Ukraynadakı müharibə Vladimir Putini devirməyəcək – O, daha da güclənir

Fevralın 27-də Birləşmiş Krallığın Silahlı Qüvvələr üzrə naziri Ceyms Heppi yazırdı: “Putin hakimiyyətini itirəcək və varisini seçə bilməyəcək”. Martın 1-də Böyük Britaniyanın baş naziri Boris Consonun sözçüsü bildirib ki, Rusiyaya qarşı sanksiyalar “...Putin rejimini devirmək üçündür”. Amma Putin rejiminin süqutu arzudur. Əslində Putin bu müharibədən öz hakimiyyətini gücləndirmək üçün istifadə edə bilər.

Birincisi, müharibə Putinin rusların əksəriyyəti arasında populyarlığını xeyli artırdı. Martın sonunda Rusiyanın müstəqil sorğu agentliyi olan Levada Mərkəzi əhalinin 83 faizinin Putini, 81 faizinin isə rus qoşunlarının Ukraynada etdiklərini dəstəklədiyini göstərən sorğu dərc edib. Onların fikrincə, Putin “Rusiyanın maraqlarından çıxış edir və NATO-ya layiqli cavab verir”. Bu cür reytinqlər Rusiyanın əvvəlki hərbi işğalları ilə oxşardır. 2008-ci ildə Rusiya Gürcüstanla müharibəyə başlayanda və 2014-cü ildə Krım ilhaq ediləndə Putinin ölkə daxilində populyarlıq reytinqi 88-89 faiz arasında idi.

Təəssüf ki, Rusiyada vətənpərvərlik “güclü iksir” olaraq qalır. Münaqişələr zamanı yüksək milli qürur hissi Rusiyanın əvvəlki tarixi müharibələrinin, xüsusilə də Qırmızı Ordunun nasist Almaniyasına qarşı döyüşünün nəticəsidir. İkinci Dünya Müharibəsindəki qələbə Rusiya tarixində hər il mayın 9-da Moskvada möhtəşəm hərbi paradla qeyd olunan ən diqqətəlayiq məqamlardan biridir. İkinci Dünya Müharibəsinin bitməsindən 77 il ötür və Ukraynadakı hazırkı müharibə də ruslara Rusiya dünyasını və xalqını müdafiə etmək, qorumaq adı altında təqdim olunur. Təsadüfi deyil ki, Kreml Rusiyanın Ukraynada neonasistlərə qarşı mübarizə aparması iddiasını təbliğ edir, bununla da Böyük Vətən Müharibəsini xatırladır. Ruslar hesab edirlər ki, bütün dünyaya meydan oxumaqla, Sovet İttifaqının etdiyi kimi, Rusiya yenidən böyük dövlət kimi davranır. Ukraynadakı müharibə soyuq müharibəni, alçaldıcı 1990-cı illər utancını arxada qoymaq və Qərbi çökdürmək üçün bir fürsətdir. Buna görə də Ukraynadakı müharibənin ruslar arasında Putinin yüksək populyarlıq reytinqi ilə nəticələnməsi təəccüblü deyil.

Ola bilsin ki, müharibə davam etdikcə bu populyarlıq azalacaq. Zamanla ruslar öz hərbi əməliyyatlarından hansısa qələbə və müsbət nəticə gözləyəcəklər. Bununla belə, müharibə bir çox rusların gözlədiyindən daha uzun müddət davam etsə belə, Putinin reputasiyası düşməyəcək. Bunun səbəbi Kremlin öz əhalisinə təbliğ etdiyi güclü bir hekayədir - bu, Rusiyanın yaşaması üçün ekzistensial müharibədir. Putin Ukraynanın işğalından əvvəl və Ukraynanın işğalı zamanı NATO ölkələrinin Krıma müharibə gətirmək istədiyini iddia edərək, NATO-nu “Rusiyanın bir millət kimi tarixi gələcəyini” təhdid etməkdə ittiham etməyə davam edib. O, son vaxtlar NATO-nu Ukraynadan Rusiyaya qarşı müharibə aparmaq üçün istifadə etməkdə ittiham edib.

Bu iddialar Qərb üçün ağılsız görünsə də, Rusiyanın daxilində işləyir. Rusların əksəriyyəti NATO-ya inamsızlıqla yanaşır. Putinin nəzərində Qərb hələ 1990-cı ildə NATO-nun “şərqə bir qarış belə genişlənməyəcəyinə” söz vermiş, lakin verdiyi vəddən dönmüşdü. O, tez-tez Rusiyanın Qərb tərəfindən aldadıldığını iddia edirdi və rusların əksəriyyəti onunla razılaşır. Nəticədə, NATO-nun Rusiyanı məhv etməyə hazırlaşdığı fikrini təbliğ etmək nisbətən asandır. Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olmağı planlaşdırması yalnız Rusiyanın NATO-nun onların ölkəsini mühasirəyə almağa çalışması ilə bağlı narahatlığını gücləndirir.

