Nanosilahlar: Gələcək nə gətirə bilər?

ABŞ silahlı qüvvələri Sakit Okeanda təlimlərini artırıb, Çin isə hərbi gücünü inkişaf etdirmək üçün qeyri-adi yollara əl atır. Hər iki dövlət arasında narahatlıqlar yalnız onların özləri üçün deyil, dünyanın qalan hissəsi üçün də problem yaradır.

Bu iki dövlət hərbi proqramlarında, silah istehsalında robotexnika, Süni Zəka (SZ) və nanotexnologiyadan istifadə edir. SZ və robotexnikaya mediada kifayət qədər toxnulsa da, nanotexnologiya diqqət mərkəzində deyil.

Ancaq nanotexnologiya dünyasında həm ilhamverici, həm də qorxulu inkişaflar davam edir. Nanotexnologiyanın dağıdıcı tərəfi bizim nəzərimizdən gizlədilməkdədir.

Nanosilah sahəsində ortaya çıxan yeni inkişaflar bir çox ekspertlər tərəfindən olduqca narhatlıqla qarşılanıb. Nanotexnologyanın hərbi sahədə tətbiqi çətinliklə başlasa da, sürətlə genişlənə və tezliklə rəqabətə səbəb ola bilmə potensialına malikdir.

Ekspertlər yeni bioloji silahlar və mikrorobotların silah nəzarətinə və sabitlyə xüsusi təhlükələr yarada biləcəyini proqnozlaşdırır. ABŞ ordusu tibbi olmayan bədən implantları və insan bədəni ilə manipulyasiya anlayışları kimi fikirlərə açıqdır. Müdafiə sənayesi emalatxanalarında 2001-ci ildə “neyro-funksional implantlar”, “implantasiya edilmiş miniatür kompüterlər” kimi anlayışlar istifadə edilib.

Bu ixtiralardan bəziləri, məsələn, iflic xəstələrə həqiqətən kömək edə bilsə də, onları hərbi qulluqçulara tətbiq etmək etik problemlərə səbəb olur.

Nanotexnologiya atom, molekulyar və supramolekulyar miqyasda maddənin idarə edilməsidir. Potensial tətbiqetmələri çoxdur, bu səbəbdən hökumətlər nanotexnologiya araşdırmalarına milyardlarla dollar investisiya qoyurlar.

2012-ci ilədək ABŞ Milli Nanotexnologiya Təşəbbüsündən istifadə edərək bu sahəyə 3.7 milyard dollar, Avropa İttifaqı 1,2 milyard dollar, Yaponiya isə 750 milyon dollar sərmayə qoyub.

ABŞ prezidentinin 2019 büdcəsi Milli Nanotexnologiya Təşəbbüsü üçün təqribən 1,4 milyard dollar ayırıb. Bu məcmu olaraq 2001-ci ildə Milli Nanotexnologiya Təşəbbüsünün yarandığı gündən bu yana təxminən 27 milyard dollar təşkil edir.

ABŞ Müdafiə Nazirliyi (Pentaqon) nanotexnologiyanı geniş və ən yüksək səviyyədə diqqət və koordinasiyaya imkan verən texnologiya sahəsi kimi qiymətləndirir.

Çinin müdafiə xərcləri ilə bağlı rəqəmlər əldə etmək çətin olsa da, Pekin Texnologiya İnstitutu (BİT) nüvə sualtı qayıqlarında öz-özünə öyrənmə çipləri, insan bədənini zəbt edə bilən mikroskopik robotlar və Ulduz Döyüşlərə bənzər bir çox araşdırma aparır.

Nanotexnologiyanın kiçik olması hökumətlərə milli təhlükəsizlik adı altında ondan istifadə üçün çox sərbəstlik verir. Nanotexnologiya gələcək texnoloji tərəqqinin istiqamətidir və hərbi elm adamları, habelə mühəndisləri bu effektləri öyrənmək və öyrəndiklərini xalqlarının qorunması üçün tətbiq etməyə borcludurlar.

Dövlətin və xalqın müdafiəsinə olan ehtiyac gözardı edilə bilməz. Ancaq müdafiə müdafiə olaraq qalmalı, ondan sui-istifadə olunmamalıdır. Hərbi təşkilatlar temperatur dəyişikliyinə daha çox dözümlü geyimlər, daha güclü, daha nazik və ucuz şüşələr, ləkələnməyən və yenidən rənglənməyə ehtiyac duymayan örtüklər, daha sürətli intensiv tibbi yardım və daha az yanacaq istifadə edən yüngül və daha sürətli təyyarələr kimi anlayışlar üçün nanotexnologiyadan istifadə edirlər.

Ancaq ağlasığmaz silahlar meydana çıxdıqca, bu cür texnologiyanın faydalılıq hissində dəyişiklik olur.

Nanotexnologiyanın köməyi ilə Pentaqon nanoaluminium kimi nanometallardan istifadə edən və adi bombalardan daha güclü kimyəvi partlayıcı maddə istifadə edən kompakt, güclü bombalar kimi silahlar inkişaf etdirir.

Nanotermit və ya “super-termit” bunun nümunəsidir. Bu sahədəki digər irəliləyişlər tritium və deuterium qarışığında kiçik termonüvə birləşmə partlayışlarını tətikləyən superlazerlərdir.

Müasir döyüş sahəsindəki nanotexnologiyanın gücündən istifadə edən hər hansı bir hərbi texnologiyaya nanosilah adı verilə bilər. Onları cəlbedici edən bu silahların effektivliyi deyil. Mininüvə silahı düşünün, bu, bir neçə kiloqramdan az ağırlığa malik bir paketə sığdırıla bilər ki, bu da bir tondan yüzlərlə ton yüksək partlayıcı maddəyə bərabər partlayış verəcək. Texniki cəhətdən bu, onları kütləvi qırğın silahları halına gətirmir, çünki cihazlar çox az və ya parçalana bilən materialdan istifadə edəcək və beləliklə praktik olaraq kənara heç bir radioaktiv maddə dağılmayacaq.

Nonasilahların bir cismə girmək üçün istifadə edilməsi bədənin ən həssas və ya istədiyiniz hədəf bölgələrinə yüksək dərəcədə zəhərli maddələrin sərbəst buraxılmasını asanlaşdırır. Bununla birlikdə, eyni texnologiya insan bədənindəki hədəf yerlərə dərmanları çatdırmaq üçün dizayn edilə bilər.

Hər hansı faydalı texnologiyanın icadından sonra növbəti addım onun çox vaxt kopyalanması və ya kütləvi miqyasda istehsalıdır. Bu bahalı və vaxt aparan şeydir. Nanotexnologiyanın ölçüsü kəskin azaldığından onu kopyalamaq asan olacaq.

Əlverişli tərəfdə olduqda, bu, tibbin daha sürətli inkişafı və daha təsirli logistika deməkdir. Pis aktorların əlində isə olduqca fəlakətli nəticələrə səbəb ola bilər.

Bəşəriyyət nə qədər sağ qalsa və çiçəklənərsə, göründüyü kimi, özümüzü bir-birimizdən qorumaq üçün məhvedici silahlar yaradırıq. Və sonra bu silahları “yalnış insanlaradan” qoruyuruq. İnsanlar bu texnikanın bizə gətirə biləcəyi uzunmüddətli firavanlıq haqqında düşünməyə başlamalıdır.

Ancaq reallıq bundan ibarətdir ki, nanosilahlar dünyada bu texnologiyaya sahib olanlar arasında rəqabət yaradacaq və yeni silahlanma yarışı başlayacaq.