(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Vaşinqton məlumat, kiber və texnologiyanı Yaxın Şərqdəki xarici siyasətinin mərkəzinə inteqrasiya etməlidir. Hazırda Birləşmiş Ştatlar Yaxın Şərqi özünün əsas maraq mərkəzi kimi prioritetləşdirir və bütün dünyada strateji diqqətini əsas yüksələn rəqibi Çinə yönəldir. Çinin aparıcı geostrateji təsir alətlərindən biri Pekinin texnologiya və innovasiya siyasətindən istifadə etməsidir. Pekinin geotexnoloji təsiri demək olar ki, indiyədək görünməyən və ənənəvi hərbi ekspansionizmdən istifadə etmədən Çini qlobal geosiyasətdə əhəmiyyətli oyunçu kimi yerləşdirməyi hədəfləyir. Pekin aktiv 5G diplomatiyası, texnologiya infrastrukturu və təhsili vasitəsilə geotexnoloji təsir yaradır.

Bu gün tez-tez vurğulanır ki, dövlətlər rəqabətli geosiyasi bloklara bölünür. Lakin bu müşahidə müəyyən izah tələb edir. Bunun baş verdiyini və ya hətta coğrafiyası, funksiyası və ya hər ikisinin kombinasiyası ilə müəyyən edilə bilən blokların digər bloklara ciddi şəkildə qarşı çıxmaq əvəzinə kəsişdiyini söyləmək kifayət deyil. Bunları necə və buna görə də niyə etdiklərini başa düşmək lazımdır.

Türkiyədə kibertəhlükəsizlik sahəsində mühüm layihələrə və yerli məhsullara imza atan STM-in Texnoloji Düşüncə Mərkəzi olan “ThinkTech” 2022-ci ilin aprel-iyun aylarını əhatə edən yeni Kiber Təhdid Vəziyyəti Hesabatını açıqlayıb.

Ukraynadakı döyüşlər demokratiya, qeyri-liberal demokratiya və avtokratik/avtoritar sistemlər arasında qlobal qarşıdurmaya səbəb olan vəkalət müharibəsinə çevrilib. Bunun nəticəsində dünyaya hansının hakim olacağı müəyyən ediləcək. Bir az sərt səslənsə də demək lazımdır ki, bunların arasında oxşar dəyərlər olmadığı üçün birgə mövcudluq istisna edilir.

Ukraynada müharibənin sonu görünmədən uzanmaqda davam etdiyi bir vaxtda haqlı bir sual ortaya çıxır: Müharibə Rusiya prezidenti Vladimir Putinin devrilməsi ilə nəticələnəcək? Rusiya iqtisadiyyatının Qərbin sanksiyaları səbəbindən ciddi zərbə aldığını nəzərə alsaq, bu, düşünmək üçün ağlabatan sualdır. Qərbdə bir sıra səlahiyyətlilər açıq şəkildə bəyan ediblər ki, son məqsəd Putin rejiminin çökməsidir.

Martın 15-də Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) baş katibi Yens Stoltenberq Çini Rusiyaya dəstəyini dayandırmağa və onun Ukraynaya qarşı “qəddar” işğalını pisləməyə çağırıb. Ertəsi gün Çinin dövlətə məxsus “Global Times” nəşri NATO-nu ABŞ-ın “qanla boyanmış kuklası” kimi sərt tənqid etdi. Çinin NATO-ya qarşı nifrəti yeni deyil. Bununla belə, Çin yüksəlməyə davam etdikcə və qlobal cazibə mərkəzi Hind-Sakit Okean bölgəsinə keçdikcə, Pekinin ABŞ-ın Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqu (“Quad”) kimi tərəfdaşlıqlar vasitəsilə “Asiya NATO-su”nun yaradılması ilə bağlı qorxuları da artıb. Eyni zamanda, Çinin eksponensial yüksəlişi, onun zorakı davranışı və Pekinin Moskva ilə “xüsusi” münasibəti onun NATO ilə münasibətlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib.

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinin ən qəribə tərəflərindən biri həm Braziliya prezidenti Jair Bolsonaro, həm də onun argentinalı həmkarı Alberto Fernandezin davranışları olub. Hər iki lider fevralın 24-də Ukrayna işğal olunmazdan bir müddət əvvəl Rusiyaya səfər edib, orada Vladimir Putinlə görüşüblər. Səfərlər işğalı dayandırmaq üçün edilən hər hansı səylərin tərkib hissəsi deyildi. Çoxları bunu artıq ehtimal hesab edirdilər, çünki Rusiya qüvvələri Ukraynanı təhdid edirdi.