Rusiya-Ukrayna “sülh” danışıqlarının dördüncü raundu martın 14-də başlayıb. Müharibənin artəq üçüncü həftəsi geridə qalıb. Rusiyanın Ukraynanın əhalinin sıx olan mərkəzlərinə və mülki infrastrukturuna qəsdən hücumları, üstün atəş gücü və Ukrayna ərazisinin böyük hissələrini ələ keçirməsi prezident Vladimir Zelenskini bu danışıqlara başlamağa vadar edib. Kiyevin əsas məqsədi atəşkəs olsa da, Rusiya bundan imtina edir. Belə görünür ki, Kiyev böyük siyasi güzəştlər təklif etmədikcə, Moskva mülki hədəflərə üstünlük verərək, hərbi əməliyyatları davam etdirəcək.

Rus tanklarının Kiyevə doğru hərəkətə başlamasından etibarən Çin liderlərinin Kremlin müharibə planları barədə əvvəlcədən məlumatlı olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr yaranıb. Rusiyanın Ukraynaya gözlənilməz hücumu ilə bağlı ABŞ-ın xəbərdarlığı geosiyasi hiylə kimi qiymətləndirildiyi üçün Çinin xarici siyasət ictimaiyyəti mat qalıb. Bununla belə, Çin-Rusiya strateji tərəfdaşlığının yüksək dərəcədə fərdiləşdirilmiş xarakterini nəzərə alsaq, (Prezident Si Cinpin 2013-cü ildən bəri həmkarı Vladimir Putinlə 38 dəfə görüşüb) yüksək rəhbərliyin müharibədən xəbərdar ola biləcəyi sirr deyil. Si Cinpin dövründə ABŞ ilə rəqabət gücləndikcə, Rusiya Çinin ən təsirli strateji tərəfdaşı kimi mövqeyini möhkəmləndirdi. Bununla belə, Çin, Putinin başlatdığı müharibənin və nəticədə beynəlxalq reaksiyanın Rusiyaya ciddi ziyan vurmasından narahatdır. Bəzi elitalar Rusiyanın qəddarlığını və birtərəfli təcavüzünü pisləyirlər, bu da Çinin əvvəllər dərk etdiyindən daha zəif və döyüşkən tərəfdaşa bağlı olmasından artan narahatlığı göstərir.

Moskva Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya qarşı apardığı işğalçılıq müharibəsində döyüş itkiləri barədə məlumat verməkdə son dərəcə ehtiyatlı davranıb, bunun əvəzinə federal subyektlərin rəhbərlərini yerli səviyyədə buna görə məsul etməyi seçib. Lakin bu qərar, federal subyekt rəhbərlərini koronavirus pandemiyası ilə mübarizəyə cavabdeh etmək qərarı kimi, mərkəzi hökumətə əks təsir göstərə bilər. Bu məcburi məsuliyyət ictimai narazlıqla üzləşməli olan qubernatorları qəzəbləndirməklə yanaşı, həm də həlak olan etnik rusların qeyri-rus ərazilərində və kəndlərdə nə dərəcədə cəmləşdiyini göstərə bilər. Doğrudan da, Ukraynada qeyri-rus qoşunlarının qeyri-mütənasib sayda öldüyünə dair artan sübutlar var. Belə ki, əksər respublika liderləri Putin müharibəsinin arxasında sıraya düzülsə də, milli hərəkatların bir çoxu indi Rusiya Federasiyasından ayrılmaq niyyətindən danışır.

Fevralın sonlarında Moskva qonşu Ukraynaya kütləvi hücuma başladığı bir vaxtda Rusiyada, Ukraynada və hətta xaricdə çoxlu təbliğatçılar, jurnalistlər və rəsmilər köhnə, tanış mövzudan danışmağa başladılar: qorxmaz və amansız qüvvə olan çeçenlər.

Fevralın 24-də səhər saatlarında prezident Vladimir Putin Ukraynada “xüsusi hərbi əməliyyat” elan etdi və on minlərlə rus əsgəri və tankı Ukraynaya göndərildi, bundan əvvəl dənizdən, qurudan və havadan aviabazalara, radarlara və digər həyati vacib infrastruktura raket zərbələri endirildi.

