Bayden administrasiyası 1991-ci ildə Soyuq Müharibə bitdikdən sonra ABŞ-ın sayca altıncı olan Nüvə Siyasəti İcmalını (“Nuclear Posture Review” - ABŞ-ın nüvə silahları sahəsində uzunmüddətli strategiyasını müəyyən edən sənəddir) Konqresə göndərib. Sənəd hələ məxfi olsa da, son açıqlamalar və 2023-cü maliyyə ilinin büdcə təqdimatı bizdə ABŞ-ın nüvə çəkindirməsi siyasətinin necə olması barədə nisbətən aydın təsəvvür yaradır.

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

İranın nüvə obyektlərinə “Stuxnet” hücumundan sonra Tehran öz kiber əməliyyatlarını və rəqəmsal müşahidə imkanlarını genişləndirməyə diqqət ayırıb. İran müttəfiqi “Hizbullah”ı inkişaf etmiş kiber proqramın əsas hissəsi kimi görür. İran hökuməti “Hizbullah” əməliyyatçılarına kiber təlim və texnologiya ötürüb və bu yaxınlarda Livanda yerləşən qruplaşmaya öz əks-kəşfiyyat kiber bölməsini qurmaqda kömək edib. Bu, yeni bir inkişafdır: 2018-ci ildə Karnegi Sülh Fondunun hesabatında İran və “Hizbullah” arasında “kiber alətlərin birbaşa paylaşılmasına dair əvvəlcədən çox az dəlil olduğu” qeyd edilirdi. İŞİD-in məhv edilməsindən sonra “Hizbullah” kiberməkanda Yaxın Şərqin ən təkmil və nüfuzlu qeyri-dövlət aktoru oldu.

Ukrayna xalqının cəsarəti və qətiyyəti sayəsində ölkənin suveren, müstəqil, Avropa demokratiyası kimi gələcəyi təmin edilir. Böyük çətinliklər var, lakin Ukrayna məğlub olmayacaq. İndi döyüşlər Ukraynanın sərhədlərini, Rusiya ordusunun və müharibədən sonra qalan rejimin vəziyyətini müəyyən etməkdir.

Livan və İsrail həm quru sərhəd xəttində, həm də neft və qazla zəngin 9-cu blok kimi tanınan 860 kvadrat kilometrlik dəniz yatağında uzun illərdir ki, sərhəd mübahisələri yaşayırlar. Livanın cənubunda, İsraillə sərhəddə “Hizbullah”ın nəzarətində olan ərazilərdə “sərhəd pozuntusu” zəminində vaxtaşırı gərginlik və qarşıdurmalar yaşanır.

Keçən həftə Ukraynada baş verənlərin miqyasını anlamaq istəyirsinizsə, Ukraynadan təxminən 800 mil uzaqlıqda, Ermənistan-Azərbaycan sərhədinə baxmaq lazımdır. Səhər tezdən artilleriya mərmilərinin intensiv istifadəsi öz yerini PUA-ların seçilmiş hərbi hədəfləri məhv etməsinə ötürüb.

Ayın ilk yarısınsda Azərbaycan və Ermənistan arasında uzun müddətdir davam edən münaqişə yenidən alovlandırıb.

Moskvanın Ukraynaya genişmiqyaslı yenidən hücumu Rusiya regionlarının siyasətini dəyişdirir, geniş regionda, eləcə də Federasiya daxilində sarsıntılar yaratmağa davam edir. Regionlar Klubu analitik saytının eksperti Aleksey Nikişin yazır ki, Moskvanın müxtəlif federal qurumları birləşdirmək və ölkə boyu bir neçə iri regional metropoliten ərazilər yaratmaqla bağlı əvvəlki planları dayandırılmalı idi. Müharibə zamanı və Qərbin misli görünməmiş sanksiya təzyiqləri fonunda Rusiya hökuməti ərazi idarəetmə sistemini sınaqdan keçirməkdənsə, daha təcili tapşırıqların öhdəsindən gəlməyə məcbur olub. Bundan əlavə, məcburi regional birləşmələr bu cür yeniliklərin gətirilməsini nəzərdə tutan hər hansı müsbət iqtisadi effektləri inkar edən münaqişələr yarada bilər.

Aprelin 19-da Latviyanın iqtisadiyyat naziri Janis Vitenberqs hökumətinin 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiyadan təbii qaz tədarükünün tamamilə dayandırılması qərarını açıqladı. Bu baxımdan strategiya mayeləşdirilmiş təbii qazın (LNG) yenidən qazlaşdırılması imkanlarının regionda, yəni həm ölkə daxilində Latviyada, həm də qonşu Estoniya, Finlandiya, eləcə də, ehtimal ki, Litvada genişləndirilməsinə əsaslanır. Əgər hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, Baltikyanı ölkələr (Latviya, Litva, Estoniya) yaxın illərdə bir deyil, üç LNG idxal terminalına sahib olmalı, onların tədarük təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırmalıdır.

Amerikanın Yaxın Şərqlə bağlı öhdəlikləri mövzusu Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən və ABŞ-ın regional tərəfdaşlarını Rusiyanın təcavüzünü pisləmək, neft hasilatının mövcud səviyyəsini saxlamaq və s. kimi addımlara çağırmaqdan sonra gündəmə gəldi. Son bir neçə həftə ərzində ABŞ-ın regiona “öhdəliyi” ilə bağlı mübahisə edən və bu münasibətləri yenidən düzəltməyin Vaşinqtonun məsuliyyəti olduğunu iddia edən bir sıra təhlillər dərc olunub.

Vladimir Putinin Ukraynadakı müharibəsi fonunda saysız-hesabsız milli təhlükəsizlik analitikləri və kibertəhlükəsizlik ekspertləri Rusiyanın ABŞ infrastrukturuna artan kiberhücumlarının təhlükələri barədə xəbərdarlıq edirlər. Rusdilli kiber aktorlarla Şimali Koreya hökuməti arasındakı əlaqələr məlumdur. Martın 22-də ABŞ-ın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Cayk Sallivan bildirib ki, Şimali Koreyanın kiber imkanları dünyada özünü büruzə verdi və onlar Rusiya kibercinayətkarları da daxil olmaqla, bütün dünyada hər cür kibercinayətkarlarla işləyirlər. Sallivanın bəyanatı təsdiq edir ki, Rusiyanın gizli kibercinayətkarlar şəbəkəsi ağır beynəlxalq sanksiyalardan yan keçmək və Kim Çen Inın xəzinəsini gücləndirmək üçün kiber fəaliyyətlərdən istifadə edən Şimali Koreya hökumətində müttəfiqlər tapıb.