Müharibədə asimmetriya yeni bir fenomen deyil. Tarixi olaraq müxtəlif hallarda müharibə edən dövlətlərin nisbi hərbi gücündə və strategiyasında ciddi fərqliliklərin olması müşahidə edilib. Lakin 11 sentyabrdan sonra (ABŞ-dakı terror hücumları) xüsusilə dövlət və qeyri-dövlət aktorları arasındakı müharibələr zamanı müharibənin özünün və təbiətinin dəyişdiyi müşahidə edilib. İstər partizan müharibəsi olsun, istərsə də terror, ya da qeyri-nizami müharibə və ya müharibənin hər hansı digər formaları, qeyri-ənənəvi vasitələr və taktikaların istifadəsi qeyri-dövlət qurumlarınınkı ilə sinonimləşdirilərək istifadə olunur. Bütün bunlar qeyri-dövlət aktorunun qeyri-mütənasib effekt əldə etmək üçün dövlətin zəifliklərini hədəf alan asimmetrik metodlardan istifadə etdiyi müharibəyə gətirib çıxarır.

Vladimir Putinin Ukraynadakı müharibəsi planlaşdırıldığı kimi getməyib. Sanksiyalar dərinləşdikcə və döyüş meydanında itkilər artmağa davam etdikcə, Rusiya lideri bir neçə ay əvvəl absurd görünən növbəti başağrısı ilə üzləşdi.

Süni insan ideyası müasir dövrün iddialı arqumentləri sırasındadır, müasir dövrdən əvvəlki dövrlərə gedib çıxır və texnomədəniyyətin əsas məqsədlərindən birini təşkil edir. Hətta yüksək texnologiyalı düşüncələrdə belə, süni insanlar yüzlərlə illik ədəbi və fəlsəfi irsə istinad edirlər (Kakoudaki, 2014).

Bir zamanlar virtual reallıq (VR) eynəkləri yalnız elmi fantastika filmlərində çəkilən bir texnologiya idi. Amma bu gün bizim bu inanılmaz texnologiyaya çıxışımız var və o, hər gün daha da inkişaf edir. Virtual reallıq eynəkləri istifadəçilərinə ətrafdakı fiziki dünyadan tamamilə fərqli üçölçülü, interaktiv və immersiv təcrübə təqdim etmək qabiliyyətinə malik cihazlardır. Bu eynəklərin təsiredici performansı və təcrübələri texnologiyanın gələcəkdə necə hərəkət edəcəyini ortaya qoyur.

İllərdir elmi fantastika ssenarilərinin əsas mövzusu olan robotlar bəzən Süni Zəkaya sahib “Android”, bəzən də sürü halında hərəkət edən mini robotlar kimi təsəvvür edilirdi. “Terminator” və ya “Matrix” kimi filmlərdə avtonom fabriklərdə özünü çoxaldan və dünyanı ələ keçirməyi planlaşdıran pis personajları canlandıran robotlar əslində insanların həyatında böyük rahatlıq təmin edə bilər.

Ayın ilk yarısınsda Azərbaycan və Ermənistan arasında uzun müddətdir davam edən münaqişə yenidən alovlandırıb.

Martın 15-də Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) baş katibi Yens Stoltenberq Çini Rusiyaya dəstəyini dayandırmağa və onun Ukraynaya qarşı “qəddar” işğalını pisləməyə çağırıb. Ertəsi gün Çinin dövlətə məxsus “Global Times” nəşri NATO-nu ABŞ-ın “qanla boyanmış kuklası” kimi sərt tənqid etdi. Çinin NATO-ya qarşı nifrəti yeni deyil. Bununla belə, Çin yüksəlməyə davam etdikcə və qlobal cazibə mərkəzi Hind-Sakit Okean bölgəsinə keçdikcə, Pekinin ABŞ-ın Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqu (“Quad”) kimi tərəfdaşlıqlar vasitəsilə “Asiya NATO-su”nun yaradılması ilə bağlı qorxuları da artıb. Eyni zamanda, Çinin eksponensial yüksəlişi, onun zorakı davranışı və Pekinin Moskva ilə “xüsusi” münasibəti onun NATO ilə münasibətlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib.

8 may 2022-ci ildə Avropa İttifaqı (Aİ) üzvləri və ABŞ Müttəfiqlərin Avropada nasizm üzərində qələbəsini qeyd etməklə yanaşı, “Amerikanın yaratdığı Avropada” 77 illik fasiləsiz sülhü alqışladılar. “Amerikanın yaratdığı Avropa” NATO vasitəsilə ABŞ-ın hərbi qüdrəti ilə qorunan, Avropa İttifaqı kimi tanınan bir yerdə yenidən qruplaşan milli dövlətlər ansamblıdır. 1945-ci ildən bəri NATO-Aİ-nin birgə təhlükəsizlik və siyasi-iqtisadi çərçivəsindən kənarda baş vermiş çoxsaylı müharibələrə baxmayaraq, Avropanın dünya müharibəsindən əvvəlki tarixini nəzərə alsaq, Avropada görünməmiş uzunmüddətli sülh dövrü möcüzədən başqa bir şey deyil.

Silah sistemləri yalnız hədəfləri məhv etmək və ya zədələmək üçün istifadə edilsə də, Süni Zəka (SZ) döyüş meydanında taktiki üstünlüklər əldə etmək üçün hərbi sistemlərlə inteqrasiya olunmuş ən müasir texnologiyadır. İnteqrasiya edilmiş SZ-bulud texnologiyaları internetdən, rəqəmsal sənədlərdən, sosial mediadan, radar sistemlərindən, qoşulmuş peyk sistemlərindən, Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) kimi avtomatlaşdırılmış sistemlərin sensorlarından məlumatları toplayan, təhlil edən və avtomatlaşdıran kəşfiyyat, müşahidə və nəzarət sistemlərini (ISR) dəstəkləyir. Bütün dövlətlər anladılar ki, hava üstünlüyü müasir müharibədə qalib gəlmək üçün ilkin şərtdir. Buna görə də döyüş meydanında SZ-yə uyğun olan hədsiz güclü təyyarələrə malik orduların müharibənin necə bitəcəyini əhəmiyyətli dərəcədə müəyyənləşdirdiyini söyləmək səhv olmaz.