Putin müharibəni uduzsa da, ruslarda Stokholm sindromu qalacaq

Onlayn sosial şəbəkələrin Rusiya seqmentlərində cəmiyyətin təxminən 52 faizinin müharibəni dəstəklədiyi, yalnız 30 faizinin müharibənin əleyhinə olduğu göstərilir. Beləliklə, yerdə qalan 20 faiz “səssiz razılaşan” kateqoriyasına düşür. İnternet tədqiqatçıları qeyd edirlər ki, müharibənin bəyənilməsi və ya bəyənilməməsindən asılı olmayaraq, rusların 30 faizindən çoxu ukraynalılara rəğbətini ifadə edir. Eyni zamanda, hökumətin təbliğatına inananlar əmindirlər ki, mülki vətəndaşların bombalanması və mülki əhaliyə qarşı cinayətlər yoxdur.

Ən azı bir fakt aydın olaraq qalır: hazırda rusların yarıdan çoxu aktiv və ya passiv şəkildə müharibəni dəstəkləyir. Rusiyanın müxalif siyasətçisi, keçmiş siyasi məhbus, Yukos neft şirkətinin keçmiş təsisçisi və yeni yaradılmış Müharibə Əleyhinə Komitənin üzvü Mixail Xodorkovski də bu fikirdədir: “Hazırda Rusiyada [Prezident Vladimir] Putinə ictimai dəstək artıb və bu, hərbi səfərbərliyin təbii nəticəsidir. Sanksiyaların nəticələri hələ də məhdud miqyasda hiss olunur və hələ də ümumi əhaliyə təsir etməyib”.

Xodorkovskinin sözlərinə görə, insanların “günahkar kimdir” sualına cavab axtarmağa başlaması daha bir neçə həftə çəkəcək.

Müharibənin əvvəlində cinqoizm və sanksiyaların tam təsirindən əlavə, bir çox ruslar uzun müddətdir Rusiya təbliğatı ilə yaranan “Ukrayna təhlükəsi”nin indi aradan qaldırılacağını düşünürlər. Döyüşlər davam etdikcə bu fikir qaçılmaz olaraq narahatlıqla əvəz olunacaq. Bunu başa düşən Rusiya rəsmiləri və təbliğatçıları Ukrayna və onun müttəfiqləri tərəfindən təhlükə hissini gücləndirməyə başladılar. Xüsusilə, onlar indi Rusiyanın “Ukrayna ilə deyil, ABŞ-la” müharibədə olması və ukraynalıların etdikləri hər şeyin guya “amerikalıların göstərişi ilə” olması haqda rəvayətləri fəal şəkildə təbliğ edirlər.

Bu cür qorxularla oynayan Rusiya hakimiyyəti yenidən əhalini müharibənin qaçılmaz olduğuna və onların “məcbur” edildiyinə inandırmağa çalışır. Arqument kimi Ukraynanın nüvə silahı yaratması ilə bağlı uydurmalar, ölkədə fəaliyyət göstərən ABŞ-ın bioloji laboratoriyaları ilə bağlı qorxular və s. istifadə olunur. ABŞ Dövlət Departamenti Kremlin Ukraynada bioloji silahların yaradılması ilə bağlı iddialarını təkzib edərək qeyd edib ki, Moskva öz hərəkətlərinə haqq qazandırmaq üçün “konspirasiya nəzəriyyələri” uydurur.

Rusları hədəf alan daha bir geniş yayılmış dezinformasiya xətti Ukraynanın keçmiş Moskvayönlü baş naziri Nikolay Azarovun “Facebook”da yazdığı iddia edilən yazıya əsaslanır. Onun sözlərinə görə, bu ilin sonuna kimi Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) guya Ukrayna ərazisində nüvə silahından istifadə etməklə Rusiya ilə münaqişənin qızışdırılmasını planlaşdırır. Bu iddia həm Putinin başlatdığı müharibəyə daha bir gecikmiş bəraət qazandıra bilər, həm də əhalini “qaçılmaz” nüvə münaqişəsinə hazırlaya bilər.