Qərb liderlərinin son şərhləri də Moskvanın NATO-nun Rusiyada sabitliyi pozmaq məqsədi daşıdığına dair iddialarını gücləndirdi. Prezident Co Baydenin martın 26-da Varşavada Putinin “hakimiyyətdə qala bilməyəcəyi” bəyanatı ABŞ-ın rejim dəyişikliyi etmək istədiyinin ictimai etirafı kimi qiymətləndirilib. ABŞ-ın müdafiə naziri Lloyd Ostinin Vaşinqtonun Rusiyanın “hərbi cəhətdən zəiflədiyini və tez bir zamanda özünə gələ bilməyəcəyini” görmək istədiyini bəyan etməsi Rusiyanın nəzərində bunun daha bir sübutudur.

Bu iddialardan istifadə edərək Putin Rusiyanı Qərbin iddia olunan təcavüzündən və ölkəni məhv etmək cəhdlərindən qoruya biləcəyini deməklə öz mövqeyini möhkəmləndirə biləcək.

Kreml rejimini tənqid edənlər Qərbin görünməmiş sanksiyalarının Putinin süqutuna səbəb olacağına ümid edirlər. Lakin Rusiya iqtisadiyyatı çöküş proqnozlarını rədd edir. Kapitala nəzarət və yüksək faiz dərəcələri sayəsində rubl indi müharibədən əvvəlki kimi dəyərlidir. Rusiya xarici valyutada olan istiqrazlarının ödənişlərini davam etdirir. Təbii ki, problemlər qalmaqdadır; Rusiya mərkəzi bankı bu il inflyasiyanın orta hesabla 18-23 faiz olacağını, iqtisadiyyatın isə 10 faizə qədər kiçiləcəyini gözləyir. Ancaq nə qədər ki, Rusiya öz neftini və qazını satmağa davam edir, bu, Rusiyanın ayaqda qalmağa davam edəcəyi deməkdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya ərzaq və enerji də daxil olmaqla, bir çox vacib məsələlərdə nisbətən özünü təmin edən nəhəng bir ölkədir. Sanksiyalar ağır olsa da, bu, Rusiya iqtisadiyyatı üçün tabuta vurulan mismar olmayacaq.

Rusiya diplomatik baxımdan kənarda qalıb, lakin o, təcrid olunmuş vəziyyətdə deyil. Şimali Koreya, Suriya və İrandakı rejimlər Qərbdə dostlarının az olmasına baxmayaraq sanksiyalarla mübarizədə uğurlar əldə etdilər. Rusiya bunların hamısının birləşməsindən daha yaxşı vəziyyətdədir. Moskvada Çin, Hindistan, Cənubi Afrika, Braziliya və Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla, hər zamanki kimi iş aparmağa hazır olan çoxlu iqtisadi güc mərkəzi var.

Nəhayət, Rusiyada müxalifətə ümid edənlər məyus olacaqlar. Kremlin əsas rəqibi olan Aleksey Navalnı həbsdədir, onun hərəkətinə qadağa qoyulub. Bir çox müxalifət xadimləri mühacirətdədir. İşğalın ilk həftələrində yüz minlərlə rus ölkəni tərk etdi, onların əksəriyyəti müharibəyə və Putinin siyasətinə qarşıdır. Onların xaricdən Rusiyaya təsiri az olacaq.

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü Rusiya və onun xalqı üçün fəlakətli oldu. Qazanacaq heç nə və itirəcək çox şey olmayıb. Ancaq buna baxmayaraq, rusların əksəriyyəti müharibəni və Putini dəstəkləyir. Vətənpərvərlik, anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi, Rusiyanın mövcudluğu üçün dərk edilən mübarizə, dayanıqlı iqtisadiyyat, çoxsaylı beynəlxalq ticarət tərəfdaşları və zəifləmiş siyasi müxalifətin birləşməsi o deməkdir ki, Rusiya lideri yaxın gələcək üçün öz hakimiyyətini əlində saxlaya biləcək. Əgər Rusiyada rejim dəyişikliyi həqiqətən də bəzi Qərb ölkələrinin son məqsədidirsə, onlar məyus olacaqlar.