Buça Rusiyanın Qərblə münasibətləri üçün nə deməkdir?

“Der Spiegel”in bu yaxınlarda əldə etdiyi məlumata görə, Almaniya Xarici Kəşfiyyat Xidməti Buça hadisəsinə yeni işıq sala biləcək Ukraynanın şimalında rus radiolarına müdaxilə edib. Maşından çəkilən görüntülərin Buçanın əsas yollarından biri boyunca tapılan bir neçə cəsədin yerləşdiyi yerə uyğun gəldiyi iddia edilir, bu da bu qətllərin Buçanın Rusiya işğalı altında olduğu müddətdə baş verdiyini göstərir. Alman kəşfiyyat mənbələri əlavə edib ki, şübhəli qətllər yerli qoşunlar arasında nizam-intizamın pozulması və ya məyusluğun nəticəsi deyil, razılaşdırılmış terror kampaniyasının bir hissəsidir. “Məqsəd dinc əhali arasında qorxu yaymaq və bununla da müqavimət göstərmək istəyini azaltmaqdır”, - deyə “Spiegel” yazıb.

Rusiya və Ukrayna Buçada müharibə zamanı törədilən vəhşiliklərlə bağlı ittihamları davam etdirərkən, qurbanları ədalətə apara biləcək tək bir şey var: tam və qərəzsiz beynəlxalq təhqiqat hər iki tərəf üçün məqbul şərtlər əsasında aparılmalı və bir qrup müstəqil şəxs tərəfindən nəzarət edilməlidir.

Əgər Moskva, özünün dediyi kimi, ordusunun törətmədiyi cinayətlərə görə Qərb tərəfindən ittiham olunursa, o zaman Rusiya, ehtimal ki, Buça hadisəsi ilə bağlı tam və qərəzsiz beynəlxalq araşdırmanı alqışlayacaq, həqiqətən də, adının təmizlənməsinə ən çox sərmayə qoyan tərəf olaraq belə bir araşdırmaya fəal şəkildə çağırış etməlidir. Bu çağırışlar Almaniya kansleri Olaf Şolz, BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş və Roma Papası da daxil olmaqla Rusiyadan başqa hamıdan gəlir. Kreml isə dəfələrlə Buça ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə sessiyasının keçirilməsin tələb edib. Bu, vəhşiliklərin təhqiqat şərtlərini müzakirə etmək üçün deyil, görünür, Ukraynanı və Qərbi pisləmək üçündür. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova həftənin əvvəlində bildirib ki, Rusiya BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ukrayna hərbçiləri və radikalların bu şəhərdəki cinayətkar təxribatlarını müzakirə etmək üçün növbəti dəfə iclas keçirməsini tələb edəcək.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov cümə axşamı mümkün Buça təhqiqatı ilə bağlı suala cavab verərək, Moskvanın “Ukraynadakı bütün mümkün müharibə cinayətlərinin ədalətli araşdırılmasında” maraqlı olduğunu bildirib. Yəni həqiqətən belədir? Hələlik Moskvanın real araşdırma aparılmasını istədiyinə dair heç bir əlamət yoxdur.

Rusiyanın alüminium nəhəngi “Rusal”ın sədri Bernard Zonneveld cümə günü Buça ilə bağlı təhqiqata çağırıb. “Biz bu cinayətin obyektiv və qərəzsiz araşdırılmasını dəstəkləyirik və günahkarların ağır cəzalandırılmasını tələb edirik. Biz hamımız həyatları, ailələri və bütöv şəhərləri məhv edən bu qardaş qırğınına tez son qoyulmasını arzulayırıq. Biz isə bu cür cinayətlərə görə məsuliyyət daşıyanların layiqli şəkildə cəzalandırılmasını istəyirik”, - deyə o qeyd edib.

Lakin Zonneveldin təhqiqatın zəruriliyi ilə bağlı bəyanatının hər hansı formada Kremlin rəsmi mövqeyini əks etdirdiyini deməyə əsas verən heç nə yoxdur. Qlobal alüminium bazarında əsas oyunçu olan “Rusal” sadəcə özünü potensial Qərb sanksiyalarından təcrid etməyə çalışır.

Buça ittihamları Rusiya elitasının, Putinin qızlarının və Rusiyanın ən böyük maliyyə qurumu olan “Sberbank”ın geniş siyahısına qarşı yeni tədbirlər dalğasına təkan verdi. Ukraynada müharibə başlayandan bəri ilk dəfə olaraq Konqres Rusiya ilə normal ticarət əlaqələrini rəsmi olaraq ləğv edən öz sanksiyalar paketini təqdim etdi. İki ölkə arasında kiçik ticarət həcmini nəzərə alsaq, bu aksiya əsasən simvolik xarakter daşıyır. Lakin Bayden administrasiyasının Rusiyaya tətbiq etdiyi icra sanksiyalarının nisbətən asanlıqla aradan qaldırıla biləcəyi halda, ekspertlər Rusiya ilə daimi normal ticarət əlaqələrinin dayandırılmasının geri qaytarılmasının çətin olacağını deyirlər. Konqresin ticarət qadağası qısa müddət ərzində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının Rusiyanı BMT-nin İnsan Haqları Şurasının üzvlüyünü dayandırmaq barədə qərarından sonra gəldi, bu da Rusiyanı qlobal qurumlardan daha da təcrid etmək məqsədi daşıyır.

Belə görünür ki, məqsəd Ukraynaya davamlı silah daşımaları və digər hərbi yardım formaları ilə müharibəni mümkün qədər uzun müddət saxlamaqla Rusiyaya qarşı iqtisadi və siyasi maksimum təzyiq kampaniyası aparmaqdır. Əgər Ukrayna silahlı qüvvələri Rusiyaya əks-hücum keçirə biləcək dərəcədə axını dəyişdirə bilsə, Rusiya müharibədə alçaldıcı məğlubiyyətlə üzləşə bilər. Krım müharibəsindən tutmuş Rus-Yapon müharibəsinə və I Dünya Müharibəsinə qədər böyük döyüş meydanında məğlubiyyətlər tarixən Rusiya üçün daxili qeyri-sabitlik dövrləri ilə müşayiət olunub. Hadisələrin belə ardıcıllığı Vaşinqtonun Rusiyada ən azı 2014-cü ildən bu yana əldən qaçırdığı bir hədəfə - Rusiyada rejim dəyişikliyinə səbəb olacaq.

Amma bundan sonra nə olacaq? Rusiya əhalisinin böyük əksəriyyəti Ukraynadakı müharibəni dəstəkləmək üçün səfərbər edilib. Putini və ya onun yaxın çevrəsini deyil, adi rusiyalını yoxsullaşdıracaq sanksiyalarla az da olsa katalizasiya edilən anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi yeni zirvələrə yüksəlir. Putinin varisi istər demokratik yolla seçilsin, istərsə də xalq iğtişaşları vasitəsilə hakimiyyətə gətirilsin, Qərbə güzəştə getməyə daha çox meylli olacağına dair heç nə yoxdur. Bütün mövcud göstəricilər əks istiqamətə işarə edir.

Buna baxmayaraq, rejim dəyişikliyi uzaq perspektiv olaraq qalır. Qısa və orta müddətli perspektivdə Putin həll yolu tapılana qədər Rusiyanın müharibə səylərini gücləndirməklə Qərbin sanksiyalarına və Ukraynaya yardıma cavab verməyə davam edəcək.