Moskva Ukraynadakı müharibəyə çağırışçılarının əksəriyyətini Buryatiya və Dağıstan kimi etnik azlıqların yaşadığı regionlardan cəlb edib, lakin könüllü kazak hərəkatı arasında da müharibə zamanı əmək bölgüsü olduğu görünür. Xüsusilə, “döyüşçülər” və “çirliderlər” (idman yarışları zamanı idmançıların arxasında müxtəlif dəstək rəqsləri edən şəxslər, burada isə arxa cəbhədə işləyən şəxslər nəzərdə tutulur – red.) arasında fərq müşahidə edilə bilər, yəni döyüş bölgəsində döyüşən kazaklarla arxa cəbhədə işlətən kazaklar arasında ciddi fərqlər var. Bu görünən əmək bölgüsünün sübutu üçün Kazak hərəkatı ilə əlaqəli yerli media mənbələrini, məsələn, Ümumrusiya Kazak Cəmiyyətinin (Vsko.ru) veb-saytını diqqətlə oxumaq lazımdır. Mayın əvvəlinə olan məlumata görə, bu sayt kazakların müharibədə iştirakı ilə bağlı ümumilikdə 70 məqalə dərc edib, onlardan 21-i başlıqda konkret aparıcı dövlətin adını çəkib. Həmin məqalələrin (7) tam üçdə biri Kuban kazaklarına aid idi və əksəriyyəti həmin qrupun döyüş rolu haqqında məlumat verirdi.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin təhlükəli seçim edib. Bu seçim təkcə Ukraynanı məhv etmir, həm də Rusiya və onun xalqı üçün fəlakətli nəticələrə səbəb olur. Müharibə uzandıqca Rusiyanın problemləri də artır. Kremldən verilən ən riskli qərar Rusiya ordusunun uğursuzluqlarını Ukraynaya göstərilən xarici yardımla əlaqələndirmək və bu cür yardımdan çəkindirmək üçün nüvə gücü ilə hədələmək meylinin artması olub. Rusiyanın uğursuzluqlarına məhəl qoymamaq və eyni zamanda nüvə variantlarını vurğulamaq kimi təhlükəli kombinasiya eskalasiyanın təhlükəli dövrünə qapı açmaq riski daşıyır.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi tezliklə ABŞ-Rusiya arasında böyük nüvə böhranı yarada bilər. Prezident Co Baydenin ABŞ və Rusiya qüvvələri arasında birbaşa toqquşma zamanı nüvə eskalasiyası riskini anladığına dair arabir xəbərdarlıq etməsinə baxmayaraq, çox təhlükəli məqamın yaranmasının başqa yolları da var. Bəziləri iddia edir ki, hər iki tərəf nüvə silahı ilə bağlı çox ehtiyatlı davranır və bu ehtiyatlılıq nüvə müharibəsinin qarşısını alır. Ancaq bu yalandır.

Etnik ruslar bu gün Estoniya və Latviya əhalisinin təxminən dörddə birini, Litvada isə əhalinin təxminən 5 faizini təşkil edir. Bu icmaların əksəriyyəti İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Baltikyanı ölkələrə Sovet hakimiyyətinin qəsdən köçməyə məcbur etdiyi miqrantların nəsillərindən ibarətdir. Amma postsovet dövründə vəziyyət xeyli dəyişib. Həmin ilk məskunlaşanların nəvələri bu ölkələri özlərinə vətən hesab etməyə başlayıblar.

ABŞ-ın Ukraynadakı müharibə ilə bağlı siyasəti həddindən artıq emosionallıq və sərtlik ilə xarakterizə olunur. Həqiqətən də Rusiyaya qarşı düşmənçilik zəhərli həddə çatıb. Bayden administrasiyası Avropa və Şərqi Asiyadakı müttəfiqlərini Rusiyaya qarşı sərt sanksiyalar tətbiq etməyə və Ukraynanın müdafiəsinə mürəkkəb silahların tədarükü ilə kömək etməyə həsr olunmuş möhkəm blok yaratmaq üçün səlib yürüşünə başlayıb. ABŞ rəsmiləri, həmçinin beynəlxalq ictimaiyyətin hökumətlərinə Moskvaya qarşı iqtisadi müharibə aparmaq üçün əməkdaşlıq etmək üçün təzyiq göstərirlər.

Moldova Müdafiə Nazirliyinin ABŞ-dan olan yüksək vəzifəli şəxslərin bəyanatlarını açıq şəkildə rədd etməsi qeyri-adi haldır. Nazirliyin sosial media hesabındakı qeydlərindən biri ABŞ Milli Kəşfiyyatının (DNI) direktoru Avril Hainesin sözləri ilə ziddiyyət təşkil edir. Çərşənbə axşamı (10 may) Senatın Silahlı Qüvvələr Komitəsinin dinləmələri zamanı çıxış edən Haines bildirib ki, Rusiya Donbas əraziləri ilə Moldovanın Dnestryanı bölgəsi arasında “quru körpüsü” yaratmağa çalışır. Moldova Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidməti “cəmiyyətdə narahatlıq və qorxu vəziyyətinin yaradılmasının” qarşısını almaq üçün milli mediadan “hər hansı fərziyyələrdən çəkinməyi” və “[…] Avril Hainesin bəyanatlarını kontekstdən çıxarmamağı” xahiş edib.

