“Yaxşı” və “pis”, “doğru” və “yanlış” arasında aydın xətt - İnnovasiya əsrində hərbi ağıl
1957-ci ildə Samuel Hantinqton hərbi ağıl, yaxud dünyanı görən və onunla qarşılıqlı əlaqəyə keçən ordunun izahını verdi. Bu izah daha sonradan onun məşhur “Əsgər və Dövlət” əsərinin təməl daşını formalaşdırdı. Hantinqtona görə, ideal əsgər klassik mənada konservativdir. Hərbi ağıl insan təbiətinin əzmini, irrasionallığını, zəifliyini və bəd niyyətini əks etdirir. Müəllifin hərbi ağıl konsepsiyası insan əməkdaşlığına şübhə ilə yanaşır və bunun dəyişəcəyinə inanmırdı. Əsgərlər üçün dəyərin yeganə bir ölçüsü var idi, bu da status-kvonun qorunması: pessimistik, tarix yönümlü, qısa, realistik və mühafizəkar.
Bu gün isə hərbi ağıl termini innovativ ağıl ilə yanaşı işlənir. Hərbi ağıl mühafizəkar, innovativ ağıl isə yeni fikir və təcrübələrə açıqdır. Birinci insan əməkdaşlığına şübhə ilə yanaşsa da, ikinci əməkdaşlığın gücünə inanır. Bu ikisi təbii olaraq qarışmasa da, bir digərindən asılıdır, adətən, hərbi ağıl innovativ ağıldan. Sual budur ki, hərbi düşüncə innovativ düşüncədən bu qədər asılı olmasına baxmayaraq niyə onunla uyğunlaşa bilmir?
Əslində saf hərbi düşüncə, yaxud innovativ düşüncə mövcud deyil. Bu iki termin zəngin hərbi nümayəndə və innovatorlar düşüncələrinin bəsit şəkildə kateqoriyaya ayrılmasıdır. Sadələşdirmə bir sıra detalları sıradan çıxarsa da, hərtərəfli həqiqətləri ümumiləşdirir. Yəni, nə Hantinqtonun hərbi düşüncə konsepsiyası, nə də bugünkü innovativ düşüncə hansısa bir şəxsi təsvir edə bilməz, onlar yalnız ümumi səviyyədə doğrudur.
Hantinqton qeyd edirdi ki, ölkəni müdafiə etməyin ən yaxşı yolu riskli və qeyri-müəyyən dünyaya skeptik yanaşmadır: hər şeyi mümkün qədər konkretləşdirmək, kateqoriyalara ayırmaq, “yaxşı” və “pis”, “doğru” və “yanlış” arasında aydın xətt çəkmək.
Lakin 1990-cı illərin informasiya texnologiyaları inqilabından sonra hiperəlaqələrin yaranması, sərhədlərin bulanıqlaşması bunu çətinləşdirdi. Bu gün ən yaxşı texnologiya şirkətləri onlardır ki, bütün riskləri nəzərə alaraq əməkdaşlıq edir. Ölkələr birlikdə hərbi təlimlər keçirir və mübadilələr edir. Dövrümüzün müharibə anlayışı isə daha çox kiber müharibə və informasiya müharibə anlayışları ilə təsvir edilir. Bu o deməkdir ki, hərbi düşüncə artıq informasiya texnologiyaları ilə inteqrasiya etmək məcburiyyətindədir.
Müəllif qeyd edirdi ki, hərb sənətinin əsasını praktika təşkil edir və hər bir hərbi işçi öz həyatının ən azı üçdə birini məşqə həsr etməlidir. Lakin o bu praktikanın “təkbaşına” olmasına diqqət çəkir, insan təbiətinin əməkdaşlığa qarşı olduğunu iddia edirdi.
Günümüzün innovativ düşüncəsi isə daha fərqli bir baxış bucağı tələb edir. Sadə bir misal versək, döyüş gəmiləri, aviadaşıyıcılar və zirehli maşınlar birlikdə təlim keçirərsə, döyüş hazırlığı daha yüksək olar, yoxsa hər biri ayrı-ayrılıqda? Qüvvələri koordinasiya etmək hər zaman olduğundan daha əhəmiyyətli olub, buna görə özü ilə birlikdə kommunikasiya çətinlikləri gətirsə də, əməkdaşlığa ehtiyac var. Digər bir məsələ isə odur ki, hərbi düşüncə əsrlərdir, demək olar ki, dəyişməyib. İnnovativ düşüncə isə həddi görülməmiş bir sürətlə dəyişir, inkişaf edir: kibertəhlükəsizlik, biotexnologiya, şəbəkə robotları və s.
Ziddiyyət isə burada ortaya çıxır ki, belə sürətlə dəyişən bir dünyada Hantinqtonun “hərbi ağıl”ı hələ də labüddürmü?
Cavab ortaq məxrəcin yaradılmasıdır. Hərbi bürokratiya müəyyən əməkdaşlıq və adaptasiyalara uyğunlaşdırıla bilər. Bunun üçün isə təşkilarlarda bu düşüncənin aşılanması və vacib tədbirlərin həyata keçirilməsi lazımdır.
