Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi bir dünyada Süni Zəka (SZ) mühüm diqqət mərkəzinə çevrilib. 2023-cü il bu sahədə bir sıra mühüm inkişafları da gətirdi. SZ son illərdə sürətlə inkişaf edən bir texnologiya olaraq ortaya çıxdı və həyatımızın hər sahəsinə təsir etdi. 1950-ci illərdən bəri hesablama gücünün artması, dərin öyrənmə texnikasındakı irəliləyişlər və böyük verilənlər analitikası sayəsində SZ tətbiqləri bir çox sektorda köklü dəyişikliklərə səbəb oldu. Səhiyyə, maliyyə, təhsil və istehsalatdakı bu inkişaflar sənayelərarası qarşılıqlı əlaqəni artırdı və səmərəliliyi maksimuma çatdırdı.

Bütün müasir cihazlarda olan çiplər günümüzdəki texnoloji məhsulların ən mühüm komponentləri arasındadır və inkişaf etmiş ölkələr çip istehsalını artırmaq üçün sürətlə yeni investisiyalara üz tuturlar.

Müxtəlif səviyyədə avtonomluğa malik Pilotsuz Uçuş Aparatları (PUA) dünyanın müasir ordularında istifadə edilən adi silahlara çevrilib. Müxtəlif hava, dəniz və yer formalarında insansız platformalar geniş spektrli rolları yerinə yetirmək üçün istifadə olunur. Bununla belə, Süni Zəka (SZ), robototexnika və məlumatların sintezi kimi yeni texnologiyalarda irəliləyişlər çoxlu sayda insansız sistemlərin koordinasiyalı və reaktiv şəkildə işləməsini təmin etməklə inqilab edə bilər. Əgər tam işlənib hazırlanarsa, bu konsepsiya dərin taktiki və strateji təsirlərə malik ola bilər; ola bilsin ki, 21- ci əsrdə müharibənin təbiətini dəyişəcək.

Yeni sənaye inqilabı baş verir. Rəqəmsal, fiziki və bioloji dünyaları əhatə edən texnoloji yeniliklərin yaxınlaşması insan münasibətlərinin xarakterində, insani dəyərlərin ifadəsində və insan təbiətinin fərqliliyində dəyişikliklərə səbəb olur.

COVID-19 pandemiyası bütün dünyada mənfi iqtisadi vəziyyətlərə səbəb olub və həmçinin 5G kimi yüksək investisiya tələb edən texnologiyalara, xüsusən də müdafiəyə təsir edib. Müdafiə sektoru üçün 5G texnologiyalarının inkişafı və sınaqdan keçirilməsi mənfi iqtisadi şərait və əsas komponentlərin tədarük zəncirindəki fasilələr səbəbindən dayandırılıb. Bununla belə, ABŞ və Çin kimi bəzi ölkələr müdafiə sektorunda 5G texnologiyasının tətbiqinə əhəmiyyətli dərəcədə sərmayə qoyublar. Dünyada peyvəndin yayılması və 5G tədqiqatlarının bərpası ilə yaxın gələcəkdə müdafiə bazarında 5G sahəsində tələbatın artacağı gözlənilir.

Fransa yeni çoxsektorlu, qabaqcıl hesablama platforması ilə və inkişaf etməkdə olan texnologiya sahəsində tədqiqat və inkişaf səylərini dəstəkləmək üçün bir neçə il ərzində milyardlarla avro sərmayə qoyaraq kvant texnologiyasında irəliləyiş əldə etmək istəyir.

Süni Zəka (SZ) texnologiyası artıq həyatımızın ayrılmaz parçasına çevrilib. Bu texnologiyanın müdafiə sənayesi bazarına daxil olması bəzilərində təşviş yaratsa da, bu artıq reallıqdır.

Bu yaxınlarda Brüsseldə keçirilən NATO Sammitinin yekun bəyanatında bildirilib ki, alyans yaranan yeni təhlükə və çağırışlar qarşısında siyasi rolunu və imkanlarını artıracaq. Bu yeni təhlükə sahələrindən biri də 2019-cu ildə Londonda keçirilən NATO liderlərinin sammitində qeyd edilən və yeni hərbi fəaliyyət sahələrindən biri kimi müəyyən edilən kosmos idi. Kosmos mühitinə özəl sektorun daxil olması nəticəsində aktor sayının artması ilə bu sahədə yaşana biləcək bir müharibənin mahiyyətinin yeni nəsil silahlarla dəyişdirilə bilindiyi, kosmosda hökmranlıq olduğu düşünülür. Dünyada hegemon dövlət olmanın başlıca şərti və inkişaf etmiş ölkələrin kosmik şəraitdə müdafiə və çəkindirmə fəaliyyətlərini inkişaf etdirmələri, kosmosu yenidən strateji cəbhəyə, önəmli bir sahəyə çevrilib.

Bir müddət əvvəl İranın ən mühüm nüvə yanacağı istehsalı məntəqələrindən biri olan Natanz Nüvə Zavodunda partlayış baş verdi. İran hakimiyyəti əvvəlcə bu hadisəni sıradan bir qəza kimi qələmə verməyə çalışdı. Əslində dövlət televiziyası obyektin bir qədər zədələnmiş tərəfini göstərdi və zərərin böyük olmadığını bildirdi. Lakin peyk görüntüləri ortaya çıxanda və Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin nəzarətçiləri onların bölgəyə göndəriləcəyini anlayanda səlahiyyətlilər dəymiş ziyanın ölçüsü ilə bağlı açıqlamalar verməli oldular. İran Atom Enerjisi Agentliyinin Mətbuat katibi Behruz Kəmalvəndi İRNA xəbər agentliyinə müsahibəsində bildirdi ki, hadisə qabaqcıl sentrifuqaların inkişafına həm keyfiyyət, həm də kəmiyyət baxımından təsir göstərəcək və sözügedən inkişaf proqramını ləngidə bilər. İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının Mətbuat katibi Keyvan Xosrəvi verdiyi açıqlamada obyektdəki insidentin səbəbinin müəyyən edildiyini, lakin “təhlükəsizlik baxımından uyğun vaxtda” açıqlanacağını bildirdi.