Moskvanın digər ölkələrin siyasətini öz xeyrinə dəyişmək cəhdləri təkcə Ukraynadakı hərbi əməliyyatlarla məhdudlaşmır. Müharibə fonunda Kreml ABŞ və Avropa ilə qarşıdurmada qeyri-Qərb dövlətlərinin dəstəyini qazanmağa çalışır. Və eyni zamanda, o, hələ də kollektiv Qərbi parçalamağa və orada Rusiyanın maraqlarının agenti kimi çıxış edə biləcək ölkələri müəyyən etməyə ümid edir.

1989-cu ildə amerikalı sosioloq Janet Abu-Luqod Qərb hegemonluğu dövrünün “XIII əsr dünya sistemində nümayiş etdirilən çoxsaylı mərkəzlərin nisbi balansına qayıdış”la əvəzlənəcəyini proqnozlaşdırmışdı. Abu-Luqodun proqnozlarının nə dərəcədə doğru olduğunu qiymətləndirmək hələ tez ola bilər, lakin gələcək nəsillərin davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsini tarazlığın dəyişməsində mənalı məqamlardan biri kimi qiymətləndirəcəklərini iddia etmək heç də uzaqgörən görünmür.

Moskva Ukraynadakı müharibəyə çağırışçılarının əksəriyyətini Buryatiya və Dağıstan kimi etnik azlıqların yaşadığı regionlardan cəlb edib, lakin könüllü kazak hərəkatı arasında da müharibə zamanı əmək bölgüsü olduğu görünür. Xüsusilə, “döyüşçülər” və “çirliderlər” (idman yarışları zamanı idmançıların arxasında müxtəlif dəstək rəqsləri edən şəxslər, burada isə arxa cəbhədə işləyən şəxslər nəzərdə tutulur – red.) arasında fərq müşahidə edilə bilər, yəni döyüş bölgəsində döyüşən kazaklarla arxa cəbhədə işlətən kazaklar arasında ciddi fərqlər var. Bu görünən əmək bölgüsünün sübutu üçün Kazak hərəkatı ilə əlaqəli yerli media mənbələrini, məsələn, Ümumrusiya Kazak Cəmiyyətinin (Vsko.ru) veb-saytını diqqətlə oxumaq lazımdır. Mayın əvvəlinə olan məlumata görə, bu sayt kazakların müharibədə iştirakı ilə bağlı ümumilikdə 70 məqalə dərc edib, onlardan 21-i başlıqda konkret aparıcı dövlətin adını çəkib. Həmin məqalələrin (7) tam üçdə biri Kuban kazaklarına aid idi və əksəriyyəti həmin qrupun döyüş rolu haqqında məlumat verirdi.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin təhlükəli seçim edib. Bu seçim təkcə Ukraynanı məhv etmir, həm də Rusiya və onun xalqı üçün fəlakətli nəticələrə səbəb olur. Müharibə uzandıqca Rusiyanın problemləri də artır. Kremldən verilən ən riskli qərar Rusiya ordusunun uğursuzluqlarını Ukraynaya göstərilən xarici yardımla əlaqələndirmək və bu cür yardımdan çəkindirmək üçün nüvə gücü ilə hədələmək meylinin artması olub. Rusiyanın uğursuzluqlarına məhəl qoymamaq və eyni zamanda nüvə variantlarını vurğulamaq kimi təhlükəli kombinasiya eskalasiyanın təhlükəli dövrünə qapı açmaq riski daşıyır.

Silah sistemləri yalnız hədəfləri məhv etmək və ya zədələmək üçün istifadə edilsə də, Süni Zəka (SZ) döyüş meydanında taktiki üstünlüklər əldə etmək üçün hərbi sistemlərlə inteqrasiya olunmuş ən müasir texnologiyadır. İnteqrasiya edilmiş SZ-bulud texnologiyaları internetdən, rəqəmsal sənədlərdən, sosial mediadan, radar sistemlərindən, qoşulmuş peyk sistemlərindən, Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) kimi avtomatlaşdırılmış sistemlərin sensorlarından məlumatları toplayan, təhlil edən və avtomatlaşdıran kəşfiyyat, müşahidə və nəzarət sistemlərini (ISR) dəstəkləyir. Bütün dövlətlər anladılar ki, hava üstünlüyü müasir müharibədə qalib gəlmək üçün ilkin şərtdir. Buna görə də döyüş meydanında SZ-yə uyğun olan hədsiz güclü təyyarələrə malik orduların müharibənin necə bitəcəyini əhəmiyyətli dərəcədə müəyyənləşdirdiyini söyləmək səhv olmaz.

Ukrayna Ordusunun Kiyev və Çerniqov ətrafında Rusiyaya məxsus tank və zirehli texnika karvanlarını dəfələrlə zərbə tipli “Bayraktar TB2” Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) ilə darmadağın etməsi artıq hər kəsə məlumdur. Döyüşün ilkin mərhələlərində, Ukraynanın sözügedən PUA-larla ruslara güclü zərbələr endirməsi ilə bağlı yaydığı videolar psixoloji müharibənin aparılmasında da əhəmiyyətli rol oynadı.

Mərkəzi Avropa, Şimali Afrika və Yaxın Şərqdəki qanlı qarşıdurmalarda ucuz zərbə tipli Pilotsuz Uçuş Aparatlarından istifadə edilməsi onlara qarşı əks-tədbirlərin yaradılmasına ehtiyac olduğunu göstərir. Britaniya kimi bir çox ölkə isə bu ucuz, amma güclü və ölümcül silahlara maraq göstərir.

Türkiyənin jandarma və təhlükəsizlik qüvvələri Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA), insansız quru platformalarından istifadə edərək bu il 147 terrorçunun yerini aşkarlayıb və onları zərərsizləşdirib.

Bu günkü dəyişən və şaxələnən təhdidlərə qarşı quru əməliyyatı qüvvələrinin vahid döyüş qabiliyyətinin artırılması bütün müasir orduların başlıca hədəfinə çevrilmişdir.Əsgərin modernləşdirilməsi layihələri aparıcı ordulardan tutmuş müdafiə büdcələrində də əks olunur. Əsgər sistemləri texniki çətinliklərə, özləri ilə bərabər gətirdikləri ağır yükə və böyük həcmli xərclərə baxmayaraq, döyüş meydanlarında sürətlə yayılır və döyüşü idarəetmə sistemləri ilə birlikdə taktiki sahədə informasiya üstünlüyü təmin edir.

Son illərdə insansız sistemlərdə mühüm addım atan Türkiyə insansız quru platformaları və ya digər adı ilə desək döyüş robotları sahəsində də mühüm addım atıb.

Türkiyənin müdafiə sənayesi sektoru son illərdə ölkə iqtisadiyyatında önəmli yer tutmağa başlayıb. Sektor həm nüfuzli sahibkarların, həm də yeni başlayan startapçıların diqqətini çəkir. Sənaye 2015-ci ildən etibarən sürətlə artır. Sektorun həmin vaxtkı dövriyyəsi təxminən 5 milyard dollar təşkil edirdi, 2019-cu ildə isə bu rəqəm iki dəfə artıb. Pandemiya səbəbindən ötən il müdafiə sənayesinin gəlirləri azalsa da, ekspertlər yenidən artacağını düşünür.