Rusiya Gürcüstandakı hərbi bazalarından da Ukraynaya qoşun yeridib?

Rusiya, Moskvanın “müstəqil dövlətlər” kimi tanıdığı və 2008-ci ilin avqustunda Rusiya-Gürcüstan müharibəsi zamanı işğal etdiyi Gürcüstanın separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiya bölgələrində iki hərbi baza saxlayır. 2021-ci ildə Rusiya və Cənubi Osetiya “ikili vətəndaşlıq haqqında saziş” imzalayıb ki, bu da Rusiya pasportu olan osetinlərin hərbi xidmətə çağırılmasına səbəb olub. Rusiyanın Cənubi Osetiyadakı 4-cü Hərbi Bazasını 4500 çağırışçı və müqaviləli hərbi qulluqçu formalaşdırır və xüsusilə 2012-ci ildə yalnız yerli osetinlərdən ibarət yeni piyada batalyonu tərəfindən gücləndirilib. Gürcü hərbi ekspertlərinin fikrincə, bazada yığılan silahlar bir qədər köhnəlsə də, onun tərkibinə tanklar, zirehli maşınlar və radioelektron müdaxilə sistemləri daxildir.

Buna baxmayaraq, hesabatlar göstərir ki, bu texnikaların və silahların ən azı bəziləri indi Ukraynaya göndərilib və bu tanklar ABŞ-ın Ukrayna müdafiə qüvvələrinə verdiyi “Javelin” raketlərindən qorumaq üçün primitiv qəfəslərlə təchiz olunub. Qoşunların separatçı bölgədən (Gürcüstanın nəzarətində olan əraziyə keçmədən) daşınması üçün yeganə marşrut birbaşa Rusiya ilə birləşdirən Roki tunelindən keçir.

Cənubi Osetiyadakı 4-cü Hərbi Bazadan qüvvələrin Ukraynaya köçürülməsinin ilk sübutlarından bəziləri martın 16-da zirehli texnikanın və Cənubi Osetiya müqaviləli əsgərlərinin Roki tunelindən şimala doğru getməsinin videogörüntüləri ilə ortaya çıxdı. Növbəti həftə Cənubi Osetiyanın “Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi” (DTK) rəsmi olaraq bildirdi ki, Moskvanın “xüsusi əməliyyatı”nda iştirak etmək üçün Ukraynaya göndərilən rusiyalı hərbçilərin ailələri də regionu tərk ediblər. “Komitə” Cənubi Osetiyada yaşayan əhalini sakit olmağa və “dağıdıcı qüvvələr”in təxribatlarına uymamağa çağırıb. Qoşunların hərəkəti xəbəri yerli narahatlığa səbəb oldu və Cənubi Osetiya separatçılarının lideri Anatoli Bibilov bölgənin müdafiəsiz qalmasına icazə verdiyinə görə sakinlərin tənqidinə məruz qaldı. O, sonda özünün “Telegram” kanalında elan etdi ki, bölgədəki hərbçilər Rusiyanın “xüsusi əməliyyatı”nda iştirak etmək üçün Donbasa getsələr də, Cənubi Osetiya təhlükəsizdir.

Bu arada, Abxaziyadakı bir neçə hadisə şahidi də Rusiya hərbi texnikasının Qaqra şəhərində dəmir yolu ilə regiondan kənara hərəkətini qeydə alıb. Rusiyanın Abxaziyadakı 7-ci hərbi bazasında motoatıcı və tank batalyonları, S-300 və S-400 yer-hava raket sistemləri, eləcə də döyüş təyyarələrinin bölgədə və xaricində vaxtaşırı uçuşlarına yerdən dəstək verən Aviasiya Komandanlığı var. Baza 2021-ci ildə modernləşdirilmiş PUA-lar da daxil olmaqla yeni silahlarla gücləndirilib. Rusiyalı hərbi ekspertlərin fikrincə, Abxaziyanın müdafiəsi ilə yanaşı, baza Rusiyanın cənubunu əhatə edir, Qafqaz və Qara dəniz regionunda manevr edə bilən ehtiyat rolunu oynayır. Bazanın qüvvələri yenilənmiş dəmir yolu, Abxaziya sahillərindəki dəniz limanlarına yanaşmış amfibiya gəmiləri, eləcə də təyyarə ilə Abxaziyanın böyük aerodromundan tez bir zamanda daxilə və xaricə köçürülə bilər.

