(VIII yazı. VII yazını BURADAN oxuya bilərsiniz) Nümunə tədqiqatlar Aşağıdakı bölmə Estoniya, Finlandiya, Almaniya, Hollandiya və Norveçdəki kiber komandanlıqların missiyaları, təşkilati strukturları və əsas funksiyalarını təsvir edəcək. Bu bölmədəki məlumatlar, əsasən, açıq mənbələrdən, eləcə də hökumət və silahlı qüvvələrin strategiyaları, doktrinaları, milli qanunvericilik, veb-saytları, mətbuat məqalələri, hesabatları və digər mənbələrdən toplanıb. Bundan əlavə, bu araşdırmanın müəllifi beş ölkədən mövzu üzrə ekspertlər ilə 10 müsahibə aparıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin aprelin 27-də Polşa və Bolqarıstana təbii qaz tədarükünü dayandırarkən yenə səhv hesablama apardı. İndi Rusiya hər iki ölkənin qaz bazarlarını itirib, çünki onlar Rusiyanın enerji təchizatından həmişəlik ayrılmağa hazırlaşırlar. Qaz ixracının qəfil kəsilməsinə rəsmi səbəb kimi Polşa və Bolqarıstanın Rusiya qazının pulunu rublla ödəməkdən imtina etməsi göstərilib. Lakin Kremlin qaz ödənişləri ilə bağlı qərarı, xüsusilə Putinin ABŞ və onun müttəfiqlərinin “qeyri-dost hərəkətlərinə” cavab olaraq iqtisadi tədbirlər haqqında 1 mart tarixli fərmanına əsaslanır. Aydındır ki, Polşa Ukraynaya göstərdiyi kritik hərbi yardıma görə cəzalandırılıb, Bolqarıstana isə silah göndərməkdən çəkinməsi ilə bağlı xəbərdarlıq edilib.

Martın 29-da Polşa hökuməti iki ay ərzində birtərəfli qaydada Rusiyanın kömür idxalına embarqo qoyacağını elan edib və bir gün sonra bildirilib ki, Polşa neftayırma zavodları 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiya xammalı tədarükünü dayandırmaq üçün “əllərindən gələni edəcəklər”. Həmçinin bu il Polşa Rusiyanın “Qazprom” şirkətindən asılılığını aradan qaldırmaq niyyətindədir. Bununla belə, bu iddialı vədlərə baxmayaraq, Polşa hakimiyyəti etiraf edir ki, qitənin enerji sektorunun de-russifikasiyasının həqiqətən effektiv olmasını və sadəcə olaraq Polşanın regional potensialını itirməsinə gətirib çıxarmamasını təmin etmək üçün digər Avropa ölkələrinin də oxşar qərarlar qəbul etməsinə ehtiyac var.

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün birbaşa nəticəsi olaraq, ənənəvi olaraq hərbi baxımdan bloklara qoşulmayan iki Skandinaviya ölkəsi indi soyuqqanlı, lakin qətiyyətli addımlarla NATO üzvlüyünə doğru yarışır. Birləşmiş Ştatlarla sıx əlaqələri olan güclü NATO tərəfdaşları, Finlandiya və İsveçin birlikdə NATO-ya üzv olması Avropanın təhlükəsizliyi üçün ciddi nəticə ola bilər.

Aprelin 27-də Rusiyanın “Qazprom” şirkəti 2022-ci ilin sonuna qədər qüvvədə olması nəzərdə tutulan uzunmüddətli müqavilələr əsasında Polşa və Bolqarıstana təbii qaz tədarükünü tamamilə dayandırıb. “Qazprom” bu addımı hər iki ölkənin qaz pulunu rublla ödəməkdən imtina etməsi ilə izah edir. Bəzilərinin Moskvanın rublla qaz sxemini açıq şəkildə rədd etməsinə baxmayaraq, bu günə qədər heç bir Avropa ölkəsi Rusiyadan analoji təchizat problemi ilə üzləşməyib.

Rusiya Ukraynaya hücumunu davam etdirərkən ekspertlər görüntülərdən Rusiyanın hərbi, kiber və informasiya sahələrindəki hərəkətlərini diqqətlə izləyir.

ABŞ prezidenti Co Bayden Rusiyanın enerji idxalına qadağa qoyulduğunu elan etdi, lakin indi Amerikanın müttəfiqləri də Rusiya neft və qazına sanksiya tətbiq etməklə Rusiya döyüş maşınının maliyyələşdirilməsini dayandırmalıdırlar. Enerji sanksiyaları bəzi çətinliklərə malikdir, lakin onlar Qərb üçün getdikcə mümkün olur və Kremlin Soyuq Müharibədən sonrakı nizamı pozmaq səylərinə son qoymaq üçün kiçik bir qiymət ödəməlidir.

Ukrayna böhranı artıq bütün dünyada ciddi humanitar təsirindən başqa bir çox fərqli əks-səda doğurur. Geosiyasi baxımdan o, artıq müttəfiqlər arasında çatışmazlıq xətlərini ifşa edib (məsələn, Hindistan digər “Dördlük” (Quad) Təhlükəsizlik Dialoquna qarşı). Müharibə strateji sükutla da olsa, rəqiblərin, yəni Hindistan və Çinin bilmədən bir araya gəlməsinə səbəb oldu, Amerika Birləşmiş Ştatlarının və Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) işğalın dayandırılmasında və ya gərginliyin azaldılmasında etibarını azaltdı və Avropada görünməmiş birliyə təkan verdi. Bundan əlavə, iyun ayında (Madrid sammitində) NATO-nun ən son Strateji Konsepsiyasının qəbul edilməsi ərəfəsində Avropa İttifaqının (Aİ) bu yaxınlarda Strateji Kompası təsdiq etməsi Avropanın təhlükəsizlik siyasəti üçün gec, lakin xoş qarşılanan hərbi və strateji dəyişiklik hesab edilir.

(VII yazı. VI yazını BURADAN oxuya bilərsiniz) Nümunə tədqiqatlar Aşağıdakı bölmə Estoniya, Finlandiya, Almaniya, Hollandiya və Norveçdəki kiber komandanlıqların missiyaları, təşkilati strukturları və əsas funksiyalarını təsvir edəcək. Bu bölmədəki məlumatlar, əsasən, açıq mənbələrdən, eləcə də hökumət və silahlı qüvvələrin strategiyaları, doktrinaları, milli qanunvericilik, veb-saytları, mətbuat məqalələri, hesabatları və digər mənbələrdən toplanıb. Bundan əlavə, bu araşdırmanın müəllifi beş ölkədən mövzu üzrə ekspertlər ilə 10 müsahibə aparıb.