Ayın ilk yarısınsda Azərbaycan və Ermənistan arasında uzun müddətdir davam edən münaqişə yenidən alovlandırıb.

Moskvanın Ukraynaya genişmiqyaslı yenidən hücumu Rusiya regionlarının siyasətini dəyişdirir, geniş regionda, eləcə də Federasiya daxilində sarsıntılar yaratmağa davam edir. Regionlar Klubu analitik saytının eksperti Aleksey Nikişin yazır ki, Moskvanın müxtəlif federal qurumları birləşdirmək və ölkə boyu bir neçə iri regional metropoliten ərazilər yaratmaqla bağlı əvvəlki planları dayandırılmalı idi. Müharibə zamanı və Qərbin misli görünməmiş sanksiya təzyiqləri fonunda Rusiya hökuməti ərazi idarəetmə sistemini sınaqdan keçirməkdənsə, daha təcili tapşırıqların öhdəsindən gəlməyə məcbur olub. Bundan əlavə, məcburi regional birləşmələr bu cür yeniliklərin gətirilməsini nəzərdə tutan hər hansı müsbət iqtisadi effektləri inkar edən münaqişələr yarada bilər.

Aprelin 19-da Latviyanın iqtisadiyyat naziri Janis Vitenberqs hökumətinin 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiyadan təbii qaz tədarükünün tamamilə dayandırılması qərarını açıqladı. Bu baxımdan strategiya mayeləşdirilmiş təbii qazın (LNG) yenidən qazlaşdırılması imkanlarının regionda, yəni həm ölkə daxilində Latviyada, həm də qonşu Estoniya, Finlandiya, eləcə də, ehtimal ki, Litvada genişləndirilməsinə əsaslanır. Əgər hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, Baltikyanı ölkələr (Latviya, Litva, Estoniya) yaxın illərdə bir deyil, üç LNG idxal terminalına sahib olmalı, onların tədarük təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırmalıdır.

Amerikanın Yaxın Şərqlə bağlı öhdəlikləri mövzusu Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən və ABŞ-ın regional tərəfdaşlarını Rusiyanın təcavüzünü pisləmək, neft hasilatının mövcud səviyyəsini saxlamaq və s. kimi addımlara çağırmaqdan sonra gündəmə gəldi. Son bir neçə həftə ərzində ABŞ-ın regiona “öhdəliyi” ilə bağlı mübahisə edən və bu münasibətləri yenidən düzəltməyin Vaşinqtonun məsuliyyəti olduğunu iddia edən bir sıra təhlillər dərc olunub.

Vladimir Putinin Ukraynadakı müharibəsi fonunda saysız-hesabsız milli təhlükəsizlik analitikləri və kibertəhlükəsizlik ekspertləri Rusiyanın ABŞ infrastrukturuna artan kiberhücumlarının təhlükələri barədə xəbərdarlıq edirlər. Rusdilli kiber aktorlarla Şimali Koreya hökuməti arasındakı əlaqələr məlumdur. Martın 22-də ABŞ-ın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Cayk Sallivan bildirib ki, Şimali Koreyanın kiber imkanları dünyada özünü büruzə verdi və onlar Rusiya kibercinayətkarları da daxil olmaqla, bütün dünyada hər cür kibercinayətkarlarla işləyirlər. Sallivanın bəyanatı təsdiq edir ki, Rusiyanın gizli kibercinayətkarlar şəbəkəsi ağır beynəlxalq sanksiyalardan yan keçmək və Kim Çen Inın xəzinəsini gücləndirmək üçün kiber fəaliyyətlərdən istifadə edən Şimali Koreya hökumətində müttəfiqlər tapıb.

Türkiyədə kibertəhlükəsizlik sahəsində mühüm layihələrə və yerli məhsullara imza atan STM-in Texnoloji Düşüncə Mərkəzi olan “ThinkTech” 2022-ci ilin aprel-iyun aylarını əhatə edən yeni Kiber Təhdid Vəziyyəti Hesabatını açıqlayıb.

NATO-nun şərq qapılarında suveren Ukrayna dövləti uğrunda gedən dəhşətli müharibə ölkələrin başqa ölkədən yüksək dərəcədə asılı olduğu zaman nələrin baş verə biləcəyinə işıq salır. ABŞ-ın Çinin tədarük zəncirlərinə güvənməsi ilə Avropa İttifaqının Rusiya enerjisindən asılı olması arasında paralellər aparıla bilər. İqtisadi asılılığın ciddi nəticələri var.

Rusiya istəmədən müttəfiqi Çinə mane olub. Kəşfiyyat məlumatlarına görə, Rusiyanın Ukraynada məqsədlərinə sürətlə çatmasının ardından Çin Tayvanı ələ keçirmək üçün hərəkətə keçəcəkdi. Lakin Ukraynanın müqaviməti və Qərbin dəstəyi nəinki Rusiyanı zəiflətdi, həm də Çini Tayvana hücumdan çəkindirdi.

Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı hücumundan 200 günə yaxın müddətin keçməsi Rusiyanın bütün daxili siyasətini faktiki olaraq “sıfırlayıb”. Əhəmiyyətli odur ki, keçən ay (may) “Ədalətli Rusiya” partiyasının lideri Sergey Mironov 15 qubernator və 6 regional qanunverici orqanın seçiləcəyi 2022-ci ilin sentyabrında keçiriləcək “vahid səsvermə günü”nü tamamilə ləğv etməyə çağırıb. Mironov iddia edirdi ki, “xüsusi hərbi əməliyyat” şəraitində siyasi rəqabət “ölkəni parçalayır”: “Bu gün hər kəs prezidenti dəstəkləməlidir və seçkilərin keçirilməsinə xərclənən pullar ordunun ehtiyaclarına yönəldilməlidir”.

Martın 29-da Polşa hökuməti iki ay ərzində birtərəfli qaydada Rusiyanın kömür idxalına embarqo qoyacağını elan edib və bir gün sonra bildirilib ki, Polşa neftayırma zavodları 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiya xammalı tədarükünü dayandırmaq üçün “əllərindən gələni edəcəklər”. Həmçinin bu il Polşa Rusiyanın “Qazprom” şirkətindən asılılığını aradan qaldırmaq niyyətindədir. Bununla belə, bu iddialı vədlərə baxmayaraq, Polşa hakimiyyəti etiraf edir ki, qitənin enerji sektorunun de-russifikasiyasının həqiqətən effektiv olmasını və sadəcə olaraq Polşanın regional potensialını itirməsinə gətirib çıxarmamasını təmin etmək üçün digər Avropa ölkələrinin də oxşar qərarlar qəbul etməsinə ehtiyac var.

ABŞ Müdafiə nazirinin keçmiş köməkçisi Qrem Allison, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Börns və Milli Kəşfiyyatın direktoru Avril Haynes daxil olmaqla bir sıra milli təhlükəsizlik mütəxəssisləri həyəcan təbili çalmağa başlayıb. Onlar deyir ki, Bayden administrasiyasının Rusiyaya qarşı elan edilməmiş vəkalət müharibəsi ilə mübarizə qərarı Vladimir Putinin Ukraynada taktiki nüvə silahından istifadə etmək şansını xeyli artırır.