Bu gün dövlət və qeyri-dövlət aktorlarının hibrid müharibəni apardıqları vasitələr dəyişsə də, siyasi hədəfə çatmaq üçün ənənəvi və qaydasız metodların birləşməsindən istifadə edilməsinin təməl prinsipi daha əvvəlki münaqişə formalarında da müşahidə edilib. Bu birləşmə Corc Vaşinqtonun kontinental ordu və güclü milis qüvvələri ilə Amerika İnqilabında, Britaniya ordusunun İspaniyanın iri şəhərlərinə fransalılara meydan oxumasında, İspan partizanlarının rabitə xəttlərinə hücum etdiyi Napoleon müharibələrində və İngilis Ordusunun Fələstindəki ənənəvi əməliyyatları zamanı baş qaldıran Ərəb üsyanları zamanı da görünüb. Ancaq kökləri tarixdə olmasına baxmayaraq, müasir hibrid müharibə qeyri-dövlət aktorlarının yüksəlməsi, informasiya texnologiyaları və inkişaf etmiş silah sistemlərinin yayılmasına görə potensial döyüşçülərin strateji hesablamalarını dəyişdirmə potensialına malikdir.

(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

“Soyuq Müharibə dövründə meydana gələn yeni şərtlər, əldə edilən texnoloji üstünlüklər və digər nailiyyətlər öz növbəsində hibrid müharibəyə yeni forma verdi. Bu səbəbdən dolayı müasir və qədim dövr hibrid müharibələrini bir-birindən ayırarkən Soyuq Müharibə dövrünün meydana gətirdiyi taktikaları öyrənmək zəruridir”.

Hibrid müharibə kontekstində dezinformasiyanın istifadəsini başa düşmək üçün yeni qərar-analiz yanaşması lazımdır. Ukraynadakı müharibədə iki fərqli rəqabət aparan cəmiyyət var: açıq və qapalı. Bununla belə, bu rəqabətin kritik xüsusiyyətlərini tək bir təhlil çərçivəsində istifadə edərək başa düşmək mümkün deyil. Əvəzində müasir hibrid təhdidlərə güclü siyasət reaksiyası yaratmağa kömək etmək üçün çoxsaylı alətlər inteqrasiya edilməlidir.

Müasir texnologiya ilə köhnə strategiya?

Bilməli olduğunuz budur: Rusiya mövcud beynəlxalq sistemin bir çox proseslərindən, ənənələrindən və normalarından öz hibrid müharibə arsenalının bir hissəsi kimi təkcə öz milli maraqlarını həyata keçirmək üçün deyil, həm də qlobal nizamı pozmaq üçün istifadə etməyə çalışıb.

Rusiyanın Ukrayna ilə sərhəddə öz qüvvələrini toplamaqda davam etdiyi bir vaxtda, çeçen daxili qoşunlarının bu yaxınlarda şimal-qərbə, Şimali Qafqazdan keçərək potensial müharibə zonasına doğru irəlilədiyi müşahidə edilib. Ötən ayın sonunda “JaziraNews”un “Twitter” hesabında Çeçenistandakı naməlum mənbələrə istinadən xəbər verilirdi ki, “[Prezident Vladimir] Putinin ən döyüşə hazır qoşunları olan Kadırovtsı Ukrayna sərhədi istiqamətində irəliləyir.Kreml əlində olan hər şeyi irəli çəkir. Bu həftə Rusiyanın Ukraynaya növbəti müdaxiləsi ehtimalı ən yüksək həddədir”.

ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri və Amerika müttəfiqləri bununla bağlı nə edə bilər?

Bu yaxınlarda bütün dünyanın gözü Polşa-Belarus sərhədindəki Bruzgi sərhəd-keçid məntəqəsində idi. 8 noyabr 2021-ci ildə əksəriyyəti Yaxın Şərqdən olan 2000-ə yaxın qaçqın Avropa İttifaqı ərazisinə daxil olmaq üçün Polşa sərhəd keçid məntəqəsində dayanıb. Onlar azadlıq və firavanlığa doğru getdiklərini düşünərkən 12.000-ə yaxın Polşa əsgərinə, hasara alınmış divarlara və helikopterlərə rast gəldilər. Bir anda əlaqədar ölkələrdən sərt mesajlar gəldi və hadisə böhrana çevrildi. Böhran dərinləşdikcə qarşıdurmalar başladı, reaksiyalar artdı, təhdidlər havada uçdu. İş o yerə çatıb ki, dar mənada Polşa və Belarus, geniş mənada isə Avropa İttifaqı və Rusiya üz-üzə gəldi.

Hibrid müharibə... Hibrid müharibə... Hibrid müharibə...