Müharibənin Rusiyaya “məcbur edilməsi” tezisinə paralel olaraq, rus təbliğatı birinciyə qismən zidd olan ikinci hekayə yayır. Təbliğatçılar açıq şəkildə bəyan edirlər ki, Moskvanın məqsədi özünümüdafiə deyil, ilk növbədə mövcud anti-Rusiya əsaslı dünya nizamını məhv etməkdir. Aydındır ki, bu postulatlar cəmiyyətin ən ehtiraslı hissələrini səfərbər etmək üçün nəzərdə tutulub.

Xodorkovskinin qeyd etdiyi kimi, indiyədək təbliğat kifayət qədər uğurla gedir və nəticədə Rusiya əhalisinin əksəriyyəti bir növ Stokholm sindromuna tutulub. Müharibə Əleyhinə Komitənin üzvləri razılaşırlar ki, insanlar hələ də məntiqi arqumentləri dərk edə bilmirlər. Bununla belə, onlara müharibənin ukraynalıların başına gətirdiyi dəhşətlər və faciələr haqqında məlumatları, eyni zamanda rus ordusunun Ukrayna xalqının müqavimətinə qarşı nə qədər zəif olduğunu sübut edən məlumatları çatdırmaq mümkündür.

Hələlik Rusiya informasiya məkanında aktiv senzura vəziyyəti daha da gərginləşdirir. Rusiyada qalan sonuncu müxalifət mediası bloklanıb və ya müharibə ilə bağlı bütün materialları saytlarından silməyə məcbur edilib. Rusiya Dövlət Duması yekdilliklə Rusiya Silahlı Qüvvələrinin hərəkətləri ilə bağlı “saxta məlumatların yaradılması və yayılmasına” görə 15 ilədək həbs cəzası nəzərdə tutan qanunu qəbul edib və “Facebook” ölkə daxilində bloklanıb. Buna baxmayaraq, bəzi amerikalı ekspertlər hesab edir ki, ruslara müraciət etmək üçün hələ də imkanlar var. ABŞ-ın keçmiş rəsmisi Pol Zalukki deyib: “Əsir götürülmüş rus əsgərləri, xaricdəki diaspora, aktiv internet istifadəçiləri – onlar Rusiyadakı dostlarının və ailələrinin evlərinə Ukraynada baş verənlərlə bağlı mesaj göndərə bilərlər”.

Rusiyada hakimiyyətin təzyiqlərinə baxmayaraq, müharibə əleyhinə etirazlar davam edir. Martın 6-da ölkənin 56 şəhərində müharibə əleyhinə aksiyalar keçirilib. Məlumata görə, martın 1-nə Yekaterinburqdakı xüsusi təcridxanada müharibə əleyhinə nümayişlərdə saxlanılan məhbuslar üçün yer artıq tükənib. Etiraz aksiyaları və saxlanmalarla bağlı məlumatlar Rusiyanın digər regionlarından da daxil olur.

Sibirdən olan fəallar gündəlik “Cari hadisələrin xronikası”nı nəşr edirlər (sovet dissidentlərinin nəşr etdiyi bülletenə bənzəyir). Onlar orada sanksiyaların iqtisadi nəticələri barədə rusları ətraflı məlumatlandırırlar. Fevralın sonunda “Bellingcat” açıq mənbəli istintaq qrupunun rəhbəri Hristo Qrozev bəyan etdi ki, Ukraynada döyüşərkən həlak olan Rusiya əsgərlərinin böyük bir hissəsi qeyri-slavyan qrupların üzvləridir.

İndiyə qədər bu, Rusiya Federasiyasının milli respublikalarında etirazların nəzərəçarpacaq dərəcədə artmasına səbəb olmayıb, lakin Rusiya xalqlarının öz maraqları üçün mübarizə aparmadıqları barədə fikirlər artıq səslənməyə başlayıb. Sanksiyalar qüvvəyə minməyə başladıqca və Rusiya hərbi itkiləri artdıqca, daha çox rus ölkələrində nə baş verdiyini düşünməyə başlayacaqlar.