Putin həqiqətən Ukraynaya nüvə zərbəsi endirə bilər? – Pentaqon generalları “Kuba dərsləri”nə yenidən baxır

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Börns keçən həftə birbaşa olaraq bu sualı verərkən dedi: “... heç birimiz nüvə silahlarına potensial müraciətin yaratdığı təhlükəni yüngül qəbul edə bilmərik.”

Ukrayna prezidenti Volodimyr Zelenski ötən şənbə günü yayımlanan CNN- ə müsahibəsində deyib: “Rusiyanın nüvə silahından istifadə etmək qərarına gəldiyi anı gözləməməliyik... [Putin] üçün insanların həyatı heç nədir”.

Rusiya 300 mil məsafədəki hədəflərə 10-15 kilotonluq taktiki nüvə başlığı çatdıra bilən nüvə başlıqlı “İsgəndər” raketlərinin arsenalına malikdir. 15 kiloton ABŞ-ın İkinci Dünya müharibəsini bitirmək üçün Yaponiyanın Xirosima və Naqasaki şəhərlərinə atdığı atom bombalarının partlaması qədərdir.

Putin Ukraynanın bir şəhərinə nüvə zərbəsi endirmək əmrini verəcəkmi?

Ehtimal etmək olar ki, Donbasda formalaşan döyüşdə Kremlin uğurları və ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi, Rusiya iqtisadiyyatını məhv edən sanksiya siyasəti həm Moskva, həm də Kiyevin atəşkəslə razılaşacağı bir dalana gətirib çıxaracaq. Bu, 1953-cü ildə Koreya Müharibəsini bitirən 38-ci paraleldəki atəşkəsə bənzəyən nəzarət xətti üzrə danışıqlar yolu ilə əldə edilmiş sazişi əhatə edə bilər. Yaxud bu, Donbas və Luqanskda Rusiyanın dəstəklədiyi separatçılar arasında təmas xətti kimi daha az rəsmi bir şey ola bilər. Belə olan halda yuxarıda qeyd olunan sualın cavabı xeyrdir.

Qərbin silah göndərməsi ilə bir çox ukraynalıların təsəvvür etdiyi kimi, Kiyev Donbas uğrunda döyüşdə qalib gəlsə və həqiqətən də Rusiya qüvvələrini işğal olunmuş Ukrayna ərazilərindən tamamilə çıxara bilsə, onda necə? Bu halda Putinin nüvə silahından istifadə edib-etməyəcəyini müzakirə etmək olar.

Əgər Putin bəzi rusların artıq “Putin müharibəsi” adlandırdığı döyüşlərdə məğlubiyyətlə üzləşsə, o, bilir ki, bu, onun sonu olacaq. Həm hakimiyyətinin, ola bilsin həm də həyatının…

Üstəlik, məğlubiyyətə görə Rusiya tarixində onun haqqında uğursuz lider deyə danışacaqlar. Onun və həmkarlarının əhatə etdiyi böyük Rusiya vizyonu zibil qutusuna atılacaq.

İkincisi, pis seçimlər etmiş bir çox lider sonradan peşman olsalar da, Putin öz məqsədlərinə çatmaq üçün kütləvi qətllər törətməkdən çəkinmədiyini dəfələrlə nümayiş etdirib. Rejiminin başlanğıcında o, Rusiyanın Qroznı şəhərini xarabalığa çevirdi, minlərlə rus həmvətənini gözünü qırpmadan öldürdü. “Azad edilmiş” Çeçenistanı idarə etmək üçün o, “terrorçu” damğası vurduğu minlərlə rusu öldürən yerli mafiozu vəzifəyə qəbul etdi. Suriyada Putin həvəslə Suriya qəssabı Bəşər Əsədə qoşularaq Hələb əhalisini məhv etdi.

Üçüncüsü, nüvə silahlarının müharibədə heç vaxt istifadə edilmədiyi 70 ildə ABŞ hərbi və strateji icması nüvə bombalarını artıq müharibə silahı kimi görməyib, ancaq vəziyyət dəyişib. 1960-1970-ci illərdə Avropanı müdafiə edən ABŞ-ın adi qüvvələri beşə bir üstünlüyə malik sovet düşməni ilə qarşılaşdıqda, Birləşmiş Ştatlar Şər İmperatorluğunu hücumdan necə çəkindirməyə və müdafiə etməyə çalışdı? Biz taktiki nüvə silahlarını “ekvalayzerimiz” kimi qəbul etdik. Həqiqətən də, ABŞ qüvvələri ən kiçik bölmələrdə Fulda boşluğundan sovet tanklarının hücumunun birinci mərhələsində istifadə etməyi planlaşdırdıqları taktiki nüvə silahlarına sahib idilər.

Bu tarix bizə bugünkü rus hərbi komandirlərini və strateqlərini (həmçinin Pakistan strateqlərini) daha yaxşı başa düşməyə kömək edə bilər. Onlar üçün taktiki nüvə silahları müdafiə mövqeyini itirməkdə vacib element kimi qəbul edilir.

Nəhayət, ABŞ Putini Ukrayna şəhərlərindən birinə taktiki nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirə bilərmi? Əgər belə bir zərbə 10.000 və ya 20.000 günahsız ukraynalının ölümünə səbəb olsa, Ukrayna və ya ABŞ necə cavab verər? Həqiqətən də, əgər birinci partlayışdan sonra Putin Zelenskini atəşkəslə razılaşmağa çağırsa və ya “Ukrayna Naqasakisi”nin necə göründüyünü gözləməyə çağırsa, ABŞ və NATO nə edəcək?

Bu kimi suallar Soyuq Müharibənin ilk onilliklərində strateqləri “ağlasığmaz şeylər haqqında düşünməyə” vadar etdi. Bu gün Putinin yaratdığı təhlükəyə oyandıqları üçün Pentaqon, Ağ Ev və daha geniş strateji icmadakı analitiklər kitab rəflərinə qayıdırlar. Hazırda Putinin Ukraynadakı təcavüzünə cavab verməklə bağlı çətin seçimlərlə mübarizə aparanların çoxu tarixin ən təhlükəli qarşıdurmasının, 1962-ci il Kuba raket böhranının ssenarisini nəzərdən keçirir, Nikita Xruşşov və Con Kennedinin qəbul etdiyi qərarlar üzərində düşünürlər.

Putin nüvə silahı istifadə etsə, ABŞ nə edəcək? Əlbəttə ki, menyuda yaxşı seçimlər olmayacaq. Putin Ukraynanın kifayət qədər ərazisinə nəzarəti əldə etməyə bacarsa da, bu cinayətləri öz təbəələrinə qələbə kimi təlqin edə bilsə belə, bu cinayətə indi son qoymağın zəruriliyi daha da aktuallaşır. ABŞ, onun avropalı həmkarları və olduqca cəsarətli Ukrayna xalqı Putinin həlledici strateji zərbədən əziyyət çəkməsi üçün əlindən gələni etməlidir. Əgər Ukrayna xalqı öz millətini qurmaqda Putinin onu söndürmək cəhdini məğlub etməkdə olduğu kimi uğurlu ola bilsə, Ukrayna gələcək nəslin böyük uğur hekayəsinə çevrilə bilər.