Zaman-zaman ABŞ dollarının qlobal dominantlığının azalacağı, hətta yox olacağı ilə bağlı iddialı bəyanatlar və gözləntilər gündəmə gəlir. Lakin bu gözləntilər tezliklə öz yerini mövcud sistemə uyğunlaşmada nöqsanların aradan qaldırılması səylərinə verir.

Yüksək texnologiyada istifadəsi ilə seçilən bor mədənində ehtiyatların 73 faizi Türkiyəyə məxsusdur.

Qabondakı çevrilişlə bağlı açıq mənbə kəşfiyyatı (OSINT) vasitəsilə məlumatlar toplanıb, kodlaşdırma üsulu ilə təhlil edilib və əldə edilən məlumatlarla qısa zamanda oxuyacağınız qiymətləndirmə məqaləsi hazırlanıb.

Üzən ernerji gəmilərini idarə edən Türkiyənin “Karpowership” şirkəti Cənubi Afrika enerji böhranı zamanı Türkiyə ilə Cənubi Afrika arasında inkişaf edən diplomatik və siyasi əlaqələri sürətləndirmək potensialına malikdir.

Aralıq dənizində bu günə qədər edilən ən böyük təbii qaz kəşfi olan Misir sahillərində Zohr yatağının kəşfindən sonra 28 ay ərzində Qara dəniz qazının istehsala buraxılması sektorda rekord olaraq göstərilir.

(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Rusiya əhalisinin “qismən səfərbərliyi”, böyük silah itkiləri, habelə iqtisadi və büdcə balanssızlığından sonra Moskva tam iqtisadi səfərbərliyin qaçılmaz perspektivi ilə üz-üzədir. Oktyabrın 19-dan Krım istisna olmaqla, rəsmən ilhaq edilmiş Ukrayna ərazilərində hərbi vəziyyət tətbiq edilib və Rusiyanın digər regionlarında hərbi vəziyyətin mümkün tətbiqi və iqtisadi səfərbərlik üçün müxtəlif rejimlər yaradılıb. Eyni zamanda, Moskva meri Sergey Sobyanin Rusiya Dövlət Şurasının dövlət və yerli idarəetmə komissiyasının rəhbəri kimi bu sərəncamların icrasında müxtəlif regional səylərin əlaqələndirilməsinə cavabdeh təyin edilib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin aprelin 27-də Polşa və Bolqarıstana təbii qaz tədarükünü dayandırarkən yenə səhv hesablama apardı. İndi Rusiya hər iki ölkənin qaz bazarlarını itirib, çünki onlar Rusiyanın enerji təchizatından həmişəlik ayrılmağa hazırlaşırlar. Qaz ixracının qəfil kəsilməsinə rəsmi səbəb kimi Polşa və Bolqarıstanın Rusiya qazının pulunu rublla ödəməkdən imtina etməsi göstərilib. Lakin Kremlin qaz ödənişləri ilə bağlı qərarı, xüsusilə Putinin ABŞ və onun müttəfiqlərinin “qeyri-dost hərəkətlərinə” cavab olaraq iqtisadi tədbirlər haqqında 1 mart tarixli fərmanına əsaslanır. Aydındır ki, Polşa Ukraynaya göstərdiyi kritik hərbi yardıma görə cəzalandırılıb, Bolqarıstana isə silah göndərməkdən çəkinməsi ilə bağlı xəbərdarlıq edilib.

Livan və İsrail həm quru sərhəd xəttində, həm də neft və qazla zəngin 9-cu blok kimi tanınan 860 kvadrat kilometrlik dəniz yatağında uzun illərdir ki, sərhəd mübahisələri yaşayırlar. Livanın cənubunda, İsraillə sərhəddə “Hizbullah”ın nəzarətində olan ərazilərdə “sərhəd pozuntusu” zəminində vaxtaşırı gərginlik və qarşıdurmalar yaşanır.

Aprelin 19-da Latviyanın iqtisadiyyat naziri Janis Vitenberqs hökumətinin 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiyadan təbii qaz tədarükünün tamamilə dayandırılması qərarını açıqladı. Bu baxımdan strategiya mayeləşdirilmiş təbii qazın (LNG) yenidən qazlaşdırılması imkanlarının regionda, yəni həm ölkə daxilində Latviyada, həm də qonşu Estoniya, Finlandiya, eləcə də, ehtimal ki, Litvada genişləndirilməsinə əsaslanır. Əgər hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, Baltikyanı ölkələr (Latviya, Litva, Estoniya) yaxın illərdə bir deyil, üç LNG idxal terminalına sahib olmalı, onların tədarük təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırmalıdır.

NATO-nun şərq qapılarında suveren Ukrayna dövləti uğrunda gedən dəhşətli müharibə ölkələrin başqa ölkədən yüksək dərəcədə asılı olduğu zaman nələrin baş verə biləcəyinə işıq salır. ABŞ-ın Çinin tədarük zəncirlərinə güvənməsi ilə Avropa İttifaqının Rusiya enerjisindən asılı olması arasında paralellər aparıla bilər. İqtisadi asılılığın ciddi nəticələri var.