Rusiyanın Ukraynaya hücumunun ilk günlərindən müharibə əleyhinə aksiyalar Rusiyanın bütün böyük şəhərlərini bürüdü. Demək olar ki, hər gün aksiya keçirilir. Vətəndaş hüquqları fəallarının məlumatına görə, fevralın 24-dən 27-dək 80-dən çox şəhərdə 5935 nəfər həbs edilib. Buna baxmayaraq, rusların əksəriyyəti müharibəni aktiv şəkildə dəstəkləməsələr də, ən azı bunu zəruri və qaçılmaz hesab edirlər. Son bir həftə ərzində ekspertlər həm Rusiyada, həm də xaricdə yaşayan onlarla rusiyalı dissidentlə danışırlar. Onların hamısı dostlarının və tanışlarının təbliğata inandıqlarını və fikirləri dəyişməyin mümkünsüz olduğunu deyirlər.

Rusiya ilə Qərb arasında yaranan qarşıdurmanın mühüm xüsusiyyətlərindən biri vasitələr və məqsədlər arasında uyğunsuzluqdur. Vasitələr iqtisadi sanksiyalar və hərbi yardımlardır, məqsəd isə Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı müharibədə məğlubiyyətidir. Rusiyada rejim dəyişikliyi də daxil olmaqla, bir sıra digər mümkün məqsədlər də ola bilər, ancaq hələlik əsas məqsəd Rusiyanın Ukraynaya hücumunda hərbi qələbə qazanmasının qarşısını almaqdır. Bununla belə, mövcud vasitələr fəlakətli olsa da, demək olar ki, gözlənilən məqsədə çatmayacaq.

ABŞ Rusiyanın 22 müdafiə şirkətinə qarşı sanksiya tətbiq edib

“Telegram” kanalında triumfalist yazılara əsaslansaq, Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinin ilk həftəsonunun Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırovun “qələbəsi” ilə başa çatdığını görərik. Fevralın 25-də, kütləvi döyüşlərin başlanmasının ertəsi günü o, Qroznıda Çeçenistan liderinə de-fakto sadiq olan yüksək təlim keçmiş təhlükəsizlik qüvvələrinin gücünü nümayiş etdirmək məqsədi daşıyan mitinqə liderlik edib. İddialara görə, respublikadan olan 10 000-dən çox adam Ukraynaya göndərilmək üçün “könüllü” olub. Kadırov, hətta Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskini Rusiya prezidenti Vladimir Putinin istəklərinə boyun əyməsə, əlavə 70 min hərbçi göndərəcəyi ilə hədələyib. Çeçenistanın baş müftisi Salah Mejiyev əməliyyatı “cihad” elan edib.

“Müharibə” sözü hazırda Rusiyanın Ukrayna ilə bağlı rəsmi diskursunda qadağan edilib. Lakin əslində prezident Vladimir Putinin göstərişi ilə fevralın 24-də səhər tezdən başlayan “xüsusi hərbi əməliyyat” müxtəlif sahələrdə aparılan bir neçə müharibəni əhatə edir. Putin ən yüksək səviyyədə Avropa və hətta qlobal təhlükəsizlik nizamını yenidən formalaşdırmaq üçün ABŞ, Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) və Avropa İttifaqı ilə çoxölçülü bir sıra mübahisələrdə iştirak etdiyini zənn edir. Bu qızışmış ambisiya Rusiyanın öz gücünə və ya düşmənin zəif tərəflərinə dair bütün real qiymətləndirmələri alt-üst etdi. Belə ki, bu sürətlə gedən müharibələrin heç biri Kreml üçün yaxşı nəticələr vermir.

Çox vaxt Rusiya Qərbin məqsədlərinə inandırıcı şəkildə etiraz edə bilməyən tənəzzüldə olan bir güc kimi görünürdü, lakin bunun yalan olduğu dəfələrlə sübut edilib. Ukraynanın işğalı sadəcə olaraq son nümunədir.