Yaxın Şərqdə ciddi iqlim problemi var. Beynəlxalq Valyuta Fondunun son hesabatına görə, regionda orta temperatur 1990-cı ildən bəri 1,5 dərəcə Selsi yüksəlib, bu da qlobal orta göstəricidən iki dəfə çoxdur. Üstəlik, oradakı və Mərkəzi Asiyadakı ölkələr “ekstremal istilərə” (həddindən artıq temperatur və rütubət dövrləri) ən çox meylli olan əlli ölkənin təxminən yarısını təşkil edir . Bölgə üçün mənfi iqtisadi, ekoloji və sosial nəticələrlə müşayiət olunan temperaturun daha da yüksəlməsi gözlənilir.

2021-ci ildə ABŞ prezidenti Co Bayden və Rusiya prezidenti Vladimir Putin bildiriblər ki, nüvə müharibəsi heç vaxt aparılmamalıdır və əgər mübarizə olarsa, heç kim buradan qalib ayrıla bilməz. Daha sonra bir çoxları bu bəyanatın hər iki ölkənin ikiqat çəkindirmə siyasətini əks etdirdiyini və gələcək nüvə silahlarından istifadə şanslarının əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını düşündülər.

Tayvanın çip istehsal etmək üstünlüyünü aşındırmaq səyləri adanın müdafiəsi üçün silah təminatını müşayiət etməlidir.

Birləşmiş Ştatların çox böyük ordusu var - onun büdcəsi Çininkindən təxminən dörd dəfə çoxdur (buna baxmyaraq Çinin əhalisi 4 dəfə çoxdur və təxminən iki dəfə çox aktiv personal saxlayır). ABŞ-ın hərbi büdcəsi bütün Avropanın Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına daxil olan ölkələrin ümumi büdcəsindən təxminən 2.5 dəfə çoxdur. Vaşinqtonun müdafiə büdcəsi Çin, Səudiyyə Ərəbistanı, Rusiya, Böyük Britaniya, Hindistan, Fransa və Yaponiyanın birləşmiş müdafiə büdcəsindən çoxdur. Bundan əlavə, bu nəhəng ordunun bir çox hərbçi qulluqçusu ölkədən kənarda xidmət edir.

Zamanı çox geriyə çəkmədən, sadəcə 2022-ci ilin dekabrından günümzə gətirdiyimizdə Çinin Yaxın Şərqlə bağlı bir diplomatik hücuma başladığı və üstəlik, bunu Qlobal Təhlükəsizlik Təşəbbüsü və “Bir Kəmər, Bir Yol” Təşəbbüsü başda olmaqla müxtəlif xarici siyasət alətləri və ya üzvü olduğu çoxtərəfli təşkilatlar ilə əlaqələndirərək dəstəklədiyi görünür.

İran İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Cənubi Qafqazda tarazlığın dəyişməsini özünün milli təhlükəsizliyinə, eləcə də orta və uzunmüddətli perspektivdə geosiyasi və geoiqtisadi maraqlarına təhdid kimi qiymətləndirir. Buna uyğun olaraq, indiyə qədər bəzi siyasi, diplomatik və hərbi reflekslər inkişaf etdirib.

Çinin Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran arasında normallaşma sazişinin imzalanma mərasiminə ev sahibliyi etməsi “ABŞ-dan sonrakı regional sistemin” son göstəricisi idi.

İstiqamətini Qərbdən Şərqə çevirən Körfəz ölkələri Asiya ölkələri ilə münasibətlərini inkişaf etdirir. OPEC+-da Rusiya ilə birgə fəaliyyət göstərən Ər-Riyad administrasiyası Çinlə də bir çox sahələrdə əməkdaşlıq edir.

Ötən həftə Amerika Birləşmiş Ştatlarında sızdırıldığı ortaya çıxan kəşfiyyat məlumatlarının hazırda həbsdə olan ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri Milli Qvardiyasının əməkdaşı Cek Teyşeyra tərəfindən “OG” təxəllüsü ilə ilk dəfə 2022-ci ilin sonunda kompüter oyunçuları arasında populyarlaşan sosial media platforması “Discord”da yayımlanmasından sonra “4chan”, “Telegram”, “Reddit” və “Twitter”də yayıldığı, lakin 2023-cü ilin aprelində aşkarlandığı iddia edilir.

Sudandakı siyasi böhranın tərəfləri və problemin əsas səbəbləri kifayət qədər mürəkkəb və müxtəlifdir. 2019-cu ildə ölkədə iqtisadi böhran, korrupsiya və sosial ədalətsizlik kimi problemlər artmaqda davam edib. Məhz bu səbəblərdən 2018-ci ilin dekabrında başlayan etirazlar nəticəsində 2019-cu il aprelin 11-də ölkənin uzun müddət dövlət başçısı olmuş Ömər Bəşir devrilib.

(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)