Azərbaycan ordusu Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş tarixi ərazilərini işğaldan azad etmək üçün irəlilədikcə davam edən müharibə qlobal strateji və hərbi dairələrə əvəzsiz dərslər verir. Aşağıda Qarabağ münaqişəsi fonunda müharibənin gələcəyini anlamaq üçün beş əsas müşahidə sadalanır:

Bir münaqişənin psixoloji aspektləri onun fiziki ölçüləri qədər vacibdir. Psixoloji əməliyyatlar informasiya əsrində, xüsusən sosial-psixoloji sahədəki təhlükənin daha qabarıq olduğu dövlətlər üçün daha da aktuallaşıb. Terrorizm təhlükəsi ilə mübarizə apararkən psixoloji aspektlər böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki terrorçular şiddəti fiziki cəhətdən təsir etmək əvəzinə kütləni qorxutmaqla psixoloji silah kimi istifadə edirlər və bu mənada psixoloji müharibə də aparırlar. Psixoloji əməliyyatların aktuallığı taktiki əməliyyatların uğurlu aparılmasından daha çoxdur.

Qarabağ müharibəsinin birinci fazası 1994-cü ildə sona çatdı, qanlı müharibədə on minlərlə insan öldü, yüz minlərlə insan didərgin düşdü. Ermənistan Azərbaycanın tarixi Qarabağ bölgəsini işğal etdi.

“Hibrid müharibə” ifadəsini bilirsinizmi? Bu, qlobal təhlükəsizlik üçün ciddi bir təhlükə yaradan “Böyük güclər”in xarici siyasətini və hərbi strategiyasını başa düşməyin əsas konsepsiyasıdır.

2015-ci ilin dekabr ayının sonunda Strateji Dəstək Qüvvələri (SDQ) Çin Xalq Azadlıq Ordusunun (ÇXAO) bir hissəsi olaraq ortaya çıxdı və "Strateji Dəstək Qoşunları" kimi təsnif edildi. Artıq altı il keçib, lakin bu hərbi qurum haqqında hələ də çox az şey məlumdur, Pekin SDQ haqqında məlumatı gizli saxlayır. Məlumdur ki, Strateji Dəstək Qüvvələrinə kəşfiyyat, kosmik tədqiqat, habelə kiber məkanda fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi tapşırıqları verilib, lakin bu qoşunların quruluşu və vəzifələri barədə ətraflı məlumat yoxdur.

Noyabrın 10-da Rusiyanın vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycan rəhbərləri tərəfindən imzalanan sənəd minlərlə insanın ölümü ilə nəticələnən 44 günlük müharibəyə son verdi. Ermənistanın məğlub olması ilə nəticələnən müharibədə PUA-lardan genişmiqyaslı istifadə edildi.

Dünya səviyyəsində hökumətlərə qarşı milli dövlətlərin hakerləri tərəfindən edilən kiber hücumların sayı artmaqda davam edir. Çox vaxt təhlükəsizlik üzrə mütəxəssislər dövlətlər arasında kiber mübahisələrə toxunarkən informasiya müharibəsi terminindən istifadə edirlər. Ənənəvi hərbi hücumlarda olduğu kimi kiber hücumlar da fiziki ziyana səbəb ola bilər. Xüsusən də spesifik strategiyalara əsasən milli-dövlətin aktorları düşmənlərinin kritik infrastrukturunu hədəf ala bilərlər.

Ukrayna rəsmi olaraq Tallində yerləşən NATO Kooperativ Kiber Müdafiəsi Mükəmməllik Mərkəzinə (CCDCOE) üzv olmaq üçün rəsmi müraciət edib.

Hazırda müxtəlif ölkələr kibertəhlükəsizlik sahəsində öz imkanlarını inkişaf etdirməyə cəhd edirlər və böyük ehtimalla beynəlxalq aləmdə xüsusi qanunlar və qaydalar müəyyənləşdirəcəklər.

(II yazı. I yazını BURADAN oxuya bilərsiniz)

İnformasiya əsrinin başlanğıcı ABŞ üçün həm fürsətlər, həm də çətinliklər yaradıb. Artıq kinetik yox, qeyri-kinetik hücumlardan istifadə edilir. Həm ABŞ-ın rəqibləri, həm də müdafiə təşkilatları dəyişən dövrün şərtləriylə ayaqlaşa bilmək üçün yeni strategiyalar qəbul edirlər. Ənənəvi müharibələrin yerini isə strateji informasiya müharibəsi alıb.