Martın 18-də Münaqişələrin Kəşfiyyat Qrupu məlumat verdi ki, Abxaziya və Cənubi Osetiyadan BTR və yük maşınları olan rus bölmələri, ehtimal ki, Krasnodar və Şimali Qafqaz vasitəsilə Ukraynaya gəliblər. Adı açıqlanmayan yüksək səviyyəli ABŞ müdafiə rəsmisi martın 25-də Qərb mediası üçün bu məlumatı əsaslandıraraq, təyinat məntəqələri müəyyən edilməsə də, “Gürcüstandan bir sıra qoşunların Ukraynaya əlavə qüvvə kimi köçürülməsini” açıqlayıb. Bir gün əvvəl Kremlpərəst və kifayət qədər məlumatlı internet qəzeti “Vzqlyad” hərbi analitik Yevgeni Krutikovun hücumun ikinci mərhələsinə başlamazdan əvvəl “cəbhə xəttini düzəltmək üçün cəmləşmə bölgələrinə yeni birliklər gəlir” yazısını təqdim etdi. Ukraynanın Gürcüstandakı müvəqqəti işlər vəkili Andrey Kasyanov da Rusiyanın Gürcüstanın işğal olunmuş rayonlarından döyüş meydanına əlavə qoşun göndərdiyini təsdiqləyib. O, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin təminat ilə bağlı problem yaşadığını iddia edib.

Bu o demək deyil ki, Moskva Gürcüstanda zəbt etdiyi əraziləri tərk edir. Gürcü hərbi ekspert Vaxtanq Maisaya iddia edib ki, Abxaziya və Cənubi Osetiyadan Ukraynaya bəzi hissələrin göndərilməsinə baxmayaraq, Rusiya hərbi komandanlığı bu bazaların imkanlarının əhəmiyyətli dərəcədə zəifləməsinə imkan verməyəcək. Daha doğrusu, Gürcüstanda yerləşən bəzi spesifik rus birlikləri, xüsusən də əvvəllər küçə döyüşləri təcrübəsi olan osetinlər, ola bilsin, Moskva tərəfindən Ukrayna şəhərlərini ələ keçirmək üçün döyüşlər ərəfəsində seçilib.

Buna baxmayaraq, bəziləri iddia edir ki, bu yenidən yerləşdirmələr Rusiyanın uzun müddətdir işğal etdiyi bəzi separatçı bölgələrin azad edilməsi və Moskvanın iki cəbhədə döyüşməyə məcbur edilməsi şansını yarada bilər. Məsələn, Ukrayna Milli Təhlükəsizlik və Müdafiə Şurasının katibi Aleksiy Danilov birmənalı olaraq bildirdi ki, Gürcüstan və Moldovanın işğal olunmuş ərazilərində Rusiyaya qarşı “əlavə cəbhələr”in açılması “Ukraynaya Rusiyanın hücumu ilə mübarizədə əhəmiyyətli dərəcədə kömək edəcək”. O, açıq şəkildə Gürcüstan və Moldovanı separatçı regionlarının reinteqrasiyasına başlamağa çağırıb.

Bəzi gürcü analitiklər Rusiyanın Ukraynadakı məğlubiyyətinin Abxaziya və Cənubi Osetiyada tez, sonrakı domino ssenariləri ilə nəticələnə biləcəyini proqnozlaşdırırlar. Beləliklə, Gürcüstan hökuməti bu ssenariyə yaxşı hazırlaşmalı və Rusiya qoşunlarının Gürcüstandan tam çıxarılmasını daha qətiyyətlə tələb etməlidir. Bir neçə ekspert separatçı bölgələrdə siyasi isteblişmentlə əlaqəni bərpa etməklə vəziyyətdən istifadə etməyə çalışmağı və lazım gələrsə, orada qalan rus qoşunlarının azalmış potensialını sıxışdırmaq üçün hərbi güc tətbiq etməyə hazır olmağı tövsiyə edib.

Bununla belə, bu, hərbi cəhətdən zəif olan Gürcüstan üçün əhəmiyyətli risklər daşıyır və keçmişdə edilən faciəvi səhvlərdən qaçınmaq üçün diqqətlə nəzərdən keçirilməlidir. Separatçı bölgələrin zorla reinteqrasiyası lehinə fikirlərin qartopu kimi yayılmasının qarşısını almaq üçün Gürcüstanın bir qrup vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri artıq hakimiyyət orqanlarına müraciət edərək, münaqişələrin sülh yolu ilə həllinə sadiqliklərini təsdiqləmək üçün müraciət ediblər. Bu mənada Gürcüstan parlamentinin spikeri Şalva Papuaşvili bəyan edib ki, Ukraynadakı müharibə şəraitində Tiflis Gürcüstan bölgələrinin işğaldan azad edilməsi məsələsini gündəmə gətirməməlidir. O əlavə edib ki, Gürcüstan üçün qəfil fürsət pəncərəsi haqqında hər hansı söhbət “qeyri-realdır”.