Kazaklar Donbas uğrunda döyüşə nə qədər can atır?

Dövlət tərəfindən dəstəklənən rus kazaklarının saytında dərc olunan bəyanata görə, “Rusiyanın hər kazak cəmiyyətindən və təşkilatından 4000-ə yaxın kazak rus ordusunun əsgərləri ilə birlikdə vuruşur”.

Məqalədə xüsusi olaraq Ataman Platov adına kazak alayı, Çepegi adını daşıyan Kuban batalyonu, habelə 1-ci Krım batalyonunun adı çəkilir. Donbasda qeyd olunan kazak döyüşçülərinin sayı ayın əvvəlindən “1400 kazakın hərbi fəaliyyətlərdə iştirak etməsi” ilə müqayisədə artımı əks etdirir. Və yəqin ki, bu rəqəm “yaxın müddətdə” 5500-ə çatacaq ki, bu da döyüşə qoşulan daha üç kazak dəstəsini təmsil edir.

Ən məşhur kazak yarımhərbi birləşmələrindən ikisi, Don və Tavrida dəstələri artıq “Ukraynanın demilitarizasiyası və denazifikasiyası üzrə xüsusi əməliyyatda iştirak edirlər”. Ümumrusiya Kazak Cəmiyyətindən ataman Nikolay Doluda Don və Tavrida döyüşçüləri haqqında deyir: “Mən kazak ruhunun gücünü, ölkəmizə, Vətənimizə sarsılmaz inamı və Ukraynanın təcili işğaldan azad edilməsinə sadiqliyi gördüm. Hərbi səhra təlimi və təlimlərinin sistemli şəkildə aparılması öz nəticəsini verib. Mən kazaklara arxayınam. Onlar hərbi peşəkardırlar, lakin ən əsası, onların kazak ruhunu qırmaq olmaz”.

Bu, Doludanın iddialarına baxmayaraq, əksəriyyəti peşəkar əsgər olmayan kazak könüllülərinin döyüş meydanına göndərilməsi Rusiya Silahlı Qüvvələrinin kadr çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün artan çarəsizliyini göstərir. Getdikcə daha uzaqlardan gələn kazaklar səfərbər edilərək cəbhə bölgəsinə köçürülür. Döyüşə hazırlaşarkən, Orenburq vilayətindən “Donbasın azad edilmiş ərazilərində ictimai asayişin təmin edilməsinə və infrastrukturun mühafizəsinə kömək etmək arzusunu ifadə edən” kazak könüllülərinin bir hissəsi bölgəyə getdi. Ayrılan bölmədən kazak generalı Sergey Nikolayeviç Slepov deyib ki, “Orenburqdakı könüllülər Orenburq kazaklarının inkişafı fondu vasitəsilə alınmış bütün lazımi avadanlıq və formaları əldə edib. Rusiyanın dərinliklərindən gələn əhəmiyyətli kazak qüvvələri ilə Kremlin “xüsusi hərbi əməliyyatın” mahiyyəti haqqında iddiası getdikcə daha da gərginləşir.

Bu arada, müharibənin gedişi ilə bağlı kazak mənbələrindən və nümayəndələrindən gələn tənqidlər də artır. Məsələn, hərbi elmlər doktoru Konstantin Sivkovun müsahibəsi belə bir müşahidəyə səbəb olub ki, “bizim cəmiyyət Zelenski ilə, neonasistlərlə biabırçı sülhün imzalana biləcəyindən çox narahatdır”. Görünür, Rusiya rejimi özünün yaratdığı tapmacada tələyə düşüb - heç bir sülhün mümkün olmadığı bir düşmən yaradıb. Habelə kazakların şikayətləri hərbi strategiya ilə bağlıdır. Sivkov müharibənin niyə bu qədər səriştəsiz şəkildə aparıldığını soruşur: “Bizə işğal olunmuş bütün ərazilərdə məhdud qoşun kontingentini buraxmağa və dəstək verməyə mane olan nədir?”.

O, Rusiyanı bu ayın əvvəlində İstanbulda nəzərdə tutulan sülh danışıqlarını rədd etməyə çağıraraq iddia edib ki, “belə bir sülh bağlanarsa, bu, Rusiyada inqilabi vəziyyətin yarandığı anlamına gələcək” və bu üç qüvvə yaradacaq: “Birincisi, qəzəbli insanlar. İkinci qüvvə prezident [Vladimir Putin] devrilənə qədər ona qarşı sui-qəsd hazırlayan “beşinci kolon”un nümayəndələri olacaq. Üçüncü qüvvə isə döyüş meydanlarından qayıdanlar və qələbəsi oğurlanmış qəzəbli ordu olacaq”. Sivkov daha sonra xain ünsürlərin təqib ediləcəyi bir diktaturaya gətirib çıxaracaq bir inqilab və vətəndaş müharibəsi proqnozlaşdırıb.

Kazak hərəkatının azad hissəsindən olan (dövlət tərəfindən rəsmi olaraq tanınmayan) kazaklar da Rusiyanın Ukraynadakı strategiyasını tənqid ediblər. Məsələn, Vadim Rıbbinin məqaləsində bildirilir ki, Türkiyənin Bosfor boğazını bağlamaq və Ukraynaya ölümcül yardım göstərmək kimi Rusiyaya qarşı “düşmənlik” nümayiş etdirdiyi bir vaxtda Rusiyanın niyə Türkiyə danışıqlarında iştirak etməsi sual altındadır. “Həqiqətən də, Türkiyə hökumətinin düşməncəsinə hərəkəti Rusiyanın döyüşdə batmış Moskva kreyserini əvəz etməsinə mane olur”, - deyə məşhur “azad kazak” onlayn portalında şərhlərdən birində bildirilir. Digəri xüsusilə qeyd edir: “Görünür, biz “Moskva”nın batması ilə bağlı həqiqəti heç vaxt bilməyəcəyik, məsələn, “Kursk” sualtı qəzasında heç bir məlumat verilmədiyi kimi. “Moskva”nın itirilməsi hətta [Kursk] faciəsini kölgədə qoyan faciədir... İndi hamı bu haqda danışır, lakin heç kim bu faciədə əsas sualı vermək istəmir: 70 kilometrlik ərazidə patrul üçün kreyser planlaşdırıb göndərən kimdir?”.

Beləliklə, dövlət tərəfindən təşkil edilmiş kazak hərəkatı Donbasa yerləşdirilərkən, hətta sadiq “əcdad” kazaklar da davam edən müharibə ilə bağlı rəsmi rəvayətləri getdikcə daha çox şübhə altına alır.