Süni Zəka (SZ) əsrində Silikon Vadisinin texnologiya nəhəngləri ilə dövlətlər arasında əlaqələr səngimir. Bu vəziyyət SZ dövrünə xas yeni bir anlayış olan texno-siyasəti qarşımıza çıxarır.

Zaman-zaman ABŞ dollarının qlobal dominantlığının azalacağı, hətta yox olacağı ilə bağlı iddialı bəyanatlar və gözləntilər gündəmə gəlir. Lakin bu gözləntilər tezliklə öz yerini mövcud sistemə uyğunlaşmada nöqsanların aradan qaldırılması səylərinə verir.

Zamanı çox geriyə çəkmədən, sadəcə 2022-ci ilin dekabrından günümzə gətirdiyimizdə Çinin Yaxın Şərqlə bağlı bir diplomatik hücuma başladığı və üstəlik, bunu Qlobal Təhlükəsizlik Təşəbbüsü və “Bir Kəmər, Bir Yol” Təşəbbüsü başda olmaqla müxtəlif xarici siyasət alətləri və ya üzvü olduğu çoxtərəfli təşkilatlar ilə əlaqələndirərək dəstəklədiyi görünür.

Çinin Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran arasında normallaşma sazişinin imzalanma mərasiminə ev sahibliyi etməsi “ABŞ-dan sonrakı regional sistemin” son göstəricisi idi.

Ötən həftə Amerika Birləşmiş Ştatlarında sızdırıldığı ortaya çıxan kəşfiyyat məlumatlarının hazırda həbsdə olan ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri Milli Qvardiyasının əməkdaşı Cek Teyşeyra tərəfindən “OG” təxəllüsü ilə ilk dəfə 2022-ci ilin sonunda kompüter oyunçuları arasında populyarlaşan sosial media platforması “Discord”da yayımlanmasından sonra “4chan”, “Telegram”, “Reddit” və “Twitter”də yayıldığı, lakin 2023-cü ilin aprelində aşkarlandığı iddia edilir.

Rusiyanın kiber gücü ABŞ və onun NATO müttəfiqləri üçün ciddi təhlükə hesab olunur. Bu səbəbdən kiberməkanın gücünü dərk edən ölkələr kiberhücumlara qarşı infrastrukturlarını gücləndirirlər.

“Soyuq Müharibə dövründə meydana gələn yeni şərtlər, əldə edilən texnoloji üstünlüklər və digər nailiyyətlər öz növbəsində hibrid müharibəyə yeni forma verdi. Bu səbəbdən dolayı müasir və qədim dövr hibrid müharibələrini bir-birindən ayırarkən Soyuq Müharibə dövrünün meydana gətirdiyi taktikaları öyrənmək zəruridir”.

Müxtəlif səviyyədə avtonomluğa malik Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) dünyanın müasir ordularında istifadə edilən adi silahlara çevrilib. Müxtəlif hava, dəniz və yer formalarında insansız platformalar geniş spektrli rolları yerinə yetirmək üçün istifadə olunur. Bununla belə, Süni Zəka (SZ), robototexnika və məlumatların sintezi kimi yeni texnologiyalarda irəliləyişlər çoxlu sayda insansız sistemlərin koordinasiyalı və reaktiv şəkildə işləməsini təmin etməklə inqilab edə bilər. Əgər tam işlənib hazırlanarsa, bu konsepsiya dərin taktiki və strateji təsirlərə malik ola bilər; ola bilsin ki, 21- ci əsrdə müharibənin təbiətini dəyişəcək.

Vaşinqton məlumat, kiber və texnologiyanı Yaxın Şərqdəki xarici siyasətinin mərkəzinə inteqrasiya etməlidir. Hazırda Birləşmiş Ştatlar Yaxın Şərqi özünün əsas maraq mərkəzi kimi prioritetləşdirir və bütün dünyada strateji diqqətini əsas yüksələn rəqibi Çinə yönəldir. Çinin aparıcı geostrateji təsir alətlərindən biri Pekinin texnologiya və innovasiya siyasətindən istifadə etməsidir. Pekinin geotexnoloji təsiri demək olar ki, indiyədək görünməyən və ənənəvi hərbi ekspansionizmdən istifadə etmədən Çini qlobal geosiyasətdə əhəmiyyətli oyunçu kimi yerləşdirməyi hədəfləyir. Pekin aktiv 5G diplomatiyası, texnologiya infrastrukturu və təhsili vasitəsilə geotexnoloji təsir yaradır.