Suriyadan müharibə generalları və Ukrayna plasdarmı – “Qılınc həmin qılıncdır, qol o qol deyil”

Hərbi Dairə (MD) sisteminə əsaslanan Rusiyanın beş Birgə Strateji Komandanlığı (OSK) OSK komandirinə onun Hərbi Dairə daxilində yerləşən hərbi təhlükəsizlik qüvvələri üzərində tam nəzarətini təmin edir (Baş Qərargahın bəzi aktivləri istisna olmaqla). Bu komandanlıqlar Şimal Donanması və Qərb, Cənub, Mərkəzi və Şərq OSK-larıdır. Son dörd komandanlıq Ukraynada döyüşən Rusiya qüvvələrinin ümumi əməliyyat komandanlığına malikdir. Müharibənin ilk altı həftəsində “xüsusi hərbi əməliyyat” adlanan döyüşlərdə, görünür, müharibənin gedişinə nəzarət edən ümumi komandan yox idi. Son günlərdə Birləşmiş Ştatlar hökuməti Moskvanın ordu generalı Aleksandr Dvornikovu ordunun rəhbərliyinə təyin edildiyini iddia edir.

Dvornikov xüsusilə Cənub OSK-ya komandanlıq edir. O və digər üç OSK komandanının hər biri döyüşdə çox sərtdir, Rusiyanın Suriyadakı əməliyyatlarına nəzarət etməkdə təcrübəlidir və Ukraynaya qarşı müharibədə iştirakına bu operativ yanaşmanın aspektlərini aydın şəkildə gətirir.

General-polkovnik Aleksandr Juravlyov 2018-ci ilin noyabrında Qərbi OSK/MD-nin komandiri təyin edilib. 2016-cı ilin iyulunda o, Suriyadakı Rusiya qüvvələri qrupunun komandiri təyin edilib və həmin ilin dekabr ayına qədər bu vəzifəni icra edib və nəticədə “Rusiya Qəhrəmanı” ordeni ilə təltif edilib. Juravlyov 2018-ci ilin yanvarında yenidən Suriyadakı Rusiya qüvvələrinin komandanı vəzifəsinə təyin olunmazdan əvvəl, 2018-ci ilin noyabrına qədər qısa müddətə Şərqi OSK/MD-nin komandanı vəzifəsində çalışıb.

General-polkovnik Aleksandr Lapin 2017-ci ilin noyabrında Mərkəzi OSK/MD-nin komandanı təyin edilib. Həmin ilin əvvəlində Lapin Əlahiddə Ümumqoşun Ordusu Akademiyasının rəisi vəzifəsinə qısa təyin olunmazdan əvvəl Suriyadakı Rusiya qüvvələri qruplaşmasının qərargah rəisi vəzifəsində çalışıb. 2018-ci ilin oktyabrından 2019-cu ilin yanvarına qədər Lapin Suriyadakı Rusiya qüvvələrinə komandanlıq edib.

Ən gənc OSK komandanı olan general-polkovnik Aleksandr Çayko (50) 2021-ci ilin noyabrında Şərqi OSK/MD-yə rəhbərlik etməyə təyin edilib. Çayko 2015-ci ildə Suriyadakı Rusiya qüvvələrinin ilk qərargah rəisi olub. 2019-cu ilin sentyabrından 2020-ci ilin noyabrına qədər 2021-ci ilin fevral və iyun aylarında o, Suriyadakı Rusiya qüvvələrinin komandanı vəzifəsində çalışıb.

Ən yüksək rütbəli OSK komandanı ordu generalı Aleksandr Dvornikovdur. 2015-ci ilin sentyabrında Dvornikov Suriyadakı Rusiya qüvvələrinin ilk komandanı kimi xidmət edib və 2016-cı il martın 17-də “Rusiya Qəhrəmanı” adına layiq görülüb. 2016-cı ilin iyulunda o, Cənub OSK/MD-nin komandanı vəzifəsini icra edən təyin edilib və təsdiq edilib. Dvornikovun rütbəsi, təcrübəsi və yaşı (61) onun Rusiyanın növbəti CGS postuna güclü namizəd olduğunu göstərir. General Dvornikov ona görə vacibdir ki, Rusiyanın Cənub OSK-sı Ukraynada, ölkənin cənub-şərqində və Qara dəniz sahillərinin böyük bir hissəsində döyüş meydanındakı uğurların əksəriyyətinə nəzarət edib. Eyni şəkildə, Dvornikov Donbas uğrunda gələcək döyüşdə əsas rol oynayacaq, o, yəqin ki, Mariupolun mühasirəsində istifadə edilən “üslubda” öz izini qoyub. Rusiyanın Donbasdakı hərbi uğur və ya uğursuzluğundan asılı olaraq, Dvornikov rəsmi olaraq Ukraynadakı Rusiya qüvvələrinin ümumi komandanı kimi çıxış edə bilər. Dvornikovun Rusiya qüvvələrinin Suriyadakı yanaşmaları və uğurları haqqında fikirləri həm uğursuz, həm də paradoksaldır.

