ABŞ-ın daxili işlərinə xarici müdaxilənin qısa tarixi

100 il bundan əvvəl Birinci Dünya müharibəsi ölkələri silahlı müharibəni sənaye dövrü texnikası və milliyətçilik ideyası ilə birləşdirdi. 4 il davam edən öyrənmə yarışı nəticəsində müharibə konsepsiyası transformasiya, hətta inqilab yaşadı. Artilleriya, silahlı maşınlar, tanklar və təyyarələrin müharibəyə inteqrasiyası həm çətinliklər, həm də fürsətlər yaratdı.

Ermənistan və Azərbaycan arasında uzun sürən Qarabağ münaqişəsi çərçivəsində baş verən qanlı döyüşlər müasir müharibələrdə texnologiyanın böyük əhəmiyyətə sahib olduğunu bir daha sübut etdi və XXI əsrin bütün müharibələrini təmsil edən geosiyasi çalarları ortaya çıxardı.

Soyuq müharibənin bitməsindən qısa müddət sonra, 1992-ci ildə Fransis Fukuyama ideologiyalar arasındakı müharibənin sona çatdığını proqnozlaşdırdı. Onun fikrinə görə, artıq ölkələr arasındakı müharibələr çəkindirilə bilərdi, çünki hərbi toqquşmanı labüd edən ideologiya ayrılıqları daha yox idi. Lakin bugünkü vəziyyətdən aydın olur ki, Fukuyamanın bu fikri özünü heç də doğrultmayıb. Beynəlxalq sistem hazırda davamlı münaqişələri ehtiva edir və müharibə bu gün də dövlətlər üçün ən az bütün tarixdə olduğu qədər mümkün bir variantdır.

Müasir dövrdə demək olar ki, hər kəs sosial şəbəkədən yararlanır. Şəbəkədən istifadə müsbət və ya mənfi yönümlü ola bilər. Şəbəkənin inkişafı informasiya bolluğuna və əlçatımlılığına, ünsiyyət prosesinin daha optimal və rahat olmasına şərait yaradır. Son 10 illər ərzində onlayn sosial şəbəkələr isə həyatın ayrılmaz parçasına çevirilib. Bununla yanaşı sosial şəbəkələr insanların fiziki təhlükəsizliyinə, informasiya təhlükəsizliyinə təhdid formalaşdıra bilər.

(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Çin üçün asimmetrik müharibə, müasir dövrdə uğurla tətbiq olunan, qədim kökləri olan bir taktikanı təmsil edir. Asimmetrik müharibə, Pekinin də gördüyü kimi, düşmən zəifliklərinə hücum etmək üçün öz güc və imkanlarından istifadə etmək deməkdir. Bunu etmək ərazi və taktikadan istifadə etmək, yeni və ya fərqli texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı ola bilər.

Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin Məlumat Hesablama Mərkəzinin nəzdində fəaliyyət göstərən Kiber Hücumların Simulyasiyası Laboratoriyası təcrübə proqramı elan edir.

Şəbəkə, sevdiyimiz zaman qatili, saxlancda gizlənib və bizim məlumatlarımız ötürülən sualtı kabellər dənizin dibində palçıqdan qorunmadan saxlanılır. Bizim bu əlaqələrimiz təhlükədədir.

1990-cı illərdən etibarən internetin və onunla əlaqəli iqtisadi, sosial, texnoloji trendlərin yayılması dünyamıza keçmişdəki sənaye dövründən daha çox təsir edib. Bu dəyişikliklər insan tarixinin yeni cari dövrünü başlatdı: İnformasiya Dövrü. Necə ki, buxar mühərrikinin ixtirası və insan əməyinin mexanikləşdirilməsi Sənaye dövrünün xüsusiyyətləri idi, informasiya dövrünün özəlliyini də bizi əhatə edən internetlə əlaqələndirmək olar. Hələ də dünyanın böyük hissəsi sənaye dövrünə adaptasiya olmuş strukturlar və təşkilatlara görə təşkilatlanıb.

İsrailin “Israel Aerospace Industries” şirkəti Ukraynanın Kibertəhlükəsizlik üzrə Milli Koordinasiya Mərkəzi ilə kibermüdafiə sahəsində əməkdaşlıq layihələrində iştirak etmək üçün niyyət məktubu imzalayıb.