Aralıq dənizində bu günə qədər edilən ən böyük təbii qaz kəşfi olan Misir sahillərində Zohr yatağının kəşfindən sonra 28 ay ərzində Qara dəniz qazının istehsala buraxılması sektorda rekord olaraq göstərilir.

Türkiyədə kibertəhlükəsizlik sahəsində mühüm layihələrə və yerli məhsullara imza atan STM-in “ThinkTech” Texnoloji Düşüncə Mərkəzi 2023-cü ilin yanvar-mart tarixlərini özündə əks etdirən yeni Kiber Təhdid Vəziyyəti Hesabatını açıqlayıb.

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Rusiya istəmədən müttəfiqi Çinə mane olub. Kəşfiyyat məlumatlarına görə, Rusiyanın Ukraynada məqsədlərinə sürətlə çatmasının ardından Çin Tayvanı ələ keçirmək üçün hərəkətə keçəcəkdi. Lakin Ukraynanın müqaviməti və Qərbin dəstəyi nəinki Rusiyanı zəiflətdi, həm də Çini Tayvana hücumdan çəkindirdi.

Rusiya Ukraynaya hücumunu davam etdirərkən ekspertlər görüntülərdən Rusiyanın hərbi, kiber və informasiya sahələrindəki hərəkətlərini diqqətlə izləyir.

Son 30 ildə Moskva Kişinyovun Rumıniya və Avropa ilə gələcək inteqrasiyası istiqamətində hərəkətlərinin qarşısını almaq və ya geri qaytarmaq üçün tez-tez separatçı “Dnestryanı” ilə birlikdə Moldovada olan xristian türk qaqauzlardan da istifadə etməyə çalışıb. Xüsusilə son günlərdə Moskvanın Ukraynadakı müharibəsini Dnestryanı əraziyə qədər genişləndirə biləcəyinə dair artan işarələrlə (ola bilsin ki, oradakı hökuməti müstəqil olaraq tanıya bilər və ya bu ərazidən Odessaya hücum üçün əsas kimi istifadə edə bilər) Rusiyanın Qaqauziya ilə bağlı etdiklərinin əhəmiyyəti artıb. Bir tərəfdən, Moskvanın da qəbul etdiyi kimi, Dnestryanıdakı qondarma qurum regionun Avropa İttifaqı ilə ticarətini nəzərə alaraq, artıq Moskva üçün keçmişdə olduğundan bir qədər az maraqlıdır. Lakin digər tərəfdən, əgər Moskva indiki kontekstdə qaqauz faktorunu işə salmağa çalışarsa, bu, Putinin Ukraynadakı müharibəsinin onun daha geniş hərbi hücum planlarının yalnız bir hissəsi olduğuna birmənalı işarə olacaq. Rusiyanın periferiya ətrafındakı və Qərbdəki ölkələrin cavab verməkdən başqa çarəsi qalmayacaq.

Rusiyalı şərhçilərin və rəsmilərin Qazaxıstanın Rusiyanın düşməninə çevrilməsi ilə bağlı fikirləri ölkələrinin Moskvanın növbəti təcavüz hədəfi ola biləcəyi ilə bağlı qazaxıstanlıları qorxudub və onları qəzəbləndirib. Qazaxıstanda çoxları düşünür ki, Rusiyaya düşmən olan onların ölkəsi deyil, Rusiya Qazaxıstanın düşməninə çevrilib. Uzun müddət Rusiyaya daha yaxın hesab edilən bu böyük Orta Asiya respublikasındakı bu cür diqqətəlayiq fikir dəyişikliyi orada bu yaxınlarda keçirilən küçə nümayişində daşınan lövhədə əks olunub. Plakatda sadəcə olaraq yazılmışdı: “Dünən Gürcüstan idi. Bu gün Ukraynadır. Sabah Qazaxıstan olacaq?”. Moskva Qazaxıstanın “ikinci Ukrayna” olma yolunda getdiyi barədə bəyanatlarla Qazaxıstanı qorxutmağa ümid edə bilər, lakin onun təxribat xarakterli ritorikası ikitərəfli münasibətlərdə əks təsir yarada bilər.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin fevralın 24-də səhər tezdən televiziya çıxışında Ukraynaya qarşı “xüsusi hərbi əməliyyat”a başladığını elan etdi. Müharibənin başlamasından 40 gündən artıq müddət keçib, Rusiya ciddi itkilər verib, Ukraynada minlərlə mülki şəxs həlak olub, infrasturuktur dağılıb. Bununla belə, Rusiya müharibənin əvvəlində qarşısına qoyduğu məqsədlərə demək olar ki, çatmayıb. Rusiya Federasiyası rəsmi müharibə elan etməsə də, Qara dənizin şimalındakı aqressiv əməliyyatları bu bölgəni müharibə zonasına çevirib, ruslar onlarla xarici ticarət gəmisini orada tələyə salıb və onların ekipajlarının həyatını riskə atıb.

Vladimir Putinlə bağlı çox qəribə bir şey baş verir. Dünya 1999-cu ildəkindən fərqli bir Putinlə - siyasi fərasətinə, Rusiyanın strateji yeniliklərinə və hərbi peşəkarlığına dəstək verən və Rusiya hərbi müdaxilələrində ardıcıl qələbələrinə görə “heyran olunan” (və qorxulan) bir adamla üz-üzədir. Ancaq fevralın 24-də biz tamamilə fərqli bir Putinlə qarşılaşdıq, Putin Rusiya Federasiyasını fəlakətli strateji və piar səhvlərinə məcbur etdi. Onilliklər ərzində Rusiyanın tarixini, ordusunu və xarici siyasətini öyrənən bizlər üçün ikinci Putin sirr olaraq qalır.