Xüsusilə regionumuzda və bütün dünyada qızğın münaqişələrin artması qeyri-sabitliyə, təhlükəsizlik mühitinin günü-gündən zəifləməsinə gətirib çıxarır. 2023-cü ilin qışının sonunda başlayan Ukrayna müharibəsi qlobal ekoloji, qida və enerji böhranlarını tətikləmə potensialı ilə davam edir.

Hərbi ünsürlərin üstün imkanlara sahib olması bu cür məqsədlərə çatmağın əsas mənbəyi olub.

FCAS-23 Sammitinin (Gələcəyin Döyüş Hava və Kosmik İmkanları) bir hissəsi olaraq mayın 23-24-də müdafiə sənayesi, media və akademik dairələr kimi müxtəlif sahələrdən 70-ə yaxın məruzəçi və 200 nümayəndəni bir araya gətirən yüksək səviyyəli sammit/görüş keçirilib.

Ukrayna və Rusiya arasında davam edən müharibədə hər iki tərəf əhəmiyyətli dərəcə PUA-lardan istifadə edib. Ukrayna Türkiyə istehsalı olan “Bayraktar TB-2”dən tutmuş mülki təyinatlı kvadrakopterlərə qədər geniş çeşiddə PUA-lardan istifadə edir. Müharibənin əvvəlində Rusiyanın PUA-lardan istifadəsinə dair sübutlar məhdud olsa da, görünür, Rusiya “Orlan-10” və “Kub-BLA” kimi sistemlərdən istifadə edərək səylərini artırıb. PUA-lar zərbələr endirməkdən tutmuş artilleriyaya koordinatları ötürmək və informasiya əməliyyatlarında istifadə etmək üçün video çəkilişlərinə qədər müxtəlif rollarda istifadə edilib.

Silah sistemləri yalnız hədəfləri məhv etmək və ya zədələmək üçün istifadə edilsə də, Süni Zəka (SZ) döyüş meydanında taktiki üstünlüklər əldə etmək üçün hərbi sistemlərlə inteqrasiya olunmuş ən müasir texnologiyadır. İnteqrasiya edilmiş SZ-bulud texnologiyaları internetdən, rəqəmsal sənədlərdən, sosial mediadan, radar sistemlərindən, qoşulmuş peyk sistemlərindən, Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) kimi avtomatlaşdırılmış sistemlərin sensorlarından məlumatları toplayan, təhlil edən və avtomatlaşdıran kəşfiyyat, müşahidə və nəzarət sistemlərini (ISR) dəstəkləyir. Bütün dövlətlər anladılar ki, hava üstünlüyü müasir müharibədə qalib gəlmək üçün ilkin şərtdir. Buna görə də döyüş meydanında SZ-yə uyğun olan hədsiz güclü təyyarələrə malik orduların müharibənin necə bitəcəyini əhəmiyyətli dərəcədə müəyyənləşdirdiyini söyləmək səhv olmaz.

Ukrayna Ordusunun Kiyev və Çerniqov ətrafında Rusiyaya məxsus tank və zirehli texnika karvanlarını dəfələrlə zərbə tipli “Bayraktar TB2” Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) ilə darmadağın etməsi artıq hər kəsə məlumdur. Döyüşün ilkin mərhələlərində, Ukraynanın sözügedən PUA-larla ruslara güclü zərbələr endirməsi ilə bağlı yaydığı videolar psixoloji müharibənin aparılmasında da əhəmiyyətli rol oynadı.

Mərkəzi Avropa, Şimali Afrika və Yaxın Şərqdəki qanlı qarşıdurmalarda ucuz zərbə tipli Pilotsuz Uçuş Aparatlarından istifadə edilməsi onlara qarşı əks-tədbirlərin yaradılmasına ehtiyac olduğunu göstərir. Britaniya kimi bir çox ölkə isə bu ucuz, amma güclü və ölümcül silahlara maraq göstərir.

Ukrayna ordusunun Türkiyə istehsalı olan “Bayraktar TB-2” zərbə tipli Pilotsuz Uçuş Aparatından (PUA) istifadə etməsi 2020-ci ildə Qarabağ Müharibəsi zamanı Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən bu sistemin istifadəsindən fərqlənir. Fərq ən çox hədəf olaraq təyin olunan obyektlərdə görünür. Azərbaycan əsasən Ermənistan ordusunun tank və digər zirehli texnikalarına, artilleriyasına, hava hücumundan müdafiə sistemlərinə və qoşun cəmləşmələrinə hücum etdiyi halda, ukraynalılar əsasən Rusiyanın uzun logistika xətlərinə zərbələr endirir.

Azərbaycanın Türkiyədən və İsraildən aldığı Pilotsuz Uçuş Aparatlarından istifadə etməsi Qarabağda baş verən müharibədə oyun dəyişdirici faktora çevrildi.