Zamanı çox geriyə çəkmədən, sadəcə 2022-ci ilin dekabrından günümzə gətirdiyimizdə Çinin Yaxın Şərqlə bağlı bir diplomatik hücuma başladığı və üstəlik, bunu Qlobal Təhlükəsizlik Təşəbbüsü və “Bir Kəmər, Bir Yol” Təşəbbüsü başda olmaqla müxtəlif xarici siyasət alətləri və ya üzvü olduğu çoxtərəfli təşkilatlar ilə əlaqələndirərək dəstəklədiyi görünür.

Ötən həftə Amerika Birləşmiş Ştatlarında sızdırıldığı ortaya çıxan kəşfiyyat məlumatlarının hazırda həbsdə olan ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri Milli Qvardiyasının əməkdaşı Cek Teyşeyra tərəfindən “OG” təxəllüsü ilə ilk dəfə 2022-ci ilin sonunda kompüter oyunçuları arasında populyarlaşan sosial media platforması “Discord”da yayımlanmasından sonra “4chan”, “Telegram”, “Reddit” və “Twitter”də yayıldığı, lakin 2023-cü ilin aprelində aşkarlandığı iddia edilir.

“Soyuq Müharibə dövründə meydana gələn yeni şərtlər, əldə edilən texnoloji üstünlüklər və digər nailiyyətlər öz növbəsində hibrid müharibəyə yeni forma verdi. Bu səbəbdən dolayı müasir və qədim dövr hibrid müharibələrini bir-birindən ayırarkən Soyuq Müharibə dövrünün meydana gətirdiyi taktikaları öyrənmək zəruridir”.

Son beş il ərzində əksər amerikalı aparıcı jurnalistlərin və akademiklərin danışdığı “Böyük Güclər Yarışı”nın yeni dövrü başlayıb. Birləşmiş Ştatlarla (və onun müttəfiqləri) Çin və Rusiya arasında getdikcə daha mürəkkəb və narahatedici silahlı qarşıdurma var. 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı mahribə bizi 1991-ci ildə Soyuq Müharibənin sonunda yaranan gözləntilərimizin aldanma və axmaqlıq olduğu reallığına oyadıb. Demokratik ideyanın universal cəlbediciliyinin kortəbii olaraq xeyirxah Yeni Dünya Nizamının formalaşmasına imkan verməyəcəyi aydın deyil.

Rusiyanın Ukraynadakı döyüş itkiləri, builki yaz çağırışı ilə bağlı problemlər, könüllülərin cəlb edilməsində çətinliklər və müharibə elan olunmadığı halda əsgərləri ölkə xaricində döyüşməyə məcbur edən zaman yaranan çətinliklər Vladimir Putinin Ukraynadakı “xüsusi hərbi əməliyyatı”nın hazırkı kadr və resurs səviyyəsi baxımından nə dərəcədə davamlı olacağı ilə bağlı sualları daha da artırır. Buna cavab olaraq, Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov Moskvanın 9 May Qələbə Günü qeyd etmələrindən ümumi səfərbərlik elan etmək və ya hətta rəsmən müharibə elan etmək üçün istifadə etməsi təkliflərinin “cəfəngiyyat” olduğunu bildirib. Yenə də istəmədən onun sözləri həm Moskvanın son bir neçə həftə ərzində qismən səfərbərlik istiqamətində atdığı addımlara daha çox diqqəti cəlb etmək, həm də ölkənin bu cür tədbirlər görməkdən başqa çarəsinin olub-olmaması barədə Rusiya daxilində söz-söhbətlərə təsir edib.

Bu gün tez-tez vurğulanır ki, dövlətlər rəqabətli geosiyasi bloklara bölünür. Lakin bu müşahidə müəyyən izah tələb edir. Bunun baş verdiyini və ya hətta coğrafiyası, funksiyası və ya hər ikisinin kombinasiyası ilə müəyyən edilə bilən blokların digər bloklara ciddi şəkildə qarşı çıxmaq əvəzinə kəsişdiyini söyləmək kifayət deyil. Bunları necə və buna görə də niyə etdiklərini başa düşmək lazımdır.

Tehran Azərbaycanla sərhədində son 30 ilin ən böyük hərbi təlimlərini keçirib. Bu miqyasına görə, 2021-ci ildə keçirilən “Xeybərin fatehləri” adlı hərbi təlimlərdən daha böyükdür. İranlı komandirlərdən birinin sözlərinə görə, təlimlər bütün İran-Azərbaycan sərədini əhatə edib. Təlimlərdə ponton körpülər vasitəsilə İran-Azərbaycan sərhədinin böyük hissəsini təşkil edən Araz çayından zirehli texnika və personal keçirilməsi sınaqdan keçirilib.

Ukraynadakı döyüşlər demokratiya, qeyri-liberal demokratiya və avtokratik/avtoritar sistemlər arasında qlobal qarşıdurmaya səbəb olan vəkalət müharibəsinə çevrilib. Bunun nəticəsində dünyaya hansının hakim olacağı müəyyən ediləcək. Bir az sərt səslənsə də demək lazımdır ki, bunların arasında oxşar dəyərlər olmadığı üçün birgə mövcudluq istisna edilir.

Birləşmiş Ştatlarda, Çində və Tayvanda bəzi siyasi elitalar, siyasətçilər və bir çoxlarının uzun müddətdir ki, həyata keçirilən bir arzusu var. Çinin arzusu Tayvanın yenidən birləşməsidir. Tayvan müstəqillik arzusundadır. Birləşmiş Ştatlar onun ən ciddi rəqibi olan Çini zəiflədə və ya məğlub edə biləcəyini xəyal edir. Bütün bu tərəflər bu xəyalları həyata keçirməyin çətinliyini dərk edirlər, lakin bunun həyata keçirilməsi üçün ehtimal olunan variant Çin və Tayvan arasında müharibədir. Ukraynadakı müharibə hər üç tərəf tərəfindən diqqətlə izlənilir və bu, Tayvan üzərində potensial münaqişə üçün tam simulyasiya və bir çox əsas dərslər verir. Beləliklə, hər üç tərəf Rusiya-Ukrayna müharibəsindən yanlış dərslər götürə bilər.