Vladimir Putinin Ukraynaya hücumunun davam etdiyi bir vaxtda Bayden administrasiyası Putinin müharibəsinə və ərazi işğalına qarşı Qərbi birləşdirdiyi üçün alqışa layiqdir. Lakin administrasiya həm də strategiyanın əsas doktrinasını pozduğuna görə sağlam tənqidə məruz qalmalıdır.

Beynəlxalq ictimaiyyətin hər hansı sərhəd dəyişikliyinə qarşı çıxmasının ən tutarlı səbəbi bir sərhəddəki dəyişikliklərin digər sərhədlərdə baş verən dəyişiklikləri nəzərə alması, mövcud ölkələr arasında münasibətlərdə problemlər yaratması və ya ən azı kəskinləşməsidir. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin 2014-cü ildə Ukraynanın Krımı ilhaq etməsinə və onun indi Donbasın bəzi hissələrini ələ keçirmək üçün atdığı addımlara qədər, İkinci Dünya Müharibəsinin sonundan (1990-cı illərdə bir neçə keçmiş kommunist federasiyalarının dağılmasından) sonra Avropada sərhədlərin dəyişdirilməsi ilə bağlı ciddi söhbət getmirdi. Amma Kreml rəhbəri son hərəkətləri ilə müzakirələr üçün qapılarını açıb və indi Rusiya paytaxtında bəziləri Mərkəzi Şərqi Avropada sərhədlərin dəyişdirilməsi imkanını müzakirə edirlər. Hətta bu dəyişikliklərin heç biri reallaşmasa belə, onların sadəcə olaraq müzakirəsi sərhədlərin risk altında olduğuna dair şübhələri və bir vaxtlar daimi görünən şeylərin indi fərqli ola biləcəyinə dair inamın yayılması ilə regionda gərginliyi artıracaq.

Artıq aydındır ki, biz geosiyasi, iqtisadi və texnoloji dəyişikliklərin beynəlxalq münasibətlərin mənbə kodunu yenidən yazdığı dünya hadisələrində otuz illik dövrün sonuna çatırıq. Halbuki dövrün başlanğıcı bir sıra dramatik hadisələrlə yadda qaldı, ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi liberal-demokratik sistemin qələbəsini müjdələyən hadisələr (Berlin Divarının yıxılması, ABŞ-ın başçılıq etdiyi koalisiyanın Körfəz Müharibəsində demək olar ki, qansız qələbəsi və 25 dekabr 1991-ci ildə Böyük Kreml Sarayının üzərində oraq və çəkicdən ibarət qırmızı bayrağın endirilməsi) Soyuq Müharibədən sonrakı dövrün son nöqtəsi, yeni və hələ adı açıqlanmayan epoxanın doğum sancıları daha fərqli ola bilməzdi. Bu, qlobal pandemiya və 11 Sentyabr hücumlarından sonra Amerika qüdrətinin Sovet və Britaniya imperial sələflərindən fərqli olaraq Əfqanıstanı (və əlavə olaraq, digər cəmiyyətlər) liberal-demokratik obrazda yenidən yarada biləcəyini sübut etmək üçün 20 illik səylərin dayandırılması ilə əlamətdar oldu.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi hələ də bütün şiddəti ilə davam edir, nəticəsi bəlli deyil. Öyrənilən dərslər haqqında qəti mühakimə yürütmək çox tezdir. Ancaq bu günə qədər gördüyümüz müharibənin gələcəyi ilə bağlı hərbi dairələrdə davam edən müzakirələrə, xüsusən də tankın quru müharibəsinin kralı kimi 80 illik padşahlığını davam etdirə bilməyəcəyinə dair yeni sübutlar təqdim edir.

