Son beş il ərzində əksər amerikalı aparıcı jurnalistlərin və akademiklərin danışdığı “Böyük Güclər Yarışı”nın yeni dövrü başlayıb. Birləşmiş Ştatlarla (və onun müttəfiqləri) Çin və Rusiya arasında getdikcə daha mürəkkəb və narahatedici silahlı qarşıdurma var. 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı mahribə bizi 1991-ci ildə Soyuq Müharibənin sonunda yaranan gözləntilərimizin aldanma və axmaqlıq olduğu reallığına oyadıb. Demokratik ideyanın universal cəlbediciliyinin kortəbii olaraq xeyirxah Yeni Dünya Nizamının formalaşmasına imkan verməyəcəyi aydın deyil.

Fevralın 24-də Moskvanın Ukraynaya qarşı başladığı müharibə Rusiyanın militarizminin və müstəmləkə ekspansiyasına meylinin aradan qalxmadığını əyani şəkildə nümayiş etdirdi. Bu da öz növbəsində iqtisadi artımın və böyük beynəlxalq təşkilatlara daxil olmanın Rusiyaya sabitlik və normallaşma gətirəcəyi fikrini dəstəkləyən arqumentlərin böyük ölçüdə iflasa uğradığını göstərir.

Moskvanın Ukraynaya genişmiqyaslı yenidən hücumu Rusiya regionlarının siyasətini dəyişdirir, geniş regionda, eləcə də Federasiya daxilində sarsıntılar yaratmağa davam edir. Regionlar Klubu analitik saytının eksperti Aleksey Nikişin yazır ki, Moskvanın müxtəlif federal qurumları birləşdirmək və ölkə boyu bir neçə iri regional metropoliten ərazilər yaratmaqla bağlı əvvəlki planları dayandırılmalı idi. Müharibə zamanı və Qərbin misli görünməmiş sanksiya təzyiqləri fonunda Rusiya hökuməti ərazi idarəetmə sistemini sınaqdan keçirməkdənsə, daha təcili tapşırıqların öhdəsindən gəlməyə məcbur olub. Bundan əlavə, məcburi regional birləşmələr bu cür yeniliklərin gətirilməsini nəzərdə tutan hər hansı müsbət iqtisadi effektləri inkar edən münaqişələr yarada bilər.

8 may 2022-ci ildə Avropa İttifaqı (Aİ) üzvləri və ABŞ Müttəfiqlərin Avropada nasizm üzərində qələbəsini qeyd etməklə yanaşı, “Amerikanın yaratdığı Avropada” 77 illik fasiləsiz sülhü alqışladılar. “Amerikanın yaratdığı Avropa” NATO vasitəsilə ABŞ-ın hərbi qüdrəti ilə qorunan, Avropa İttifaqı kimi tanınan bir yerdə yenidən qruplaşan milli dövlətlər ansamblıdır. 1945-ci ildən bəri NATO-Aİ-nin birgə təhlükəsizlik və siyasi-iqtisadi çərçivəsindən kənarda baş vermiş çoxsaylı müharibələrə baxmayaraq, Avropanın dünya müharibəsindən əvvəlki tarixini nəzərə alsaq, Avropada görünməmiş uzunmüddətli sülh dövrü möcüzədən başqa bir şey deyil.

Rusiyanın ultra sağçıları Kremlin Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibəsinin həm bəhanəsi, həm də indiki gedişatı ilə bağlı ciddi fikir ayrılığına malikdir, lakin bu parçalanma imperiyapərəst mövqenin lehinədir.

Aprelin 26-da Kremldə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi Antonio Quterreşlə görüşdə prezident Vladimir Putin Ukraynanın Donbas bölgəsində yaradılan qondarma qurumların “müstəqilliyini” yenidən müdafiə edib. Rusiyanın hərbi və maliyyə dəstəyi ilə dəstəklənən bu marionet separatçılarla bağlı Putin diqqətəlayiq bir ifadə işlətdi: “Heç bir dövlətin bu və ya digər ərazisi öz suverenliyini elan etmək üçün ölkənin mərkəzi orqanlarından icazə almağa borclu deyil”.

Fevralın 24-də Rusiyanın Ukraynaya qarşı başladığı əsassız işğal müharibəsi bir çox cəbhələrdə aparılır. Münaqişənin adi hərbi aspekti və informasiya müharibəsi ilə yanaşı, Rusiyanın indi Ukraynanın kənd təsərrüfatı mallarını və texnikalarını qanunsuz olaraq ələ keçirdiyi məlum olub. Ukrayna rəsmilərinin məlumatına görə, işğalçı qüvvələr artıq 400-500 min ton taxıl (təxminən 100 milyon dollar dəyərində) oğurlayıblar. Bundan əlavə, Rusiya donanması Ukrayna dəniz limanlarında gözləyən 90 milyon tondan çox taxıl ixracının qarşısını alır. Ukrayna iqtisadiyyatının mərkəzi sütunlarından biri və qlobal ərzaq təhlükəsizliyinin əsas dayağı olan Ukraynanın kənd təsərrüfatı sektoruna maksimum zərər vurmaq cəhdi ilə Rusiya iki əsas fəaliyyət kursunu həyata keçirir.

Ukraynadakı müharibədə hər iki tərəf öz Pilotsuz Uçuş Aparatlarını (PUA) istifadə edib, bu, onların müvafiq orduları tərəfindən daha geniş birləşmiş silah əməliyyatlarına imkan yaradıb. PUA-lar həm taqım-batalyon səviyyəsində, həm də operativ-strateji missiyalarda həmişə mövcud olub, buna misal olaraq Ukraynanın Türkiyədə istehsal edilən “Bayraktar” PUA-larını göstərmək olar.

Rusiyanın Ukraynadakı itkiləri artdıqca Moskva boşluqları doldurmaq üçün əsgərləri səfərbər etməkdə çətinliklərlə üzləşir. Bu problem, məsələn, Buryatiya və Dağıstan kimi kiçik qeyri-rus respublikalarında və Moskvadan uzaqda yerləşən daha kiçik, lakin əsasən etnik-rusların yaşadığı ərazilərdə xüsusilə kəskindir. Həmin regionlarda heç bir dövlət təbliğatı prezident Vladimir Putinin Ukraynadakı müharibəsinin əsl xərclərini gizlədə bilməz, bu, yerli əhalinin iştirak etmək istəyini azalda bilər. Hələlik, nə qədər potensial əsgərin hərbi xidmətə çağırıldığı zaman xidmət etməkdən imtina etdiyi barədə etibarlı rəqəmlər yoxdur, lakin Moskvanın “müqaviləli” əsgərləri işə götürmək üçün daha bahalı metoda keçmək məcburiyyətində qaldığına dair artıq aydın göstəricilər var.