Cümə axşamı Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin (SVR) rəisi Sergey Narışkin Vaşinqton və Varşavanı Ukraynanın qərbində təsir dairəsi əldə etmək planında ittiham edib.

Son 30 ildə Moskva Kişinyovun Rumıniya və Avropa ilə gələcək inteqrasiyası istiqamətində hərəkətlərinin qarşısını almaq və ya geri qaytarmaq üçün tez-tez separatçı “Dnestryanı” ilə birlikdə Moldovada olan xristian türk qaqauzlardan da istifadə etməyə çalışıb. Xüsusilə son günlərdə Moskvanın Ukraynadakı müharibəsini Dnestryanı əraziyə qədər genişləndirə biləcəyinə dair artan işarələrlə (ola bilsin ki, oradakı hökuməti müstəqil olaraq tanıya bilər və ya bu ərazidən Odessaya hücum üçün əsas kimi istifadə edə bilər) Rusiyanın Qaqauziya ilə bağlı etdiklərinin əhəmiyyəti artıb. Bir tərəfdən, Moskvanın da qəbul etdiyi kimi, Dnestryanıdakı qondarma qurum regionun Avropa İttifaqı ilə ticarətini nəzərə alaraq, artıq Moskva üçün keçmişdə olduğundan bir qədər az maraqlıdır. Lakin digər tərəfdən, əgər Moskva indiki kontekstdə qaqauz faktorunu işə salmağa çalışarsa, bu, Putinin Ukraynadakı müharibəsinin onun daha geniş hərbi hücum planlarının yalnız bir hissəsi olduğuna birmənalı işarə olacaq. Rusiyanın periferiya ətrafındakı və Qərbdəki ölkələrin cavab verməkdən başqa çarəsi qalmayacaq.

Rusiyalı şərhçilərin və rəsmilərin Qazaxıstanın Rusiyanın düşməninə çevrilməsi ilə bağlı fikirləri ölkələrinin Moskvanın növbəti təcavüz hədəfi ola biləcəyi ilə bağlı qazaxıstanlıları qorxudub və onları qəzəbləndirib. Qazaxıstanda çoxları düşünür ki, Rusiyaya düşmən olan onların ölkəsi deyil, Rusiya Qazaxıstanın düşməninə çevrilib. Uzun müddət Rusiyaya daha yaxın hesab edilən bu böyük Orta Asiya respublikasındakı bu cür diqqətəlayiq fikir dəyişikliyi orada bu yaxınlarda keçirilən küçə nümayişində daşınan lövhədə əks olunub. Plakatda sadəcə olaraq yazılmışdı: “Dünən Gürcüstan idi. Bu gün Ukraynadır. Sabah Qazaxıstan olacaq?”. Moskva Qazaxıstanın “ikinci Ukrayna” olma yolunda getdiyi barədə bəyanatlarla Qazaxıstanı qorxutmağa ümid edə bilər, lakin onun təxribat xarakterli ritorikası ikitərəfli münasibətlərdə əks təsir yarada bilər.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi rəsmi olaraq “strateji tərəfdaşlıq” kimi təsvir edilən Gürcüstan-Ukrayna münasibətlərini gözlənilməz şəkildə çətinləşdirdi. Təhdid altında olan iki Rusiya qonşusunun regional təhlükəsizlik baxımından eyni baxışları olduğu görünsə də, onlar arasında davam edən gərginlik Kiyevin Ukraynanın mübarizə aparması üçün Gürcüstan hökumətinin verdiyi dəstəyin miqyası və xarakteri ilə bağlı narazılığı ilə daha da artıb. Öz növbəsində, Ukrayna tərəfinin məzəmmətləri gürcü siyasətçiləri və vətəndaşlarını bir-birinə qarşı qoymaqla nəticələndi, müxalifət və daha geniş əhali Ukraynaya verdiyi qəti dəstəyinə görə Kiyev tərəfindən tərifləndi, hakim “Gürcü Arzusu” (GA) partiyası isə açıq şəkildə tənqid olundu.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya əsassız genişmiqyaslı hücumuna başlamasından on həftə sonra hər iki tərəf şəxsi heyətdən tutmuş hərbi texnikaya qədər maddi-texniki çatışmazlıqlar yaşamağa başlayır. Dəqiq məlumatı müəyyən etmək çətindir, lakin Rusiya mediası bildirir ki, Ukraynada döyüşmək üçün sərfəli hərbi müqavilələr imzalamaq istəyən efiopiyalılar zəngin olmaq ümidi ilə Rusiyanın Əddis-Əbəbədəki səfirliyi qarşısında sıraya düzülüblər.