Artıq ABŞ Avropada kimə zəng edəcəyini bilir – Titan yenidən dirçəlir

Diplomatiya və təhlükəsizlik məsələlərində sözlər önəmlidir. ABŞ-Almaniya əlaqələri üçün “xüsusi əlaqələr” statusunun müəyyən edilməsi günümüzün yeni geosiyasi reallıqlarına dəqiq cavab verəcək. “Xüsusi əlaqələr” statusu Şoltsun siyasət dəyişikliyinə tab gətirə bilməsini təmin etmək üçün alman siyasətçilərini çox ehtiyac duyulan siyasi kapitalla təmin edəcək. Üstəlik, ABŞ-Almaniya təhlükəsizlik məsələlərində belə güclü transformasiya Avropa müdafiəsində yeni yaranan intibahın əsasını qoyacaq. Polşanın xarici işlər naziri Radek Sikorski, bəlkə də, 2011-ci ildə bu hissi ən yaxşı ifadə edən şəxs idi: “Mən Almaniyanın gücündən daha çox onun hərəkətsizliyindən qorxuram”.

Ukrayna böhranı onilliklər ərzində ilk dəfədir ki, Almaniya təhlükəsizlik məsələlərində öz yerini tapıb. Berlinin rolu sürətlə artır. “Brexit”dən sonra Almaniyanın faktiki olaraq Avropa İttifaqı lideri kimi təsiri qlobal miqyasda daha böyük hərbi və kəşfiyyat rolları tələb edir. Almaniya Müdafiə Nazirliyinin 2016-cı ilin iyulunda müdafiə siyasətində daha iddialı təklifləri əks etdirən sənədi düzgün istiqamətdə atılmış bir addımdır. Vaşinqton Ukrayna böhranının yaratdığı sürətin Berlində davamlı siyasət addımlarına çevrilməsinə kömək edə bilər.

Bir çox yüksək vəzifəli alman məmurları status-kvonu dəyişdirmək üçün daha böyük potensialın olduğunu açıq şəkildə bildirdilər. Ukrayna ilə bağlı Almaniya Ordusunun (Bundesver) rəsmisi, general-leytenant Alfons Mais bildirib ki, hökumətə ittifaqı dəstəkləmək üçün təklif oluna biləcək variantlar son dərəcə məhduddur. Burada ABŞ Almaniya ilə həm ikitərəfli, həm də NATO vasitəsilə Almaniyanın ixtisaslaşa biləcəyi investisiya sahələrini müəyyən etmək üçün işləyə bilər. ABŞ investisiya sahələrini nəzərdən keçirərkən Almaniyanın mövcud təşkilatçılıq qabiliyyətinə və səmərəliliyinə diqqət yetirməlidir. Vaşinqton Almaniya ordusunun böyüklüyünə diqqət yetirməkdənsə, Almaniyaya öz təcrübəsini artırmağa imkan verən kritik dəstək imkanlarını (məsələn, kəşfiyyat sistemləri, havada yanacaq doldurma və s.) vurğulamalıdır. Öz unikal missiya dəstlərinin hazırlanması Almaniyaya hərbi alyans daxilində daha çox liderlik rolunu oynamağa imkan verəcək. ABŞ, həmçinin Almaniya Müdafiə Nazirliyini siyasət dairələrində daha geniş qərar qəbuletmə rolu almağa təşviq etməlidir.

Birləşmiş Ştatlar və Almaniya arasında xüsusi münasibətlər statusu kəşfiyyat sahəsində daha sıx əməkdaşlığa səbəb olmalıdır. Vaşinqtonun Almaniyanı (Birləşmiş Krallıq, Avstraliya, Kanada və Yeni Zelandiya ilə birlikdə) “Beş Göz” kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi çərçivəsinə qoşulmağa dəvət etməyi ciddi şəkildə nəzərdən keçirməsinin vaxtı çatıb. Hazırda mürəkkəb məxfiçilik qanunları Almaniyanın kəşfiyyat qurumları və əsas hökumət nazirlikləri arasında əməkdaşlığı olduqca çətinləşdirir. Belə genişmiqyaslı təşəbbüs mövcud “Beş Göz” portfellərinə əhəmiyyətli imkanlar əlavə edəcək, həmçinin kəşfiyyatla bağlı məsələlərə dərindən şübhə ilə yanaşan Almaniya hökumətinə daxili ictimai rəyi idarə etməkdə kömək edəcək.

Bu gün ABŞ-da “Avropaya zəng etmək istəsəm kimə zəng edim?” sualının cavabı var. Almaniya kansleri bunun üçün siyasi və iqtisadi nüfuzdan istifadə edir. Birləşmiş Ştatlar indi Almaniyaya onun yeni roluna - Amerikanın “xüsusi əlaqələr” tərəfdaşı və Avropa təhlükəsizliyinin gələcək təməl daşı roluna uyğun təhlükəsizlik nüfuzunu inkişaf etdirməkdə və gücləndirməkdə kömək etməlidir.