Rusiya Hərbi Elmlər Akademiyasının “Vestnik” jurnalının 2018-ci il sayında Dvornikov Rusiyanın Suriyadakı fəaliyyətini hava-quru kampaniyası kimi qiymətləndirir, ancaq bu, əsasən Suriya Ərəb Ordusu tərəfindən rus zabit təlimatçıları ilə həyata keçirilir. Onun sözlərinə görə, bu kampaniya mühasirə əsaslı dizayndan istifadə edib, Rusiya, Suriya və digər qüvvələri “inteqrasiya edilmiş qrup” adlandırdığı qrupda birləşdirib. Bu cür inteqrasiya olunmuş qruplar “mənəvi və psixoloji vəziyyətini” pozmaq üçün düşmən birləşmələrinə “aktiv informasiya və psixoloji təsir” göstərməklə, “düşmənin iqtisadi potensialını azaltmaq” üçün zərbələr endirmək, əlahiddə qüvvə olaraq “yüksək manevr qabiliyyətinə malik döyüş əməliyyatlarına kömək etmək” üçün istifadə olunurdu. Konkret olaraq Hələblə bağlı Dvornikov bildirir ki, “düşmənə gecə-gündüz, fasiləsiz davamlı atəş zərbəsi endirmək üçün üç növbədə hücum taktikası tətbiq edilib: “Xarici halqa boyunca müdafiə qruplaşması yaradılıb. Aviasiya yalnız xarici halqa boyu hədəflərə və terrorçu birləşmələrin qruplarına zərbələr endirmək üçün istifadə edilib, raket qoşunları və artilleriya, taktiki atəş silahları, real vaxt rejimində hərbi hissə kimi fəaliyyət göstərirdi”.

Ümumiyyətlə, Dvornikov qeyd edir ki, Rusiyanın Suriyadakı əməliyyatları ölkənin Baş Qərargahına “informasiya qarşıdurması”nın vacibliyini sübut etdi. Dvornikov bildirir ki, “informasiya resursları əslində ən təsirli silahlardan birinə çevrilib: “Onların geniş istifadəsi, bir neçə gün ərzində vəziyyəti içəridən sarsıtmağa imkan verir. Məsələn, Hələbin azad edilməsi əməliyyatı zamanı yerli əhali ilə aparılan informasiya işi bütöv məhəllələrin döyüşsüz azad edilməsinə və 130 mindən çox dinc sakinin çıxarılmasına kömək edib”.

Buna baxmayaraq, Suriyada tətbiq edilənlərin Ukraynada uğursuz olduğu açıq-aydın görünür. Dvornikovun mülahizələri Ukraynada təkrarlanan əməliyyat yanaşmaları haqqında bəzi fikirlər təqdim etsə də, fərqlər kəskindir: potensial “top yemi” kimi baş rolda Suriya ordusu yoxdur və rəqib qüvvələr döyüşməkdə daha qətiyyətlidir. Dvornikov bildirir ki, Suriyada Rusiya Baş Qərargahı müharibənin strateji, əməliyyat və taktiki səviyyələri arasındakı fərqlərin aradan qaldırıldığı və nəticədə “hərbi birləşmələrin taktiki səviyyədə hərəkətləri ilə əldə edilən” “strateji (əməliyyat) məqsədlərin” əldə edildiyi qənaətinə gəlib. İndiyədək Ukraynada taktiki hərəkətlərlə əməliyyat məqsədlərinə nail olmaq cəhdi döyüşlərdə uğursuz olduğunu sübut etdi.