HAVELSAN bir addım öndə: Türkiyədə buludaltı sinfinə məxsus PUA dövrü başlaya bilər

Bulud altında uçan PUA-lar taktiki və strateji vəzifələrini maksimum 10-12 min (3-3.6 kilometr) fut yüksəklikdə yerinə yetirən platformalardır.

Türkiyənin yerli və milli şirkətlərinin zərbə tipli PUA sahəsində dünya miqyasında nailiyyətlər əldə etdikdən sonra növbəti hədəfləri bulud altında uçan PUA-lar istehsal etməkdir.

Ölkənin milli müdafiə sənayesinin aparıcı aktorlarından biri olan HAVELSAN bir neçə gün öncə sosial şəbəkə hesablarında belə bir paylaşım edərək gündəmə düşdü: “Rəqəmsal Sürü Birliklərimizin yüksələn zəkası, bulud altında uça bilən avtonom pilotsuz gücümüz gəlir”.

Bulud altında uçan PUA-lar harada istifadə olunur?

Müdafiə sənayesi üzrə ekspert Kadir Doğan bu sinfə məxsus PUA-ların Türkiyədə uzun müddət gördüyümüz platformalar olduğunu xatırlatdı. O, bu PUA-ları döyüş meydanında tam olaraq yerləşdirilə bilməyən, bacarıqları və qabiliyyətləri aydın şəkildə başa düşülməyən platformalar olaraq xarakterizə edir.

Doğan qeyd edir ki, bu PUA-ların maksimum hündürlüyü ümumiyyətlə 10-12 min fut, missiya hündürlüyü isə 6-8 min fut təşkil edir.

Kəşfiyyat, müşahidə və nəzarət onların işidir

Bu platformaların qanadlarının uzunluğu adətən 3-5 metr olur. Uçuş çəkisi 10-100 kq arasında dəyişə bilər. Bu sinfə məxsus PUA-lar gəzən sursat kimi və kəşfiyyat üçün istifadə olunur

Bu platformaların digərlərdinən əsas fərqi tapşırıqlarını daha sürətli, daha ucuz qiymətə və daha etibarlı bir şəkildə yerinə yetirmə qabiliyyətidir, xüsusən də kəşfiyyat və nəzarət tapşırıqlarını.

Ekspert qeyd edir ki, Azərbaycan və Ermənistan arasındakı baş verən müharibə zamanı istifadə olunan İsrail istehsalı olan “Harop” bulud altında uçan PUA-dır. “Boeing” şirkəti tərəfindən istehsal edilən “Scaneagle” da bu sinfə məxsus ən məşhur PUA-lardan biridir. “Scaneagle” maksimum qalxma çəkisi 22 kiloqram olan və 24 saat havada qala bilən bir platformadır. Bu qədər müddət 22 kiloqramlıq platforma üçün olduqca böyükdür.

Bütün bunlara əlavə olaraq, bu platformalar satış qiymətləri ən aşağı olacaq məhsullar deyil, onların yüz minlərlə, milyonlarla dollar satış qiymətləri var. İxracın asanlığı və bazar payının yüksək olduğunu nəzərə alsaq, bu, olduqca bahalı hesab olunur.

Türkiyənin bulud altında uçan PUA-larla bağlı hansı addımlar atdığı barədə danışan Kadir Doğan qeyd edir ki, müxtəlif universitetlər də daxil olmaqla bir çox təşkilat və şirkət bu sahədə addımlar atır, araşdırmalar həyata keçirir.

O qeyd edir ki, bir neçə il əvvəl geriyə baxsaq, Türkiyədə bu sahədə məhsullar inkişaf etdirməyə çalışan universitet komandalarının qazandıqları texniki bilik və təcrübə bəzi müdafiə sənayesi şirkətlərini qabaqlayır.

Türkiyə bulud altında uçan PUA-larla bağlı ciddi biliklərə sahibdir

Ekspert qeyd edir ki, Türkiyə bulud altında uçan PUA-lara hələ sahib ola bilməsə də, onun vəzifələrini yerinə yetirən “AeroVironment Puma” və “Baykar Mini” kimi platformalar bu sahədəki boşluğu doldurmağa kömək edə bilər.

“Buna baxmayaraq, bu sahədə həqiqətən çox ciddi biliklər var. Xüsusilə bu platformaların quru, dəniz, sahil və hətta havada müxtəlif təsir sahələrində müxtəlif yollarla istifadə edilə bilməsi bir çox cəhətdən ciddi üstünlük yaradır.

Bununla birlikdə, bu sahədə görüləcək işlərdə ən vacib məqam platdormaların döyüş bölgəsində düzgün yerləşdirilməsidir. Bu nəqliyyat vasitələrinin döyüş sahəsindəki strateji və texniki cəhətdən düzgün yerləşdirilməsi döyüş sahəsindəki işi əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdırır.

Türkiyə doğru strategiya ilə prosesi tənzimləsə, ölkəmiz bu sahədə fəaliyyət göstərə, dünyanın ən yaxşı məhsullarını istehsal edə biləcək yüksək ixtisaslı mühəndislərə sahibdir”, - deyə o qeyd edib.

HAVELSAN-ın paylaşımı Türkiyədə yeni bir mərhələnin başlanğıcıdır

Kadir Doğanın vurğuladığı digər bir məqam isə HAVELSAN kimi müdafiə sənayesinin öncül şirkətlərinin bulud altında uçan PUA-lar üzərinə çalışacağıdır: “Bu, həqiqətən bəzi şəxslərin və qurumların bu sahədə strategiya inkişaf etdirməyə başladığının bir göstəricisidir.

HAVELSAN-ın bu addımı çox ciddi bir bacarıq qazandırma və zehniyyət dəyişikliyi gətirəcək. Bu dəyişiklik çox vacib bir məsələdir. Təəssüf ki, bulud altında uçan PUA-larla bağlı bir çox universitet araşdırması ölkəmizdəki müdafiə sənayesinin şəxsləri və şirkətləri tərəfindən əhəmiyyətsiz və ya lazımsız görünürdü.

Bu anlayışın bu gün HAVELSAN kimi şirkətlərimizin fəaliyyətləri ilə pozulması gələcəkdə bu sahədə çox əhəmiyyətli uğurlar əldə edə biləcəyimizin sübutudur. Bu baxımdan çox xoşbəxtəm və həyəcanlıyam. Ümid edirəm HAVELSAN bu platformalarla bağlı ölkəmizdəki düşüncəni sarsıdacaq uğur əldə edəcək. Türkiyənin müdafiə sənayesi yeni bir uğur hekayəsi yaza bilər”.