Qarabağda PUA müharibəsi: Müharibənin gələcəyi indidir

“Haradan gəlir bunlar?”, - deyə onu vurmağa çalışan əsgərlərdən biri erməni dilində qışqırır.

Döyüş zamanı sosial mediada geniş yayılan bir videoda göstərilən Pilotsuz Uçuş Aparatları Qarabağ münaqişəsi üçün yeni deyildi. Dörd il əvvəl baş verən qarşıdurmada kamikdaze tipli PUA-lardan istifadə olunmuşdu, bu ilin iyul ayında da vəziyyət eyni idi.

Beynəlxalq hüquqa görə Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanınan Qarabağ 1994-cü ildə izalanan atəşkəsdən sonra ilk geniş qarşıdurmaya şahidlik edirdi və PUA-lar hər zamankindən daha çox dərəcədə istifadə olunurdu. Bu, döyüş sahəsini formalaşdırmağa kömək edir və gələcək müharibələrin Qafqazda, habelə başqa ərazilərdə necə aparılacağı ehtimalına dair bir fikir formalaşdırır.

Xarici mütəxəssislərin sözlərinə görə, çoxsaylı və müxtəlif PUA-lardan ibarət hərbi park yaradan Azərbaycan bu silahlarla açıq şəkildə fəxr edir.

“Azərbaycan hərbçilərinə məxsus Türkiyənin inkişaf etmiş pilotsuz uçuş aparatları sayəsində cəbhədə itkilərimiz azaldı”, - deyə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Türkiyə kanallarından birinə müsahibəsində deyir və əlavə edir ki, bu pilotsuz təyyarələr Türkiyənin gücünü göstərir və bu da bizə güc verir.

Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin istifadə etdiyi sosial media hesablarında PUA-lardan istifadə olunmasına dair foto və videolar kifayət qədərdir. Açıq mənbəli tədqiqatçılar bir neçə hadisənin Qarabağda deyil, Ermənistanda baş verdiyini bildirərək həftələr öncə yayılan videoya diqqət çəkdilər. Ermənistan rəsmiləri isə kamikadze PUA-sı ilə edilən hücumda heç kimin ölmədiyini bildirir.

Məlumdur ki, Ermənistan Hərbi Hava Qüvvələri çox zəif təyyarə parkına sahibdir. Ermənistanın 18-dən az “Su” döyüş təyyarəsinə, üstəlik hücum helikopterlərinə, nəqliyyat və təlim təyyarələrinə sahib olduğu ehtimal edilir.

Azərbaycanın 30-a yaxın “MiQ” və “Su” təyyarəsi, hücum helikopterləri və müxtəlif təlim və nəqliyyat təyyarələri olduğu təxmin edilir. Prezident İlham Əliyev Türkiyənin F-16 təyyarələrinin Azərbaycan ərazilərində olduğunu təsdiqlədi, alkin döyüşlər zamanı onlardan istifadə olunmayıb.

Döyüş təyyarələrinin nə qədər bahalı olduğunu və pilotlarının vurulma potensialını nəzərə alsaq, PUA-lar Dağlıq Qarabağdakı kimi kiçik miqyaslı döyüş sahələri üçün daha ucuz və çoxyönlü bir vasitədir.

ABŞ Hava Qüvvələri Akademiyasının hərbi və strateji araşdırmalar üzrə dosenti Mayk Fovler qeyd edir ki, məhdud hava gücü imkanları olan iki ölkə üçün PUA-lar hücum, kəşfiyyat, nəzarət və müşahidə üçün ucuz bir alternativ təqdim edir: “Üstəlik, əlavə bir bonus var, təyyarəniz vurulsa, öləcək bir pilot yoxdur”.

Azərbaycan öz PUA-larını daha kiçik PUA arsenalına sahib Ermənistana nisbətən daha sərbəst şəkildə istifadə etdi. Bakı erməni tanklarını, toplarını, hətta Hava Hücumundan Müdafiə sistemlərini məhv etdi.

ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfir Metyu Brayza müsahibələrinin birində qeyd etdi: “Bu HHM sistemləri ilə PUA və ya raket vurmaq asan deyil. Beləliklə, Azərbaycanın bu vəziyyətdə yüksək səviyyədə qabiliyyətə malik olduğu görünür”.