Almaniya da zərbə PUA-larına malik ölkələr klubuna qoşulur - Çətinliklər və gələcəyə baxış

Almaniyanın Sosial Demokrat Partiyası (SPD), Liberal Partiya (FDP) və Yaşıllar Partiyasının qurduğu hökumətin yeni koalisiya müqaviləsində PUA-ların yalnız Almaniya əsgərlərini qorumaq məqsədi üçün istifadə edilməsi şərti ilə sursatlarla təchiz edilməsi təsdiqlənib.

2021-ci ilin sentyabrında keçirilən seçkilərdə ümummilli səslərin ən çox faizini alan SPD daxilində zərbə PUA-ları ilə bağlı fikir ayrılığı davam edir. 2020-ci ildə SPD-nin müdafiə siyasəti üzrə ovaxtkı parlament katibi partiyanın Bundestaqda zərbə PUA-ları əldə edilməsinə qarşı səsverməsindən sonra etiraz olaraq istefa verdi. FDP keçmişdə zərbə PUA-larının satın alınmasını dəstəkləyib, son seçki kampaniyası zamanı SPD və Yaşıllar Partiyası hələ əlavə müzakirələrə ehtiyac olduğunu müdafiə ediblər. SPD tərəfindən çağırılan işçi qrup, PUA-ların yenidən sursatlarla təchiz edilməsinin nəzərdən keçirilə biləcəyi qənaətinə gəlib. Yeni hökumətin Bundesver üçün zərbə PUA-larının alınmasını təsdiqləməyə meylli olduğunu göstərən koalisiya danışıqlarının ilk əlamətləri doğru çıxıb. Bununla belə, məsələ cüzi siyasi kompromisdir.

Koalisiya müqaviləsində dəqiq qeyd olunmasa da, Almaniya ordusu dəqiq döyüş sursatları ilə təchiz ediləcək İsrail istehsalı olan 5-ə qədər “Heron TP” PUA-larını icarəyə götürməyi hədəfləyir. “Heron TP”nin əsas rolu kəşfiyyat, müşahidə və nəzarəti təmin etmək olacaq. Bu, Almaniyanın yeni hökumətinin müttəfiqləri və tərəfdaşları üçün mühüm siqnalı olsa da, zərbə tipli “Heron TP”nin əməliyyat əhəmiyyətini şişirtmək olmaz və Bundesverdə digər PUA-ların istismarı ilə bağlı müxtəlif həll olunmamış problemlər qalmaqdadır.

Yenidən diqqətin NATO-nun şərq cinahına yönəlməsinə baxmayaraq, “Heron TP” əslində Rusiya kimi rəqibə qarşı istənilən yüksək intensivlikli münaqişədə məhdud əməliyyat faydasına malik olacaq və çox güman ki, aşağı intensivlikli əməliyyatlarla məhdudlaşacaq. İsraildə təlim keçdikdən sonra Bundesver 2024-cü ilə qədər “Heron TP”ni Malidə yerləşdirməyi planlaşdırır. “Heron TP”nin sursatlarla təchiz edilməsinin məxfi olaraq qalmasına baxmayaraq, dəqiq idarə olunan hücum sursatları İsrail istehsalı olmalıdır və onun döyüş başlığı hərbi əməliyyatlar zamanı mülki itkiləri azaltmaq üçün xüsusi vasitələrlə təchiz edilib. “Heron TP” ilə yanaşı, Bundesver də İsraildən icarəyə götürülmüş daha 3 “Heron 1” PUA-ları da daxil olmaqla bir sıra kəşfiyyat PUA-larını idarə edir. Bunlar Əfqanıstan və Malidə yerləşdirilsə də, yüksək intensivlikli münaqişə üçün əməliyyat baxımından uyğun deyil.

Bu arada, Almaniyanın daha böyük PUA-lar alması ilə bağlı problemlər həll olunmamış qalır. “Heron TP”lər Avropa ölkələrinin uzunmüddətli PUA yaratmaq üçün ən son cəhdi olan “Eurodrone”a keçiddən əvvəl, əlavə ISR imkanları təmin etmək üçün bir boşluq kimi görünür. Fransanın artıq zərbə tipli MQ-9 “Reaper” PUA-ları işlətdiyini nəzərə alsaq, “Eurodrone”un silah qabiliyyətinə malik versiyasını əldə etməyi nəzərdən keçirəcəyi gözlənilsə də, Berlinin buna əməl edib-etməyəcəyinə dair heç bir işarə yoxdur.

Gələcək tətbiqlər

Hazırkı nəsil kəşfiyyat və zərbə tipli PUA-lar icazə verilən hava mühitləri üçün nəzərdə tutulsa da, zərbə PUA-ları mübahisəli hava məkanının gələcək problemlərinin həllində və ekipaj platformalarını gücləndirmək üçün döyüş kütləsinin təmin edilməsində aydın şəkildə tətbiq oluna biləcəklər. Hal-hazırda bu seçimlər Almaniya silahlı qüvvələri üçün mövcud deyil, məsələn, onların düşmənin hava hücumundan müdafiə qüvvələrinin məhv edilməsində istifadə edilməsi Almaniya üçün olduqca yaddır. İnsan-maşın qruplaşması və ya pilotlu və pilotsuz hava platformalarının inteqrasiyası NATO-nun aparıcı gücləri arasında yeni əməliyyat konsepsiyalarının xüsusi diqqət mərkəzində olub.

Almaniyanın zərbə PUA-larının tətbiqi ilə bağlı uzunmüddətli çıxılmaz vəziyyətə düşməsi o deməkdir ki, uzaqdan idarə olunan PUA-lara verilə bilən rollar indiyə qədər ekipaj platformaları tərəfindən qarşılanırdı. Bu, həmçinin silahlı qüvvələrin qərar qəbul etmə və planlaşdırma prosesinə kömək etmək üçün zərbə PUA-ları ilə əməliyyatlarda heç bir təcrübəyə malik olmadığını ifadə edir.

“Heron TP”nin sursatlarla təchiz edilməsinə PUA-ların zərbə imkanlarının əldə edilməsində ilk addım kimi baxılmalıdır və Almaniya hökuməti qeyri-sabit ərazilərdə fəaliyyət göstərə bilən əlavə zərbə PUA platformalarının tətbiqi üçün zəmin yarada bilər.