Oxşar məqalələr
-
2023-cü ilin İT trendləri| İnvestisiyalar ən çox hansı sahələrə yönəldilir?
-
Pekinin Rusiyanın bioloji müharibə dezinformasiyasına təbliğat dəstəyi – Kiyevə qarşı ittihamlar
-
Nüvə eskalasiyası və Rusiya təbliğatı – Peşəkar deqradasiya ağlasığmaz səviyyədədir
-
Putin 2 pis seçim qarşısında| Onları yalan və təhdidlərin artması tətikləyir?
-
Bu gün Ukraynada Stalinin vəsiyyətlərini kim və necə həyata keçirir?
-
Niyə Ukraynadakı müharibə Belarusda narahatlıqları artırır?
-
Qərb “köstəbəyi vurmaq”la məşğuldur| Dezinformasiyaya qarşı mübarizə necə təşkil edilməlidir?
-
Stalin Finlandiyada, Putin isə Ukraynada tezliklə qələbəni gözləyirdi
Son əlavə olunanlar
-
Blokçeyn Nədir? Tətbiq Sahələri Hansılardır? "/>Blokçeyn Nədir? Tətbiq Sahələri Hansılardır?
-
STRATEJİ BAXIŞ "/>Anormal hava hadisələri niyə artıb? – STRATEJİ BAXIŞ
-
2023-cü ildə SZ gündəmi – 2024-cü ildən gözləntilər nələrdir? "/>2023-cü ildə SZ gündəmi – 2024-cü ildən gözləntilər nələrdir?
-
ABŞ dollarının hegemonluğu bitəcək? Bu, ən qısa zamanda mümkündürmü? "/>ABŞ dollarının hegemonluğu bitəcək? Bu, ən qısa zamanda mümkündürmü?
-
Onlar hansı üstünlüklərə malikdir? "/>Yaxın kosmos platformaları və tətbiqləri – Onlar hansı üstünlüklərə malikdir?
-
Alimlərdən maraqlı kəşf – Zehni oxuma cihazı hazırlandı "/>Alimlərdən maraqlı kəşf – Zehni oxuma cihazı hazırlandı
-
“İradə azadlığı deyə bir şey yoxdur” "/>Məşhur neyrobioloq Sapolskidən sarsıdıcı sözlər: “İradə azadlığı deyə bir şey yoxdur”
-
Gələcəyin materialı: “Holey” Super Qrafen texnologiyada inqilab etməyə hazırlaşır "/>Gələcəyin materialı: “Holey” Super Qrafen texnologiyada inqilab etməyə hazırlaşır
-
“Terminator 2”dəki T1000-i xatırlayırsınız?| Alimlər buna bənzər bir şey planlaşdırırlar "/>“Terminator 2”dəki T1000-i xatırlayırsınız?| Alimlər buna bənzər bir şey planlaşdırırlar
-
Şərtlər müəyyən edilib "/>İlon Maskın “Neuralink” şirkəti beyin çipini implantasiya etməyə hazırdır: Şərtlər müəyyən edilib
-
Gələcəyin Dünyası| Rəqəmsal Dayanıqlılıq Dedikdə Nə Başa Düşürük? "/>Gələcəyin Dünyası| Rəqəmsal Dayanıqlılıq Dedikdə Nə Başa Düşürük?
-
“Şəhər Əfsanəsi”, yoxsa “Reallıq”? "/>Türkiyənin Bor Mineralı – “Şəhər Əfsanəsi”, yoxsa “Reallıq”?
-
STRATEJİ BAXIŞ "/>Texnologiyada standartlaşdırma və texnologiya inkişafı arasındakı əlaqə – STRATEJİ BAXIŞ
-
Qabondakı son dəyişiklik nəyi göstərir?| İdeologiya, yoxsa Fransanın öndərliyində korrupsiya iqtisadiyyatı... "/>Qabondakı son dəyişiklik nəyi göstərir?| İdeologiya, yoxsa Fransanın öndərliyində korrupsiya iqtisadiyyatı...
-
Orta Krallığın üz tutduğu bölgə – Yaxın Şərq və Asiyada Çin-ABŞ rəqabətinin dinamikası "/>Orta Krallığın üz tutduğu bölgə – Yaxın Şərq və Asiyada Çin-ABŞ rəqabətinin dinamikası
-
SZ yeriyən robot hazırlamağı bacardı: sıfırdan və 60 saniyədən az müddətdə... "/>SZ yeriyən robot hazırlamağı bacardı: sıfırdan və 60 saniyədən az müddətdə...
-
Norveç: Kiber Müdafiə Qüvvələri: Kiber Komandanlığa dair nümunələr və təşkilatlanma - VIII YAZI (ANALİZ) "/>Norveç: Kiber Müdafiə Qüvvələri: Kiber Komandanlığa dair nümunələr və təşkilatlanma - VIII YAZI (ANALİZ)
-
Rusiya və Çin də Tehrandan üz döndərir| İran Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasına mane ola biləcək? – ANALİZ "/>Rusiya və Çin də Tehrandan üz döndərir| İran Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasına mane ola biləcək? – ANALİZ