Əsas sual budur: Putin nüvə təhdidləri ilə NATO-nu parçalamağa çalışır?

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskiyə görə, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin nüvə təhdidləri blefdir, bunu Rusiyanın keçmiş baş naziri də təkrarlayır və Putinin nüvə ilə təhdid etməkdə ciddi olmadığını söyləyir.

Bununla belə, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov o qədər də səmimi deyil. O deyir ki, III Dünya Müharibəsi nüvə silahları ilə olacaq və bu, hazırkı münaqişənin asanlıqla nəzarətdən çıxa biləcəyini nəzərdə tutur. Rusiya hökumətinin çoxsaylı digər rəsmi bəyanatlarında açıq şəkildə vurğulanır ki, Rusiyanın Ukrayna ilə bağlı münaqişəyə müdaxilə edən hər hansı bir NATO ölkəsinə cavabı “əvvəllər heç vaxt görülməmiş nəticələrə” səbəb olacaq, bu da Moskvanın nüvə silahından istifadə edəcəyini nəzərdə tutur.

Həmçinin, bu yaxınlarda ABŞ milli kəşfiyyatının direktoru Avril Haines və Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Börns etiraf etdilər ki, NATO-nun qarşısını almaq və ya onunla mübarizə aparmaq üçün Putin həqiqətən də nüvə strategiyasını qəbul edib.

Amerikanın Milli İctimai Siyasət İnstitutunda Rusiyanın nüvə məsələləri üzrə aparıcı amerikalı eksperti Mark Şnayder qeyd edir ki, son üç administrasiyanın hər biri (Barak Obama, Donald Tramp və indi də Co Bayden) Rusiyanın belə bir siyasəti - Rusiya üçün əlverişli şərtlərlə böhranı və ya adi münaqişəni sona çatdırmaq üçün məhdud nüvə silahı zərbəsindən istifadə siyasətini qəbul etdiyini etiraf edib. Bütün bunlar ABŞ-ın NATO-dakı, eləcə də Koreya, Yaponiya və Tayvan da daxil olmaqla Qərbi Sakit Okeandakı müttəfiqlərinin diqqətini nüvə çəkindirməsinə yönəltdi.

Rusiya hökumət mənbələri həmçinin qeyd edir ki, Moskva Ukrayna döyüş əməliyyatları teatrına gətirə biləcəyi nüvə silahlarının növlərində, xüsusən də bu cür silahların çatdırılma sürəti baxımından üstünlüklərə malikdir.

ABŞ Strateji Komandanlığın rəhbəri admiral Çarlz Riçard Kapitoli təpəsində verdiyi açıqlama zamanı bildirdi ki, ABŞ-ın planlaşdırdığı nüvə modernləşdirilməsi nüvə silahı olan Çin və Rusiya tərəfindən artan təhlükəni qarşılamaq üçün tələb olunan minimum imkan hesab olunur. Bu o deməkdir ki, Rusiya təhdidlərinin qarşısını almaq üçün əlavə nüvə modernləşdirmə səylərinə zəmanət verilə bilər.

Bildirilir ki, Moskvanın ciddiliyinin göstəricilərindən biri də Putinin həqiqətən öz nüvə qüvvələrinin daha yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirilməsini əmr edib-etməməsidir. Rusiyanın nüvə qüvvələrinin yerini operativ şəkildə dəyişdirdiyi məlum olmasa da, onların əksəriyyəti mobil raket buraxılış ərazilərindən, dəniz limanlarından və ya aerodromlarından, yəni hazırkı mövqelərindən atəşə tutula bilər. Beləliklə, Peter Pri qeyd edir ki, bu cür sistemlərin yerlərinin dəyişməz qalıb-qalmaması Moskvanın onlardan istifadə etmək niyyəti və ya bacarığının göstəricisi deyil.

Buna görə də sual Rusiyanın addımları ilə bağlı deyil, daha çox ABŞ-ın çəkindirmə imkanlarının Moskvanı münaqişəni nüvə səviyyəsinə çatdırmaqdan çəkindirməyə qadir olub-olmamasıdır.

Avropa teatrında ABŞ-ın müxtəlif NATO ölkələrində yerləşən təyyarələrində 200-dən az döyüş başlığı var. Birləşmiş Ştatların dənizdə heç bir nüvə başlıqlı qanadlı raketləri yoxdur, onlar təxminən on il əvvəl istismardan çıxarılıb.

Təəssüf ki, silahlara nəzarət də burada kömək etmir. Rusiyanın uzunmənzilli strateji sistemlərindən fərqli olaraq, onun təxminən 2000 ədədlik taktiki nüvə silahı ehtiyatı heç bir silaha nəzarət sənədləri ilə məhdudlaşdırılmır. Üstəlik, Moskvanın bu cür silahlardan yalnız məhdud sayda istifadə etmək hədəsini nəzərə alsaq, Rusiyanın əlində Avropada nüvə silahından istifadə etmək üçün kifayət qədər nüvə silahının olduğunu anlayarıq.

Rusiyanın Ukraynaya ikinci təcavüzünün daha geniş konteksti Moskvanın çoxdankı NATO-nu məhv etmək məqsədidir, habelə Ukraynanın hələ NATO üzvü olmamasına baxmayaraq, onu zərərsizləşdirməkdir. Bununla belə, nəzərə alsaq ki, Moskvanın qələbəyə yaxın heç bir məqbul yolu yoxdur, ABŞ indi regional münaqişədə nüvə silahından istifadənin qarşısını almaq kimi ciddi vəzifə ilə üz-üzədir. Bundan əlavə, ABŞ-ın qarşısında duran ən ciddi problem, Putinin başlatdığı hazırkı müharibə alovunun Ukraynadan kənara, Baltikyanı ölkələrə və Birləşmiş Ştatların digər müstəqil dostlarına yayılmamasını təmin etməkdir. Birləşmiş Ştatlar cavab verməzsə, Putinin nüvə təhdidlərinə qarşı NATO məhv ola bilər, çünki onun tərkib üzvləri gələcək münaqişələrin qarşısını almaq üçün Moskva ilə ayrı-ayrılıqda təhlükəsizlik razılaşmaları əldə etməyə çalışacaqlar.

Nəzərə alınmalı son nəticə, NATO-nun potensial imkansızlığına cavab olaraq Çinin hansı nəticəyə gələcəyidir. ABŞ Tayvanı müdafiə etmək istəsə, Çin Kommunist Partiyasının rəhbərliyi NATO-nun bu regionda da hərəkətsiz olacağını düşünəcək?

Beləliklə, Soyuq Müharibənin bitməsindən otuz il sonra ABŞ indi əvvəlkindən daha təhlükəli məqamdadır. Vaşinqton artıq nüvə silahı olan bir totalitar düşmən deyil, iki düşmənlə üz-üzədir. Onların liderlərinin hegemonluq istəklərinin minlərlə insanın ölümü ilə nəticələnə biləcəyi sualı heç vaxt bu qədər qeyri-müəyyən olmayıb.