Kremlin iqtisadi səfərbərliyi cəmiyyəti repressiyaya məruz qoyacaq? – ANALİZ

İki gün sonra, oktyabrın 21-də Kreml Rusiya Silahlı Qüvvələrinin və digər hərbi hissələrin, xüsusən də yeni səfərbər edilmiş hərbi hissələrin lazımi avadanlıqla təmin edilməsi üçün Hökumət Koordinasiya Şurası yaratdı. Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustin şuranın rəhbəri təyin edilib. Şuranın digər üzvləri arasında Rusiyanın müdafiə naziri Sergey Şoyqu, hüquq-mühafizə orqanlarının müxtəlif rəhbərləri və Sobyanin ilə birlikdə iqtisadi inkişaf və maliyyəyə cavabdeh olan bir neçə hökumət rəsmisi var. Bununla belə, mövcudluğundan bir neçə həftə sonra şura hələ heç bir mühüm qərar qəbul etməyib. Sobyaninin təqdimatına görə, yeganə mühüm nəticə 60 min yeni səfərbər edilmiş əsgərin yerləşdirilməsidir ki, bu da Kremlin elan etdiyi 300 min əsgəri səfərbər etməkdən uzaq olduğunu bir daha sübut edir. Rusiyanın müxtəlif bölgələri də gözlənilən iqtisadi səfərbərlik və ehtimal olunan hərbi vəziyyətin elan edilməsi ilə bağlı heç bir əhəmiyyətli fəaliyyət nümayiş etdirməyib.

Bununla belə, bütün bu fəaliyyət o deməkdir ki, Kreml Rusiya siyasi sistemini konsolidasiya etmək, habelə Ukraynada baş verən böyük itkilərin heç olmasa bir hissəsini təmir edib əvəzləmək ümidi ilə vətəndaş bürokratiyasını səfərbər etməyə və komanda iqtisadi sistemini bərpa etməyə çalışır.

Bu səylərin əsas səbəblərindən biri həm hökumət, həm də regional səviyyədə vətəndaş bürokratiyasının özünün səfərbər edilməsidir. Bu günə qədər müharibə Moskva və regional hakimiyyət orqanlarının fevralın 24-dən əvvəl təqdim etdiyi əvvəlki plan və proqramların əksəriyyətini pozdu. Ümumiyyətlə, faktiki planlaşdırmanın olmaması və dövlət məmurlarının ruhdan düşməsi mülki idarəçiliyi iflic edib. Rusiya cəmiyyətində nümayişkaranə loyallığın və siyasi tabeçiliyin olmaması Kremlin planlarına daha da mane oldu.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin, onun yaxın çevrəsi, hərbi və təhlükəsizlik xidmətinin rəhbərləri Ukraynaya qarşı hücuma görə bilavasitə məsuliyyət daşıyan əsas şəxslər kimi görünür, hökumət, qubernatorlar və regional elitalar isə prosesdən sağ çıxacaqlarını iddia edirlər. Əslində Kremlin məqsədi bunu onlar üçün qeyri-mümkün etmək, müharibə və gələcək qeyri-populyar qərarlar, o cümlədən növbəti səfərbərlik dalğaları və qaçılmaz iqtisadi səfərbərlik üçün məsuliyyəti onlarla bölüşməkdir.

Rusiya rəhbərliyi hələ də əsas silahların və digər zəruri hərbi texnikanın olmaması kimi mühüm problemlərin Rusiya qüvvələrini narahat etdiyini inkar edir. Məsələn, hətta yeni koordinasiya şurasının üzvü olmayan Dmitri Medvedev də mütəmadi olaraq Rusiya ətrafındakı hərbi zavodları yoxlayır, menecerləri və işçiləri adekvat miqdarda təcili silah-sursatla təmin etməsələr, onları cinayət məsuliyyəti ilə hədələyir.

Bu faktı parlaq bir misal daha aşkar göstərir: 103-cü Zirehli Təmir Zavodu 1950-ci illərin sonlarında hazırlanan və Rusiya ordusu tərəfindən Gürcüstana qarşı müharibədə istifadə edilən 800 ədəd T-62 döyüş tankının tam əsaslı təmiri üçün üç illik müqavilə imzalayıb. İxtisaslı kadr çatışmazlığı və texniki gerilik səbəbindən zavodun müqaviləni başa çatdıra biləcəyi şübhəlidir. T-62-lərin dövriyyə buraxılması T-72, T-80 və T-90 tanklarının çatışmazlığını, həmçinin T-14 “Armata” döyüş tankının yeni nəslinin istehsalında böyük çətinliklər olduğunu sübut edir.

Tanklardan əlavə, hətta uniforma və digər zəruri avadanlıqların çatışmazlığı məsələsi Rusiya bölmələri üçün daimi problem kimi görünür, bu Mişustinin özü və Hökumət Koordinasiya Şurası səviyyəsində həll edilməlidir.

Ümumiyyətlə, Kreml Rusiya iqtisadiyyatının kövrək balansını tamamilə pozmadan silah istehsalını artırmağa çalışır. Onlar problemi bu ilin yayında başa düşsələr də, hələ də heç bir qəti və ya təsirli qərar verməyiblər. Burada əsas vektor bazar iqtisadiyyatını istehlak mallarının istehsalı, pərakəndə satış və xidmət sektorunun daha aşağı səviyyələrində saxlamaqla əsas iqtisadiyyatda birbaşa dövlət idarəçiliyinin həyata keçirilməsidir. Məsələ burasındadır ki, Rusiya müdafiə sənayesi Rusiya Silahlı Qüvvələrini bütün lazımi mallarla təmin edə bilməyəcək və Kreml istər-istəməz özəl sektoru və Rusiya vətəndaşlarını hərbi təchizat üçün birbaşa ödəməyə məcbur etməyə çalışacaq. Bu yolla cəmiyyətin daha da repressiyaya məruz qalması və özünü dünyadan təcridinin artması Rusiyanın bu müharibəni davam etdirəcəyi təqdirdə yeganə variantına çevriləcək.