Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra Qərb Vladimir Putini geri çəkilməyə məcbur etmək üçün Moskvaya qarşı bir sıra güclü sanksiyalar tətbiq etdi. Lakin Putin geri çəkilməyə real iradə göstərmədiyi üçün Vaşinqton və onun müttəfiqləri təzyiqi gücləndirməyə davam etməlidir. Rusiya iqtisadiyyatına şok dalğası göndərməyin yollarından biri Amerika Depozitar Qəbzləri (ADQ) və ya Qlobal Depozit Qəbzləri (QDQ) vasitəsilə çapraz siyahıya alınan və ya ABŞ fond bazarlarında satılan Rusiya firmalarını hədəf almaqdır. Birləşmiş Ştatlar iki çapraz siyahıya alınmış firmaya sanksiya tətbiq edərkən, Bayden administrasiyasının Rusiya ADQ və QDQ-lərinə qarşı ümumi sanksiya tətbiq etməyi planlaşdırdığına dair heç bir əlamət yoxdur. Bu, amerikalı investorlar üçün əlavə xərclər yaratsa da, Putinin işğalçılıq müharibəsini davam etdirməsinə ödəyəcəyi pulları artırmaq üçün faydalı ola bilər.

Rusiya qazının tədarükünün rublla ödənilməsi məsələsi tezliklə iqtisadi dünyanın əsas mövzusuna çevriləcək. Xüsusən də ərəb ölkələrindən birindən (böyük ehtimal, BƏƏ-dən) Çinə satılan yanacağa görə yuanla ödəməyə hazır olmasından sonra bu məsələ daha çox müzakirə edilir. Rubl-yuanın ABŞ dollarına (və ona bağlı olan avroya) qarşı “üsyanı” dollara əsaslanan iqtisadi dünya nizamının dağılmasına səbəb ola bilər. Xatırladaq ki, bu nizam 1945-ci il Bretton-Vuds sazişi (ölkələrin qızıla münasibətdə valyutaları) və 1971-ci ildən həmin sistemin əvəzinə ABŞ dollarının əsas maliyyə valyutası kimi müəyyən edilməsi ilə təsdiq edilib.

Ukraynadakı müharibənin ilk bir neçə həftəsi həm Rusiya, həm də Qərb tərəfindən eskalasiyanın kəskinləşməsinə səbəb oldu. Rusiya Ukraynaya qarşı tam miqyaslı hücuma başladı. Əksəriyyət Putinin əməliyyatının Donbasla məhdudlaşacağını düşünürdü. Bundan sonra ABŞ və Qərb Vladimir Putinin addımına kəskin sanksiyalar tətbiq etməklə cavab verdi.

ABŞ Rusiyanın 22 müdafiə şirkətinə qarşı sanksiya tətbiq edib

İndiki tərəqqi və inkişaf şəraitində müharibələr və münaqişələr təkcə hərbi-diplomatik vasitələrlə deyil, həm də iqtisadi vasitələrlə aparılır. İqtisadi sanksiyaların tətbiqi və ya ayrı-ayrı ölkələrin beynəlxalq maliyyə axınından kəsilməsi praktikasından daha çox istifadə olunur.

“McKinsey” adlı beynəlxalq konsaltinq şirkəti bu yaxınlarda “Risk, Resilience, and Rebalancing in Global Value Chains” (Risk, dayanıqlıq və dəyərin yaradılmasının qlobal zəncirində tarazlığın bərpası) adlı hesabat dərc edib. Hesabatda müxtəlif ciddi hadisələrdən irəli gələn şokun maddi dəyəri öz əksini tapıb. Pandemiyadan dəyən ziyan 30 trln dollar, nüvə müharibəsindən – 15 trln dollar, iqtisadi böhrandan – 10 trln dollar, genişmiqyaslı kiber hücumdan – 1 trln dollar, lokal hərbi münaqişədən isə cəmi 90 mlrd dollar dəyərində hesablanıb. “McKinsey”ə görə dünya müharibəsi pandemiyadan iki dəfə “ucuz” başa gəlib. Ancaq müharibənin öz iqtisadiyyatı, məqsədləri, səbəbləri və nəticələri var. Bəs müasir dünyada silahlı münaqişələr neçəyədir və iqtisadiyyata bu necə təsir göstərir?