Tayvanın çip istehsal etmək üstünlüyünü aşındırmaq səyləri adanın müdafiəsi üçün silah təminatını müşayiət etməlidir.

Zamanı çox geriyə çəkmədən, sadəcə 2022-ci ilin dekabrından günümzə gətirdiyimizdə Çinin Yaxın Şərqlə bağlı bir diplomatik hücuma başladığı və üstəlik, bunu Qlobal Təhlükəsizlik Təşəbbüsü və “Bir Kəmər, Bir Yol” Təşəbbüsü başda olmaqla müxtəlif xarici siyasət alətləri və ya üzvü olduğu çoxtərəfli təşkilatlar ilə əlaqələndirərək dəstəklədiyi görünür.

Çin ilkin olaraq yalnız Hərbi Məsələlərdə İnformasiya-Texnologiya İnqilabının gəlişini müşahidə edə bilir. Hal-hazırda Xalq Azadlıq Ordusu (XAO) müharibəni dəyişdirmək üçün SZ-nin hərbi tətbiqlərindən istifadə etmək üçün unikal fürsət əldə edə bilər. Birləşmiş Ştatlar birinci Körfəz Müharibəsi zamanı şəbəkə mərkəzli müharibədə öz üstünlüyünü ilk dəfə nümayiş etdirdikdə, XAO informasiya texnologiyaları sahəsində özünün nisbi geriliyinin tam miqyası ilə üzləşmək məcburiyyətində qaldı.

Martın 15-də Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) baş katibi Yens Stoltenberq Çini Rusiyaya dəstəyini dayandırmağa və onun Ukraynaya qarşı “qəddar” işğalını pisləməyə çağırıb. Ertəsi gün Çinin dövlətə məxsus “Global Times” nəşri NATO-nu ABŞ-ın “qanla boyanmış kuklası” kimi sərt tənqid etdi. Çinin NATO-ya qarşı nifrəti yeni deyil. Bununla belə, Çin yüksəlməyə davam etdikcə və qlobal cazibə mərkəzi Hind-Sakit Okean bölgəsinə keçdikcə, Pekinin ABŞ-ın Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqu (“Quad”) kimi tərəfdaşlıqlar vasitəsilə “Asiya NATO-su”nun yaradılması ilə bağlı qorxuları da artıb. Eyni zamanda, Çinin eksponensial yüksəlişi, onun zorakı davranışı və Pekinin Moskva ilə “xüsusi” münasibəti onun NATO ilə münasibətlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib.

Donald Trampın prezidentliyi dövründə “Soyuq Müharibə 2.0” termini Çinin iqtisadi yüksəlişi ilə ABŞ-Çin rəqabəti kontekstində populyarlaşdı. Dünyanın ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatına çevrilməklə Çin ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi iqtisadi sistemə meydan oxuyur və hərbi supergüc olmaq məqsədi daşıyır. Təxminən 250 milyard dollarlıq hərbi xərcləri ilə ABŞ-dan sonra ikinci ən böyük hərbi xərclərə malik Çin Cənubi Çin Dənizində ərazi iddialarını irəli sürmək üçün hərbi gücündən istifadə edir. Pekin Cənubi Çin Dənizi boyunca süni adalar inşa edir, eyni zamanda Cibutidə Bab əl-Məndəb strateji nöqtəsində özünün ilk xarici hərbi bazasını yaradır. Bu fəaliyyətlər ABŞ-ın Çinin yüksəlişinin təhdid olduğuna dair təsəvvürlərinə təsir edir. Beləliklə, hegemon status üçün ABŞ və Çin arasında yeni qlobal rəqabət başlayıb.

Beynəlxalq münasibətlərin gedişatını anlamağa çalışan və yaxınlaşan geosiyasi fırtınalardan cəmiyyətləri məlumatlandırmaq iddiasında olan “strateqlər”in proqnozlarına baxmayaq, gözləntilərin əksinə olaraq Çin-ABŞ münaqişəsi Cənubi Çin dənizində deyil, rəqəmsal müstəvidə və telekommunikasiya peyklərinin dolaşdığı dünyanın alçaq hündürlük orbitində, hətta adi mobil telefon dilerlərində qızışıb.

Dekabr ayında “demokratiya” sözünün mənası ilə bağlı Sakit okeanda söz müharibəsi baş verdi. Birləşmiş Ştatlar Demokratiya üçün Zirvə toplantısını keçirdi, müxtəlif regionlardan liderlər dəvət edildi, Çin isə ABŞ-ı soyuq müharibə tərzində qlobal geosiyasi parçalanmanı qızışdırmaqda ittiham etdi və özünün “Demokratiya üzrə Dialoqu”nu çağırdı.

Süni Zəka (SZ) texnologiyası artıq həyatımızın ayrılmaz parçasına çevrilib. Bu texnologiyanın müdafiə sənayesi bazarına daxil olması bəzilərində təşviş yaratsa da, bu artıq reallıqdır.

Bu yaxınlarda Brüsseldə keçirilən NATO Sammitinin yekun bəyanatında bildirilib ki, alyans yaranan yeni təhlükə və çağırışlar qarşısında siyasi rolunu və imkanlarını artıracaq. Bu yeni təhlükə sahələrindən biri də 2019-cu ildə Londonda keçirilən NATO liderlərinin sammitində qeyd edilən və yeni hərbi fəaliyyət sahələrindən biri kimi müəyyən edilən kosmos idi. Kosmos mühitinə özəl sektorun daxil olması nəticəsində aktor sayının artması ilə bu sahədə yaşana biləcək bir müharibənin mahiyyətinin yeni nəsil silahlarla dəyişdirilə bilindiyi, kosmosda hökmranlıq olduğu düşünülür. Dünyada hegemon dövlət olmanın başlıca şərti və inkişaf etmiş ölkələrin kosmik şəraitdə müdafiə və çəkindirmə fəaliyyətlərini inkişaf etdirmələri, kosmosu yenidən strateji cəbhəyə, önəmli bir sahəyə çevrilib.