(III yazı. II yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

Aprelin 26-da Varşavada “Belarus Analytical Workroom” qeyri-hökumət təşkilatının rəhbəri Andrey Vardomatski öz qrupunun martın ortalarında 1000 belarus arasında keçirdiyi telefon sorğusunun nəticələrini açıqlayıb. Sorğuda iştirak edənlərin yalnız 24 faizi Ukraynada müharibənin başlamasında Rusiyanın məsuliyyət daşıdığını bildirib. 20 faiz ABŞ-ı, 18 faiz Ukraynanı, 12 faiz Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatını (NATO), 2 faiz isə Avropa İttifaqını ittiham edib. Başqa sözlə, 52 faiz günahı Qərb və Ukraynanın boynuna atıb. Ancaq bir az fərqli sorğu göstərdi ki, 50 faiz Rusiyanın hərəkətlərini bəyənmir, 43 faiz isə onları bəyənir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, hələ 2014-cü ildə belarusların 60 faizindən çoxu Rusiyanın Krımı ilhaqını dəstəkləyib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin aprelin 27-də Polşa və Bolqarıstana təbii qaz tədarükünü dayandırarkən yenə səhv hesablama apardı. İndi Rusiya hər iki ölkənin qaz bazarlarını itirib, çünki onlar Rusiyanın enerji təchizatından həmişəlik ayrılmağa hazırlaşırlar. Qaz ixracının qəfil kəsilməsinə rəsmi səbəb kimi Polşa və Bolqarıstanın Rusiya qazının pulunu rublla ödəməkdən imtina etməsi göstərilib. Lakin Kremlin qaz ödənişləri ilə bağlı qərarı, xüsusilə Putinin ABŞ və onun müttəfiqlərinin “qeyri-dost hərəkətlərinə” cavab olaraq iqtisadi tədbirlər haqqında 1 mart tarixli fərmanına əsaslanır. Aydındır ki, Polşa Ukraynaya göstərdiyi kritik hərbi yardıma görə cəzalandırılıb, Bolqarıstana isə silah göndərməkdən çəkinməsi ilə bağlı xəbərdarlıq edilib.

ABŞ və Avropadakı analitiklər və ekspertlər Ukraynanın Rusiyaya qarşı müharibədə qalib gələcəyinə getdikcə optimist yanaşırlar. Onlar həmçinin Bayden administrasiyasını Ukraynanın qələbə şanslarını artırmaq üçün Kiyevə hərbi texnika axınını artırmağa sövq edirlər. Mayın 2-də “Washington Post” qəzetinin məqaləsində Xarici Əlaqələr Şurasının baş əməkdaşı Maks Boot iddia edir ki, Birləşmiş Ştatlar Ukraynanı “qazanmaq üçün lazım olan hər cür silahla” təmin etməlidir. Botun fikrincə, administrasiya Vladimir Putinin eskalasiya hədələrinin Vaşinqtonu bu hərəkət kursundan çəkindirməsinə imkan verməməlidir.

Valday Klubunun illik konfransı əvvəllər Rusiya elitası ilə əlaqələri olan və prezident Vladimir Putinin ənənəvi çıxışından Moskvanın xarici siyasətində yeni tendensiyalar və ambisiyaları eşidəcəklərini gözləyən Qərb və beynəlxalq ekspertlərin qala-toplanışı idi. Bu il isə bir neçə veteran Moskvaya gəlməyi seçdi və “İmperial” mehmanxanasının salonları, əsasən, Putinin anti-imperialist ritorikasının rezonans doğuracağı gözlənilən Qlobal Cənubdan gələn yeni qonaqlarla dolu idi. Kremlin məzmunca zəngin kimi satmağa çalışdığı nitq üzərində yalnız dərin araşdırmalar onun bütün əhəmiyyətini aydınlaşdıra bilər. “İkinci Dünya Müharibəsinin bitməsindən bəri ən təhlükəli onilliyin” başlandığını etiraf edən Putin dünyanı bu təhlükəli reallığa saldığına görə günahı öz boynuna götürmədi, onu birbaşa Qərbin üzərinə atdı.

Ukrayna xalqının cəsarəti və qətiyyəti sayəsində ölkənin suveren, müstəqil, Avropa demokratiyası kimi gələcəyi təmin edilir. Böyük çətinliklər var, lakin Ukrayna məğlub olmayacaq. İndi döyüşlər Ukraynanın sərhədlərini, Rusiya ordusunun və müharibədən sonra qalan rejimin vəziyyətini müəyyən etməkdir.

Moskvanın Ukraynaya genişmiqyaslı yenidən hücumu Rusiya regionlarının siyasətini dəyişdirir, geniş regionda, eləcə də Federasiya daxilində sarsıntılar yaratmağa davam edir. Regionlar Klubu analitik saytının eksperti Aleksey Nikişin yazır ki, Moskvanın müxtəlif federal qurumları birləşdirmək və ölkə boyu bir neçə iri regional metropoliten ərazilər yaratmaqla bağlı əvvəlki planları dayandırılmalı idi. Müharibə zamanı və Qərbin misli görünməmiş sanksiya təzyiqləri fonunda Rusiya hökuməti ərazi idarəetmə sistemini sınaqdan keçirməkdənsə, daha təcili tapşırıqların öhdəsindən gəlməyə məcbur olub. Bundan əlavə, məcburi regional birləşmələr bu cür yeniliklərin gətirilməsini nəzərdə tutan hər hansı müsbət iqtisadi effektləri inkar edən münaqişələr yarada bilər.

Fevralın sonlarında Rusiya Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləyə başlayandan bəri Çin Xalq Respublikasının (ÇXR) rəsmiləri və dövlət mediası Moskvanın müharibənin ABŞ və onun Avropadakı NATO müttəfiqləri tərəfindən təhrik edilməsinə dair iddialarının əsas elementlərini təbliğ edir və gücləndirir. ÇXR Xarici İşlər Nazirliyinin bir neçə mətbuat konfransında sözçülər Rusiyanın Ukraynada ABŞ-ın maliyyələşdirdiyi bioloji laboratoriyaların “kəşf edildiyi” barədə dezinformasiyasına dəstək olaraq ABŞ-ın Bioloji Silahlar Konvensiyası üzrə öhdəliklərini pozduğuna eyham vurublar. Eyni mövzular dövlətin nəzarətində olan mediada da fəal şəkildə təbliğ olunur.

Aprelin 22-də Mərkəzi Hərbi Dairə komandiri vəzifəsini icra edən general Rüstəm Minnekayev bəyan edib ki, Rusiyanın “Ukraynada xüsusi hərbi əməliyyatı”nın ikinci mərhələsinin məqsədlərindən biri Donbas və Ukraynanın cənubuna tam nəzarəti ələ keçirməkdir. Onun sözlərinə görə, bu məqsədə nail olmaq “Krıma quru dəhlizinin yaradılmasını, Ukrayna iqtisadiyyatının mühüm obyektlərinə nəzarətin təmin edilməsini” və Rusiyanın 1992-ci ildən Rusiyanın “sülhməramlı” qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş Moldovanın separatçı bölgəsi Dnestryanıya çıxışını təmin edəcək.