Müharibədə asimmetriya yeni bir fenomen deyil. Tarixi olaraq müxtəlif hallarda müharibə edən dövlətlərin nisbi hərbi gücündə və strategiyasında ciddi fərqliliklərin olması müşahidə edilib. Lakin 11 sentyabrdan sonra (ABŞ-dakı terror hücumları) xüsusilə dövlət və qeyri-dövlət aktorları arasındakı müharibələr zamanı müharibənin özünün və təbiətinin dəyişdiyi müşahidə edilib. İstər partizan müharibəsi olsun, istərsə də terror, ya da qeyri-nizami müharibə və ya müharibənin hər hansı digər formaları, qeyri-ənənəvi vasitələr və taktikaların istifadəsi qeyri-dövlət qurumlarınınkı ilə sinonimləşdirilərək istifadə olunur. Bütün bunlar qeyri-dövlət aktorunun qeyri-mütənasib effekt əldə etmək üçün dövlətin zəifliklərini hədəf alan asimmetrik metodlardan istifadə etdiyi müharibəyə gətirib çıxarır.

1940-cı illərdən bu günə qədər kiber cinayətlər və kibertəhlükəsizlik necə inkişaf edib.

Nasist V-silahlarından tutmuş hidrogen bombalarına qədər hərbi texnologiyada təhlükəli irəliləyişlərə nəzər salan araşdırmaçı jurnalist İ.F.Stoun silah yarışlarını “elmin ixtirasına və insanların iblisliyinə heç bir məhdudiyyətin olmadığının qaçılmaz məhsulu” kimi təsvir edir. İnsan tərəfindən idarə olunan “kinetik” kütləvi qırğın silahları dövrü ilə bağlı Stounu çox narahat edən bu qaranlıq həqiqət, bu gün elmi ixtiraları silikon əsaslı şeytanlıqla birləşdirə bilən, getdikcə daha çox avtomatlaşdırılmış sistemlər üçün doğru hesab olunur.

Co Bayden 2021-ci ilin yanvarında prezident vəzifəsinə başlayanda kibertəhlükəsizlik böhranı ilə üzləşdi. ABŞ Kəşfiyyat Birliyinə görə, təhlükə mühiti “kəskin” idi. Xarici düşmənlər “məlumat oğurlamaq, əhaliyə təsir etmək və sənayeyə, o cümlədən fiziki və rəqəmsal kritik infrastruktura zərər vermək üçün kiber əməliyyatlar”dan istifadə edirdilər. Bir ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, vəziyyət hələ də ağırdır. Yaxşı xəbər budur ki, Baydenin komandası bunun üzərində işləyir.

Gündən-günə inkişaf edən Süni Zəka (SZ) gətirdiyi rahatlıqlarla yanaşı, bəzi cinayətlərin törədilməsində də istifadə oluna bilir. Bəs, SZ-nin istifadəsi və onun tələb etdiyi hüquqi tənzimləmələr hansılardır? SZ vasitəsilə törədilən cinayətlərin cəzalandırılmasında hansı üsula riayət edilməlidir?

Süni Zəka (SZ) əsrində Silikon Vadisinin texnologiya nəhəngləri ilə dövlətlər arasında əlaqələr səngimir. Bu vəziyyət SZ dövrünə xas yeni bir anlayış olan texno-siyasəti qarşımıza çıxarır.