Məlumata əsaslanan müharibə anlayışı obyektiv qanunauyğunluqlar yaratmaqla, kəşfiyyat analizində səhv ehtimalını minimuma endirməyə təsir etsə də, bu anlayışın özlüyündə idrak məhdudiyyətinə çevrilmə potensialının olduğunu da müəyyən etmək lazımdır.

Bu gün “səmərəlilik” və “innovasiya” dəyər yaratmaq üçün iki mühüm açara çevrilib və iş dünyasında ən çox tələb olunan anlayışlar sırasındadır.

Fevralın sonlarında Rusiya Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləyə başlayandan bəri Çin Xalq Respublikasının (ÇXR) rəsmiləri və dövlət mediası Moskvanın müharibənin ABŞ və onun Avropadakı NATO müttəfiqləri tərəfindən təhrik edilməsinə dair iddialarının əsas elementlərini təbliğ edir və gücləndirir. ÇXR Xarici İşlər Nazirliyinin bir neçə mətbuat konfransında sözçülər Rusiyanın Ukraynada ABŞ-ın maliyyələşdirdiyi bioloji laboratoriyaların “kəşf edildiyi” barədə dezinformasiyasına dəstək olaraq ABŞ-ın Bioloji Silahlar Konvensiyası üzrə öhdəliklərini pozduğuna eyham vurublar. Eyni mövzular dövlətin nəzarətində olan mediada da fəal şəkildə təbliğ olunur.

Kreml Donbasdakı döyüş meydanlarına silahlı hücumlarını davam etdirərkən, informasiya cəbhəsində də Ukraynaya qarşı hücumlarını gücləndirir. Rusiya təbliğatı Ukraynanı və Ukraynanın müdafiə səylərini dəstəkləyən Qərbi qeyri-insaniləşdirərək Kremlin “xüsusi hərbi əməliyyat” adlandırdığı müharibədə getdikcə daha radikal metodlara haqq qazandırmaq üçün istifadə olunur.

Ukrayna ilə dalana dirənmiş müharibə Rusiyanı barışmaz dilemmaya salıb: o, nə reallığı qəbul edə, nə də inkar etməyə davam edə bilər. Bu ziddiyyət həm baş verən fəlakətlə bağlı rəsmi çıxışda, həm də ona qarşı cəmiyyətin reaksiyasında görünür. Nümunə kimi, tüğyan edən vətənpərvərlik səfərbərliyi normal həyatın pozulmadan davam etməsi bəhanəsi ilə yanaşı davam edir. Eyni şəkildə, bir tərəfdən rəsmi təbliğatın kulminasiya intensivliyi ilə digər tərəfdən guya plan üzrə irəliləyən müharibə (hələ də “xüsusi hərbi əməliyyat” kimi təsvir olunur) arasında təzad var. Nəhayət, sərt repressiyalar anti-müharibə etirazlarını ruhdan saldı, lakin Rusiyanın üstünlük təşkil edən münasibəti əslində ölkənin qonşusuna qarşı qəddar aqressiyasına fəal dəstək deyil, laqeydliyi çaşdırır. Nəticə ondan ibarətdir ki, nə isterik səs-küy, nə də kinli düşüncə daha uzun müddət davam edə bilməz. Və yaxınlaşan 9 May Qələbə Gününün qeyd edilməsi nə müharibə, nə də sülh mövqeyinin daha qəti şəkildə birtərəfli və bəlkə də daha təhlükəli xarakter almadığı məqamı qeyd edə bilər.

