Moskva bu dəfə Mərkəzi Asiya miqrantlarını Ukraynaya cəlb edir – Bəs “üstünlüklər” nələrdir?

Mərkəzi Asiya Analitik Reportajlar Bürosu (CABAR) qeyd edir ki, prezident Vladimir Putinin Ukraynaya yenidən hücumunun başlanğıcından bəri, “Mərkəzi Asiya ölkələrində doğulmuş, artıq Rusiya vətəndaşlığını almış şəxslər və hərbi xidmətdən sonra vətəndaşlığı tezləşdirilmiş qaydada almaq istəyənlər hərbi qulluqçuların çağırış və qəbuluna nəzarət edən yerlərdəki hərbi komitələrə çağırılırlar. Təşkilat qeyd edir ki, fevralın 24-dən etibarən Moskva 2013-cü il Rusiya qanununu işə salıb və əvvəllər Rusiya ordusunda xidmət etmiş Mərkəzi Asiya mənşəli bütün Rusiya vətəndaşlarını, həmçinin Rusiya vətəndaşlığını almaqda maraqlı olan çağırış yaşında olan bütün Mərkəzi Asiya miqrantlarını səfərbər etməyə başlayıb.

Hazırda Rusiyada yaşayan və işləyən təxminən 6 milyon Mərkəzi Asiyalıdan bəziləri işə qəbul mərkəzlərində görünüb. Onların bir hissəsi məsləhət almaq üçün vətəndaş hüquqları fəallarına və öz hökumətlərinin səfirliklərinə müraciət edib və ya hətta Rusiyadan qaçıb, vətənlərinə qayıdıb və ya xidmət etməmək üçün hansısa üçüncü ölkəyə gediblər. Digərləri isə yeni bir fırıldaq növünə məruz qalıblar: Rusiya cinayətkar qrupları Mərkəzi Asiya vətəndaşları ilə əlaqə saxlayıb və onlara xidmət etdikləri təqdirdə sürətli vətəndaşlıq almaq üçün xüsusi sövdələşmələr təklif ediblər. Valentina Çupik kimi immiqrant hüquqları müdafiəçiləri bu cür təkliflərlə əlaqəli olmamaq üçün sosial mediadan çağırış ediblər.

O qeyd edir: “Rusiyada vəziyyət çox bərbaddır və siz fırıldaqçıların ilk qurbanı ola bilərsiniz”. O, Dövlət Dumasında (Rusiya parlamentinin aşağı palatası) təsir göstərə biləcək qanun layihələrinin olduğunu desə də, mövcud qanun belə deyil. Bu cür müraciətlərin qurbanı olanlar puldan məhrum ola, hətta istədikləri Rusiya vətəndaşlığını almadan həyatlarını itirə bilərlər.

Bununla belə, Rusiya Strateji Tədqiqatlar İnstitutunun eksperti Vladimir Yevseyev bildirib ki, Rusiyada getdikcə daha çox Mərkəzi Asiyadan olan mühacir Rusiya ordusunda xidmət etmək istəyir. Son günlər Rusiya Mühacirlər İttifaqının lideri Məhəmməd Əmin Mədzhumder də belə deyib. Yevseyev aydınlaşdırıb ki, yanvarın 1-dən Rusiya ordusuna qoşulan bu Mərkəzi Asiyalıların sayı 10-15 faiz artıb, lakin ümumilikdə cəmi bir neçə yüz nəfərdir. Bu rəqəm tezliklə arta bilər, lakin onun Ukraynadakı hərbi balansa təsir edəcək qədər artması real deyil. Rusiya hökumətində bəzilərinin bunun əksini düşünməsi onların çarəsizliyini göstərir.

CABAR-ın məlumatına görə, Moskva Mərkəzi Asiyadan olan heç bir mühaciri orduya qəbul etməyə hazır deyil. Orta asiyalılar rus dilini bilməli, Rusiya Federasiyasının qanuni rezidenti olmalı, 18 yaşdan yuxarı olmalı və 9-11 illik təhsilə malik olmalıdırlar. Üstəlik, bu şəxslərin Rusiyada və ya öz vətənlərində nə vaxtsa cinayət törətməkdə ittiham edilib-edilmədiyini müəyyən etmək üçün barmaq izini yoxlamaq lazımdır. Və ən azı indiyə qədər hərbi komitələr aydın şəkildə bildirirlər ki, Rusiya xidmətinə müqaviləli hərbi qulluqçu kimi daxil olan Mərkəzi Asiyalılar zabit rütbəsinə can ata bilməz.

Mərkəzi Asiyadakı rəsmilər ya Rusiyanın bu səylərinə məhəl qoymayıblar, ya da bəzi hallarda immiqrantlara xəbərdarlıq ediblər ki, xarici dövlətdə, yəni Rusiyada hərbi xidmətdə olmaq onların öz ölkəsində cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsinə səbəb ola bilər. Lakin bu, Rusiyadakı bütün Mərkəzi Asiyalıların xidmət etməsinə mane olmur, bunu cəsədləri Ukrayna döyüş meydanlarından dəfn olunmaq üçün öz ölkələrinə qayıdan Mərkəzi Asiyalıların dəfn mərasimləri də təsdiqləyir. Ukraynada yaşayan və ya Rusiya qüvvələrinə qarşı döyüşmək üçün oraya gedən Mərkəzi Asiyalıların bəziləri də öz vətənlərində dəfn edilir.

“Bilim Karvoni” qeyri-hökumət təşkilatının rəhbəri, daşkəndli politoloq Fərhad Tolipov qeyd edib ki, o, yaxın vaxtlarda Mərkəzi Asiyalıların çoxunun Rusiya ordusuna qoşulacağını gözləmir. Bir tərəfdən, bu cür insanların Suriyada olduğu kimi ölmək arzusu yoxdur. Digər tərəfdən, Ukrayna məsələsində onların Suriyadakı ideoloji motivasiyası belə yoxdur. Moskvanın onları Ukraynada xidmətə cəlb etmək üçün bu qədər səy göstərməsi yalnız Kremlin indi orada üzləşdiyi problemlərin dərinliyini və onları həll etmək üçün nə qədər irəli getmək məcburiyyətində qaldığını vurğulayır.