Qabondakı çevrilişlə bağlı açıq mənbə kəşfiyyatı (OSINT) vasitəsilə məlumatlar toplanıb, kodlaşdırma üsulu ilə təhlil edilib və əldə edilən məlumatlarla qısa zamanda oxuyacağınız qiymətləndirmə məqaləsi hazırlanıb.

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Tehran Azərbaycanla sərhədində son 30 ilin ən böyük hərbi təlimlərini keçirib. Bu miqyasına görə, 2021-ci ildə keçirilən “Xeybərin fatehləri” adlı hərbi təlimlərdən daha böyükdür. İranlı komandirlərdən birinin sözlərinə görə, təlimlər bütün İran-Azərbaycan sərədini əhatə edib. Təlimlərdə ponton körpülər vasitəsilə İran-Azərbaycan sərhədinin böyük hissəsini təşkil edən Araz çayından zirehli texnika və personal keçirilməsi sınaqdan keçirilib.

Son bir neçə ay ərzində İranın Ukraynadakı müharibəsi üçün Rusiyaya Pilotsuz uçuş Aparatları (PUA) göndərdiyinə dair məlumatlar ortaya çıxıb və indi Rusiyanın onları istifadə etdiyinə dair foto sübutlar var. Ukraynalı partlayıcı qurğuların zərərsizləşdirilməsi üzrə mütəxəssis tərəfindən “Twitter”də yerləşdirilən görüntülərdə İran və onun proksiləri tərəfindən Yaxın Şərqdə artıq bir neçə dəfə istifadə edilmiş “Şahed-136” model PUA-nın fraqmentləri əks olunub.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin fevralda Ukraynaya hücumu strateji kobud səhv idi. NATO artıq özünü müasir tarixin ən uğurlu və ən uzunmüddətli hərbi ittifaqı kimi təsdiqləyib. Putinin işğalı yalnız NATO-nun güclənməsinə xidmət edir, çünki alyans daxilində Soyuq Müharibədən sonra görünməmiş konsensus mövcuddur, hərbi hazırlıq və hər hansı üzvə qarşı təcavüzün qarşısını almaq üçün ortaq öhdəlik daha da güclənib. Bundan əlavə, NATO-ya üzv ölkələr Rusiyanı təcrid etmək və Rusiyanın Ukraynada davam edən döyüşləri ilə bağlı xərcləri artırmaq üçün iqtisadi sanksiyaları və digər siyasi tədbirləri güclü şəkildə dəstəkləyiblər. Bundan əlavə, may ayında Finlandiya və İsveçin siyasi liderləri NATO-ya üzvlük üçün müraciət etmək niyyətlərini açıqladılar. İki keçmiş neytral dövlətin ittifaqa qoşulması Rusiyanın narahatlığını və NATO-nun Avropada gələcək təcavüzün qarşısını almaq qabiliyyətinə dair nikbinliyini daha da artıracaq.

Martın 15-də Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) baş katibi Yens Stoltenberq Çini Rusiyaya dəstəyini dayandırmağa və onun Ukraynaya qarşı “qəddar” işğalını pisləməyə çağırıb. Ertəsi gün Çinin dövlətə məxsus “Global Times” nəşri NATO-nu ABŞ-ın “qanla boyanmış kuklası” kimi sərt tənqid etdi. Çinin NATO-ya qarşı nifrəti yeni deyil. Bununla belə, Çin yüksəlməyə davam etdikcə və qlobal cazibə mərkəzi Hind-Sakit Okean bölgəsinə keçdikcə, Pekinin ABŞ-ın Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqu (“Quad”) kimi tərəfdaşlıqlar vasitəsilə “Asiya NATO-su”nun yaradılması ilə bağlı qorxuları da artıb. Eyni zamanda, Çinin eksponensial yüksəlişi, onun zorakı davranışı və Pekinin Moskva ilə “xüsusi” münasibəti onun NATO ilə münasibətlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib.

Ukraynaya davam edən müharibədə Süni Zəka (SZ) texnologiyasından istifadə edərək hədəfləri müəyyən etmək qabiliyyətinə malik olan Rusiyanın kamikadze tipli Pilotsuz Uçuş Aparatı (PUA) görünüb.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi hələ də bütün şiddəti ilə davam edir, nəticəsi bəlli deyil. Öyrənilən dərslər haqqında qəti mühakimə yürütmək çox tezdir. Ancaq bu günə qədər gördüyümüz müharibənin gələcəyi ilə bağlı hərbi dairələrdə davam edən müzakirələrə, xüsusən də tankın quru müharibəsinin kralı kimi 80 illik padşahlığını davam etdirə bilməyəcəyinə dair yeni sübutlar təqdim edir.

Bilməli olduğunuz budur: Rusiya mövcud beynəlxalq sistemin bir çox proseslərindən, ənənələrindən və normalarından öz hibrid müharibə arsenalının bir hissəsi kimi təkcə öz milli maraqlarını həyata keçirmək üçün deyil, həm də qlobal nizamı pozmaq üçün istifadə etməyə çalışıb.