Stalinizm dövrünün praktikasına geri dönərək, Ukraynadakı Rusiya qüvvələri öz dəstələrinin bəzilərindən “maneə qoşunları” kimi istifadə edir, bu termin İkinci Dünya müharibəsində geri çəkilməyə qarşı qüvvələr üçün istifadə edilib. Cəbhə xəttində tərəddüd edənlərin qarşısını almaq və ya Rusiya hərbçiləri arasında itaətsizliyi cəzalandırmaq üçün bu cür bölmələrin yerləşdirilməsi Kiyev, Sumı, Nikolayev və Zaporojye vilayətlərində qeydə alınıb. Zaporojye Hərbi Administrasiyasının sözçüsü polkovnik İvan Arefyev bu tipli ən son insidenti belə təsvir edib: “Ukrayna kəşfiyyatının məlumatına görə, rus qoşunları Zaporojye vilayətinin Polohı rayonunda qiyam etməyə başlayıb: rus əsgərləri vəd edilən ödənişləri almadıqları üçün döyüşməkdən imtina ediblər. Lakin “kadırovçu”lar silahlarını yerə qoyub evə getməyə hazır olan iğtişaşın təhrikçilərindən üçünü vəhşicəsinə öldürüb”.

Həm birbaşa, həm də dolayısı ilə Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibə Belarus sərhədinin o tayında narahatlıqlara səbəb olur. Beləliklə, martın 30-da hakimiyyət Belarusdakı Rusiya hərbi təchizat xətlərini pozmağı hədəfləyən “dəmir yolu müharibəsi”nin bir qrup günahkarını həbs edib. Bir mənbəyə görə, onlardan ikisi, 27 və 28 yaşlı şəxslər Mogilev vilayətinin Bobruysk şəhərindəndir. Başqa bir mənbəyə görə, 3 şübhəli martın 30-da, daha 1-i, Minskdən olan 40 yaşlı kişi aprelin 1-də saxlanılıb.

Rusiya qüvvələrinin vurduğu doğum evinin dağıntıları altından çıxan yaralı ukraynalı sosial media influenserinin şəkli qlobal dezinformasiya müharibələrinin yeni simvoluna çevrilib. “Instagram”da “@gixie_beauty” kimi tanınan Marianna Vişeqirskayanın şəkli virallaşdıqdan sonra Rusiya dövlətinin nəzarətində olan bir saytda istehza ilə “feyklərə qarşı müharibə” adlı yazıda Vişegirskayanın əslində “böhran aktrisası” olduğu iddia edilirdi. Rusiyanın Böyük Britaniyadakı səfirliyi bu postu bir “#fakenews” həştəqi ilə “Twitter”də dəfələrlə paylaşdı. “Twitter” şirkəti paylaşımları tez bir zamanda sildi.

Vladimir Putinin 2014-cü ildə Ukraynanın Krımını ilhaq etməsi və Donbasda rus separatçı hərəkatlarını təbliğ etməsinin ən diqqət çəkən xüsusiyyətlərindən biri rus millətçilərinin həmin hadisələrə görkəmli, müstəqil və bölünmüş reaksiyası olub. Bir çox rus millətçiləri, təbii ki, Kreml rəhbərinin gündəmini dəstəklədilər, hətta bunun üçün mübarizə aparmaq üçün Ukraynaya getdilər. Yenə də başqaları onun bu addımlarına qarşı çıxdılar, bunu rus milləti üçün təhlükə hesab etdilər, hətta onlara qarşı döyüşmək üçün Ukraynaya getdilər. Bu dəfə Putinin Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı aqressiyasının gedişində daha çox rus millətçisi onu dəstəkləyir, lakin daha az insan Ukraynanın müdafiəsi üçün çıxış etdi, ora bu xalq üçün və öz xalqına qarşı döyüşmək üçün getmədi.

Ukraynada qətliamların törədildiyi Buça ətrafından çoxlu cəsədlərin dəhşətli videoları və fotoşəkilləri yayılır, Kremlin dəstəklədiyi media onları saxta adlandırır. Ukraynalı jurnalistlər Rusiyanın bu iddialarının saxta mahiyyətini ifşa edirlər.

Rusiya Ukrayna sərhədində hərbi qüvvələrini artırmağa davam edərkən, Kreml də informasiya sahəsində cənub-qərb qonşusuna qarşı müharibəni gücləndirib. Bu, nəinki ən azı son səkkiz ildə vaxtaşırı böyüyən və azalan aqressiv ritorikanın son artımında deyil, həm də Rusiya təbliğatının diqqət mərkəzində nəzərəçarpacaq dəyişikliklə müşahidə olunur.