Kiber fəaliyyətlər Rusiya ilə Ukrayna arasındakı müharibədə “hürməyən it”dir. Bir çox şərhçilər Rusiyanın Ukraynaya və Qərbdəki rus tənqidçilərinə qarşı kütləvi kiberhücumlar edəcəyini və potensial olaraq ciddi iqtisadi ziyan vuracağını gözləyirdilər.

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü təkcə qlobal manşetlərə hakim deyil, həm də İranda və iranlılar arasında Tehranın Moskva ilə əlaqələri ilə bağlı geniş müzakirələrə səbəb olub. İran prezidenti İbrahim Rəisi ilə Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında telefon danışığı olub. Putin qeyd edib ki, NATO-nun şərqə doğru genişlənməsi gərginlik yaradır və müstəqil dövlətlərin müxtəlif sahələrdə sabitliyi və təhlükəsizliyinə ciddi təhdiddir: “Ümid edirəm ki, baş verənlər xalqlara və bütün regiona xeyir verəcək”. Ukraynaya təcavüzün iddia edilən səbəbləri və məntiqi ilə bağlı bu Kremlpərəst hekayə İranın digər əsas güc mərkəzləri tərəfindən də səsləndirilir. Məsələn, İran İslam Respublikası mətbuatı işğal xəbərlərini “xüsusi əməliyyat” adı ilə işıqlandırır, bu rəsmi Kremlin təbliğatından götürülmüş bir termindir və mətbuat müharibədə Qərbi, xüsusən də ABŞ-ı günahlandırır. Rusiyanın təhlükəsizliyinə təhdid olduğu iddia edilir.

Ukraynadakı müharibə təkcə Rusiyanın Kiyevi planlaşdırdığı kimi ələ keçirə bilməməsi ilə deyil, həm də Rusiya əsgərlərinin paytaxta yaxın olan Buça şəhərində törətdikləri müharibə cinayətləri ilə hər addımda prezident Vladimir Putinin gözləntilərini alt-üst etməsi ilə davam edir.

Rusiya qüvvələri 2022-ci il fevralın 24-də iki istiqamətdən, hər ikisi 2014-cü ildən işğal olunmuş Krım və Donetskdən Ukraynanın cənubunu işğal etməyə başladı. Rusiyanın ikinci işğalı 2022-ci il martın ortalarına qədər Ukraynanın bütün Xerson vilayətini, Zaporojye vilayətinin əhəmiyyətli hissəsini və Donetsk vilayətinin sahilyanı hissəsini ələ keçirməklə nəticələndi.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin fevralın 24-də səhər tezdən televiziya çıxışında Ukraynaya qarşı “xüsusi hərbi əməliyyat”a başladığını elan etdi. Müharibənin başlamasından 40 gündən artıq müddət keçib, Rusiya ciddi itkilər verib, Ukraynada minlərlə mülki şəxs həlak olub, infrasturuktur dağılıb. Bununla belə, Rusiya müharibənin əvvəlində qarşısına qoyduğu məqsədlərə demək olar ki, çatmayıb. Rusiya Federasiyası rəsmi müharibə elan etməsə də, Qara dənizin şimalındakı aqressiv əməliyyatları bu bölgəni müharibə zonasına çevirib, ruslar onlarla xarici ticarət gəmisini orada tələyə salıb və onların ekipajlarının həyatını riskə atıb.

Əfqanıstandakı sovet müharibəsinin veteranları və Rusiyanın Çeçenistandakı iki kampaniyasının veteranları evlərinə qayıdanda çoxları dinc həyata qayıtmaqda çətinlik çəkdilər. Bəziləri əldə etdikləri hərbi bacarıqlardan istifadə edərək müxtəlif cinayətlərə əl atırdılar. Və bu veteranlar o ölkənin sosial xidmətlərinə yük olmaq nöqtəsinə qədər içki içirdilər. İndi həm analitiklər, həm də sıravi ruslar qorxurlar ki, rus əsgərləri Ukraynadakı amansız müharibədən qayıdanda Rusiyanın həyatına ciddi və daha da mənfi təsir göstərəcəklər. Həqiqətən də, bu cür qorxular indi o qədər dərindir ki, bir çox rus şərhçiləri Ukraynadakı hazırkı müharibə haqqında qaçılmaz hesab etdikləri bu daxili sosial nəticələrdən daha çox münaqişənin özü haqqında dandan danışırlar.

