(VIII yazı. VII yazını BURADAN oxuya bilərsiniz) Nümunə tədqiqatlar Aşağıdakı bölmə Estoniya, Finlandiya, Almaniya, Hollandiya və Norveçdəki kiber komandanlıqların missiyaları, təşkilati strukturları və əsas funksiyalarını təsvir edəcək. Bu bölmədəki məlumatlar, əsasən, açıq mənbələrdən, eləcə də hökumət və silahlı qüvvələrin strategiyaları, doktrinaları, milli qanunvericilik, veb-saytları, mətbuat məqalələri, hesabatları və digər mənbələrdən toplanıb. Bundan əlavə, bu araşdırmanın müəllifi beş ölkədən mövzu üzrə ekspertlər ilə 10 müsahibə aparıb.

8 il ərzində parlaq narıncı, pilotsuz yelkənli qayıqlardan ibarət itaətkar donanma Alyaska yaxınlığında Berinq dənizində üzdü və ABŞ hökumətinin okean kəşfiyyatı agentliyinə məlumat verdi.

ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin sürətlə inkişaf edən dəniz müharibəsi strategiyasını izah etmək üçün istifadə etdiyi “Paylanmış” (distributed) sözünün istifadəsi genişlənir, habelə maraqlı və əhəmiyyətli bir şəkildə, silahların son illərdə inkişaf etdirilməsi, kütləvi şəkildə hücum silahlarının diapazonu və sürətinin genişləndirilməsi əsasında qurulur.

ABŞ və Avropadakı analitiklər və ekspertlər Ukraynanın Rusiyaya qarşı müharibədə qalib gələcəyinə getdikcə optimist yanaşırlar. Onlar həmçinin Bayden administrasiyasını Ukraynanın qələbə şanslarını artırmaq üçün Kiyevə hərbi texnika axınını artırmağa sövq edirlər. Mayın 2-də “Washington Post” qəzetinin məqaləsində Xarici Əlaqələr Şurasının baş əməkdaşı Maks Boot iddia edir ki, Birləşmiş Ştatlar Ukraynanı “qazanmaq üçün lazım olan hər cür silahla” təmin etməlidir. Botun fikrincə, administrasiya Vladimir Putinin eskalasiya hədələrinin Vaşinqtonu bu hərəkət kursundan çəkindirməsinə imkan verməməlidir.

Ukrayna xalqının cəsarəti və qətiyyəti sayəsində ölkənin suveren, müstəqil, Avropa demokratiyası kimi gələcəyi təmin edilir. Böyük çətinliklər var, lakin Ukrayna məğlub olmayacaq. İndi döyüşlər Ukraynanın sərhədlərini, Rusiya ordusunun və müharibədən sonra qalan rejimin vəziyyətini müəyyən etməkdir.

8 may 2022-ci ildə Avropa İttifaqı (Aİ) üzvləri və ABŞ Müttəfiqlərin Avropada nasizm üzərində qələbəsini qeyd etməklə yanaşı, “Amerikanın yaratdığı Avropada” 77 illik fasiləsiz sülhü alqışladılar. “Amerikanın yaratdığı Avropa” NATO vasitəsilə ABŞ-ın hərbi qüdrəti ilə qorunan, Avropa İttifaqı kimi tanınan bir yerdə yenidən qruplaşan milli dövlətlər ansamblıdır. 1945-ci ildən bəri NATO-Aİ-nin birgə təhlükəsizlik və siyasi-iqtisadi çərçivəsindən kənarda baş vermiş çoxsaylı müharibələrə baxmayaraq, Avropanın dünya müharibəsindən əvvəlki tarixini nəzərə alsaq, Avropada görünməmiş uzunmüddətli sülh dövrü möcüzədən başqa bir şey deyil.

Ukrayna və Rusiya arasında davam edən müharibədə hər iki tərəf əhəmiyyətli dərəcə PUA-lardan istifadə edib. Ukrayna Türkiyə istehsalı olan “Bayraktar TB-2”dən tutmuş mülki təyinatlı kvadrakopterlərə qədər geniş çeşiddə PUA-lardan istifadə edir. Müharibənin əvvəlində Rusiyanın PUA-lardan istifadəsinə dair sübutlar məhdud olsa da, görünür, Rusiya “Orlan-10” və “Kub-BLA” kimi sistemlərdən istifadə edərək səylərini artırıb. PUA-lar zərbələr endirməkdən tutmuş artilleriyaya koordinatları ötürmək və informasiya əməliyyatlarında istifadə etmək üçün video çəkilişlərinə qədər müxtəlif rollarda istifadə edilib.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına (NATO) enerji verdi, alyansın məqsədini və birliyini canlandırdı və ona Avropada yeni cəlbedicilik, eləcə də Hind-Sakit Okean regionunda daha böyük nüfuz qazandırdı. Finlandiya və İsveçin 30 üzvlü bloka qoşulması perspektivi ən yaxşı halda keçən ilin payızında, Moskva NATO-dan Mərkəzi Şərqi Avropadakı fəaliyyətini məhdudlaşdırmağı tələb edərək ultimatum verdikdə hipotetik idi. Lakin hər iki Skandinaviya ölkəsinin ictimai rəyi Ukraynadakı müharibə kontekstində daha çox NATO üzvlüyünə istiqamətləndi. Nəhayət, iki hökumət yaxın günlərdə üzvlük ərizələrini təqdim edəcəklərini elan ediblər. Prezident Vladimir Putin 9 May Qələbə Günü münasibətilə Qırmızı Meydanda keçirilən hərbi paraddakı çıxışında uğursuz mövqeyini əks etdirib. Mayın 13-də o, NATO-nun genişlənməsi məsələsini Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının virtual sessiyasının gündəliyinə salıb.

Mərkəzi Avropa, Şimali Afrika və Yaxın Şərqdəki qanlı qarşıdurmalarda ucuz zərbə tipli Pilotsuz Uçuş Aparatlarından istifadə edilməsi onlara qarşı əks-tədbirlərin yaradılmasına ehtiyac olduğunu göstərir. Britaniya kimi bir çox ölkə isə bu ucuz, amma güclü və ölümcül silahlara maraq göstərir.