Fəlsəfə bizi suallar verməyə istiqamətləndirdiyi halda, analitik yanaşma ilə bu suallara cavab axtarmaq “Avtonomiya” kimi çox mücərrəd bir anlayışı da müəyyən dərəcədə təcəssüm etdirməyə kömək edir. Bir çox sistemlərdə olduğu kimi, cavablar əvvəlcə problemin mənbəyində, yəni təbiətdəki sistemlərdə axtarılır. Bu baxımdan avtonom sistemlərlə bağlı tədqiqatlar təbiətdən ilham alınaraq hazırlanan sistemlər kimi qiymətləndirilə bilər.

ABŞ Hərbi Dəniz Əməliyyatları Baş Naviqasiya Planı gələcək müharibə üçün böyük döyüş gəmiləri, hər ölçüdə PUA-lar, sualtı vasitələr və hava hücumu aktivlərinin maraqlı qarışığından ibarət “hibrid donanma”nı əhatə edir. Bütün bunlar yeni və sürətlə inkişaf edən təhdid mühitində gələcək onilliklər ərzində davam edəcək müharibəyə hərtərəfli hazırlığı təmin etmək məqsədi daşıyır.

Bu gün dövlət və qeyri-dövlət aktorlarının hibrid müharibəni apardıqları vasitələr dəyişsə də, siyasi hədəfə çatmaq üçün ənənəvi və qaydasız metodların birləşməsindən istifadə edilməsinin təməl prinsipi daha əvvəlki münaqişə formalarında da müşahidə edilib. Bu birləşmə Corc Vaşinqtonun kontinental ordu və güclü milis qüvvələri ilə Amerika İnqilabında, Britaniya ordusunun İspaniyanın iri şəhərlərinə fransalılara meydan oxumasında, İspan partizanlarının rabitə xəttlərinə hücum etdiyi Napoleon müharibələrində və İngilis Ordusunun Fələstindəki ənənəvi əməliyyatları zamanı baş qaldıran Ərəb üsyanları zamanı da görünüb. Ancaq kökləri tarixdə olmasına baxmayaraq, müasir hibrid müharibə qeyri-dövlət aktorlarının yüksəlməsi, informasiya texnologiyaları və inkişaf etmiş silah sistemlərinin yayılmasına görə potensial döyüşçülərin strateji hesablamalarını dəyişdirmə potensialına malikdir.

11 Sentyabr hadisəsindən sonra ABŞ terrorçuları öldürmək üçün zərbə tipli PUA-lardan istifadə etməyə başladı . Alimlər iyirmi ildir ki, ABŞ-ın PUA-lardan istifadəsini tədqiq ediblər. Jurnalistika Araşdırmaları Bürosu, Yeni Amerika Fondu və digər nəzarətçi qruplar ABŞ-ın zərbələri ilə bağlı məlumatları toplayır.

Hərbi bazarda Süni Zəkanın (SZ) payı 2020-ci ildə 6.3 milyard ABŞ dolları olduğu təxmin edilir. 2025-ci ilədək bu rəqəmin ilik 13.1% artaraq 11.6 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Texnologiyaya əsaslanaraq, maşın öyrənmə seqmentinin 2020-ci ildən 2025-ci ilə qədər bazara rəhbərlik edəcəyi gözlənilir. Hərbi sektorda SZ bazarının böyüməsi, SZ inteqrasiya edilmiş sistemlərin inkişafına yatırılan investisiyaların artması və bulud əsaslı tətbiqetmələr, həmçinin yüksək performanslı kompüter tətbiqetmələrinin artması ilə əlaqələndirilə bilər. Lakin hərbi platformalara məhdud girişə səbəb olan proteksionist siyasət və standart protokolların olmaması bu bazarın böyüməsinə mane ola bilər.

Milli təhlükəsizlik ilə məşğul olan amerikalıların diqqətinin böyük hissəsi indi Çinlə uzunmüddətli rəqabətə yönəlib, buna görə ABŞ-ın elm və texnologiya sahəsində qlobal liderlik mövqeyini saxlamaq yarışı yeni mərhələyə keçib. Bu rəqabətin ən çox müzakirə olunan aspektlərindən biri tez-tez potensial transformasiya texnologiyası kimi xatırlanan Süni Zəkadır (SZ).

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)