Belarus nə vaxta qədər qonşularının gözündə pariya (təcrid edilmiş) kimi görünəcək?

Martın 29-da İstanbulda keçirilən Rusiya-Ukrayna sülh danışıqlarının raundu başa çatdıqdan sonra Rusiya nümayəndə heyətinin ritorikasında ehtiyatlı nikbinlik yaranıb. Lakin bunun ardınca Rusiya mediasında ümumiyyətlə danışıqların getməsi barədə kəskin mənfi tənqidlər səslənib. Bu kəskin ictimai qınaq, Kiyevətrafı Buçada Rusiyanın hərbi cinayətlərinin ifşası ilə birlikdə hazırda münaqişənin sülh yolu ilə həllinin mümkün olub-olmadığına dair yeni şübhələr yaradıb. Bunu nəzərə alaraq, bəzi ukraynalı ekspertlər Rusiyanın Ukraynaya nüvə zərbəsi endirmək riskinin artmasından ehtiyat edirlər.

Martın 31-də Gürcüstanın 2008-ci ilin avqustundan Rusiya tərəfindən işğal olunmuş separatçı Cənubi Osetiya regionunun qondarma “lideri” Anatoli Bibilov bölgənin Rusiya Federasiyasına daxil olub-olmaması ilə bağlı “xalq referendumu”nun keçiriləcəyini bəyan edib: “Hesab edirəm ki, Rusiya ilə birləşmək bizim strateji məqsədimiz, yolumuz, xalqın arzusudur. Ona görə də yaxın vaxtlarda müvafiq qanunvericilik addımlarını atacağıq. Cənubi Osetiya Respublikası onun tarixi vətəni olan Rusiyanın bir hissəsi olacaq”.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı “blitzkriq” kimi düşünülmüş genişmiqyaslı müharibəsi artıq bir aydır ki, davam edir, Ukraynaya böyük ziyan vurur və Rusiyada həyatı xeyli pisləşdirir. Buna baxmayaraq, hökumətyönlü sosioloji mərkəzlər iddia edir ki, Vladimir Putinə xalq tərəfindən dəstək artmaqda davam edir. Martın 13-nə olan məlumata görə, bu, 77,2 faiz təşkil edib. Rusların təxminən dörddə üçünün Ukraynaya qarşı müharibəni dəstəklədiyini təsdiqləyən bir neçə müstəqil sosioloq da bunu təsdiqləyir. Son həftələrdə bu faiz daha da artıb. Eyni zamanda, digər sosioloqlar qeyd edirlər ki, “2014-cü ilin şovinist eyforiyasının təkrarlanması mümkün deyil”. Yenə də bəziləri xəbərdarlıq edir ki, insanlar düşündüklərini söyləməkdən çəkinirlər və buna görə də bugünkü sosioloji məlumatların dəyəri o qədər də yüksək deyil.

Rusiya qüvvələrinin vurduğu doğum evinin dağıntıları altından çıxan yaralı ukraynalı sosial media influenserinin şəkli qlobal dezinformasiya müharibələrinin yeni simvoluna çevrilib. “Instagram”da “@gixie_beauty” kimi tanınan Marianna Vişeqirskayanın şəkli virallaşdıqdan sonra Rusiya dövlətinin nəzarətində olan bir saytda istehza ilə “feyklərə qarşı müharibə” adlı yazıda Vişegirskayanın əslində “böhran aktrisası” olduğu iddia edilirdi. Rusiyanın Böyük Britaniyadakı səfirliyi bu postu bir “#fakenews” həştəqi ilə “Twitter”də dəfələrlə paylaşdı. “Twitter” şirkəti paylaşımları tez bir zamanda sildi.