Rusiya ordusunun minlərlə tankı var və onların hamısı “Javelin” və digər zireh əleyhinə silahlardan istifadə edən ukraynalılara qarşı həssasdır. Ukraynada müharibənin şiddətlənməsindən əvvəl Rusiya bəzi tanklarının üstünə qəfəslər qaynaq edərək zərbələrdən qurtulmağa çalışırdı. Rusiya tanklarına əlavə edilən bu qəribə vasitələr görünür, Ukrayna sursatlarının nüfuzetmə gücünü dayandırmağa kömək etmir.

Otto fon Bismark deyir ki, yalnız axmaqlar öz səhvlərindən dərs alır: “Mən başqalarının səhvlərindən öyrənirəm”. Təəccüblüdür ki, Rusiya ordusu sovet sələfinin keçmiş səhvlərini təkrarlayır. 1945-ci ilin aprelində Stalinin güclü təzyiqi altında marşal Georgi Jukov öz tank ordularını piyada dəstəyi olmadan Berlinə göndərdi. Vladimir Putinin qüvvələri nəinki eyni səhvə yol verdilər, hətta tanklarının qüllələrinə qəribə dəmir parçaları, o cümlədən çarpayı çərçivələri qaynaqlamaqla onları qoruya biləcəklərini düşündülər. Bu, sadəcə olaraq onların profilini artırdı və Ukraynanın “tank ovçuları”nın hədəfinə çevirdi. Vaxtilə, Berlindəki sovet tankları “Panzerfaustlar”la məhv edilirdi.

Bu yaxınlarda sosial mediada Kiyev vilayətində səmadan düşərək yerə çırpılan təxminən 4 fut enində olan PUA-nın fotoları yayıldı. Platforma zərbə zamanı partlamasa da, foto Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsində yeni və dəhşətli silahdan istifadə etdiyinə dair ilk sübutları təqdim edir.

Ukraynadakı böhran yavaş-yavaş nəzarətdən çıxır. Bir vaxtlar Sovet İttifaqının sona çatmasını “XX əsrin ən böyük geosiyasi faciəsi” hesab edən şəxsin rəhbərliyi altında aqressiv Rusiya Ukraynanın öz orbitində qalması üçün neo-sovet xarici siyasətini həyata keçirir. Realpolitikin bu neo-sovet üslubunu nəzərə alaraq, Ukrayna ilə bağlı bugünkü müzakirələri məlumatlandırmaq üçün Sovet xarici siyasətinin Avropada oxşar şərtlər altında tarixini araşdırmaq lazımdır.

Xarici siyasətdə realizm o deməkdir ki, faktlar dəyişdikcə taktika və strategiya da dəyişir. Vladimir Putinin Ukraynaya hücumunun qarşısını almaq üçün istifadə edilə biləcək ən yaxşı vasitələr Rusiyanın hücum etdiyi bir vaxtda elə də çox aktual deyil.

ABŞ Konqresində iki günlük, kəşfiyyat xidmətinin son illik təhdid qiymətləndirməsi ilə bağlı keçirilən iclas zamanı konqresmenlər ABŞ Kiber Komandanlığının rəhbəri və Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin (NSA) direktoru general Pol Nakasona Ukraynada davam edən hücumda kiber əməliyyatların rolu ilə bağlı suallar ünvanladılar. Əsas diqqət Ukraynanın kritik infrastrukturuna qarşı Rusiyanın diqqətəlayiq strateji kiber əməliyyatlarının aşkar olmamasına yönəldilib.

Rusiyanın hücumu Ukraynaya haqlı olaraq bütün dünyada rəğbət hissi oyadıb. Lakin xəbərlərin intensiv yayılması ilə gözlənilməz hadisə baş verir, müharibə müxbirləri öz auditoriyasında Ukraynada insanların yaşadığı əzabları onların heç vaxt Yaxın Şərqdə baş vermədiyini qeyd edərək təsvir etməyə çalışırlar. Avropada müharibənin necə “ağılasığmaz” olduğu və ya qaçqınların “bizim kimi” və “sarı saçlı” olduqlarına dair ifadələr diqqətini Ukrayna xalqına yönəltməyə çalışan bir çox izləyicidə ikrah hissi oyadır.