İran “Hizbullah”ı necə ən yaxşı kiber gücə çevirdi?

İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələrinin rəhbərliyi altında “Hizbullah”ın yeni kiber bölməsi ilk növbədə Livanın dövlət qurumları haqqında kəşfiyyat məlumatlarıı toplamaq və İranın təhlükəsizlik aparatının kiber müdafiəsini gücləndirmək vəzifəsini daşıyır. İranın dəstəklədiyi bölmə Körfəz ölkələrində qaz və neft şirkətləri kimi strateji maliyyə hədəflərinə də kiberhücumlar həyata keçirir. Hesabatlar göstərir ki, bu bölmənin Beyrutun cənubundakı Dahieh məhəlləsində yerləşən və Tehranın Şərif Universitetindəki avadanlıqlara bənzəyən kompüter avadanlığı var. İran uzun müddətdir kibertəhlükəsizlik üzrə peşəkar “vətənpərvər” hakerləri ümumi kiber strategiyasının bir hissəsi kimi qəbul edir. İran-“Hizbullah” kiber paktı Tehranın kiber proqramında növbəti addımı göstərir. Belə ki, Livan proksiləri İrandakı müttəfiqləri ilə yüksək qiymətli kiber infrastrukturu paylaşacaqlar.

“Hizbullah”ın kiberhücumları uzun müddətdir ki, Yaxın Şərq və Qərb hökumətlərini narahat edir. 2021-ci ilin yanvar ayında Livan “Cedar APT” kimi tanınan “Hizbullah”a bağlı bir kiber bölmənin ABŞ, Böyük Britaniya, İsrail, Misir, İordaniya, Fələstin, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı və Livandakı telekommunikasiya şirkətlərinə və internet provayderlərinə bir ildən artıq müddət ərzində hücumlar təşkil etdiyi aşkar edildi. “Cedar” kiber agentləri həssas məlumatları toplamaq üçün ABŞ-da yerləşən “Frontier Communications” firması kimi şirkətlərin daxili şəbəkələrinə müdaxilə edib.
2010-cu ildə Obama administrasiyası “Hizbullah”ı “dünyanın texniki cəhətdən ən güclü terror qruplaşması” kimi xarakterizə edib. İranın “Hizbullah” kiber bölməsinə birbaşa dəstəyi qruplaşmanın texnoloji təkmilliyini daha da inkişaf etdirəcək.

“Hizbullah”ın psixoloji əməliyyatlar aparmaqla bağlı formalaşmış nüfuzu da kiberməkana keçib. “Covid-19” pandemiyası zamanı “Hizbullah” əcnəbi şəxslərə informasiya müharibəsi üzrə kibertəhsil verdi. Çox ehtiyac duyulan vəsaiti qazanmaq üçün “Hizbullah” gənc ərəblərə onlayn kanallar vasitəsilə təbliğat və dezinformasiya yaymaq sənətini öyrədirdi. Daha da əhəmiyyətlisi, “Hizbullah”ın kiber təlimi İranın strateji maraqlarını inkişaf etdirmək və Tehranın regional düşmənlərini, başda İsrail və Səudiyyə Ərəbistanını alt-üst etmək üçündür. “Hizbullah”ın kiber kursantlarının çoxu İraqdan gəlir və ölkənin İranyönlü qruplaşması, “Kataib Hizbullah”ı dəstəkləyir. “Hizbullah” Tehranın strateji mesajlarını İraq kimi qeyri-sabit ölkələrdə yaymaqla İranın regional təsirini genişləndirmək üçün kiber güclərindən istifadə edir. Hökumət və media qurumlarının zəif olduğu İraq kimi ölkədə sosial media xüsusilə güclü olur, bu da “Hizbullah”ın təlimlərini hər zamankindən daha dəyərli edir.

Bəs, İran niyə “Hizbullah”dan daha çox kiber proksi kimi istifadə edir? Birincisi, o, Tehranda müəyyən dərəcədə təkzib edilir. Livandakı müttəfiqinin kiber qüvvələrini öyrətməklə və gücləndirməklə, xarici güclər “Hizbullah”ın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən kiberhücumdan sonra İran hədəflərinə cavab verə bilməzlər. “Hizbullah” milli dövlət olmadığı üçün xarici hökumətlər cavab tədbirləri görsə, onun strateji aktivləri daha az təhlükə altına düşəcək. İkincisi, İran son vaxtlar diqqətini “müqavimət oxunu” yenidən birləşdirməyə yönəldib. “Hizbullah” və HƏMAS kimi İranın dəstəklədiyi vəkalət qüvvələrinin və Yaxın Şərqdəki anti-Qərb hökumətlərinin bu kölgəli ittifaqı Tehranı müsəlman dünyasının mənəvi mərkəzi kimi görür. “Stuxnet” hücumundan sonra İran hökuməti başa düşür ki, hərbi güclə yanaşı, kiber imkanlar da XXI əsr müharibəsinin vacib hissəsidir. 2015-ci ildə İran hökumətinin 2 il ərzində kibertəhlükəsizlik büdcəsini 1200 faiz artırdığı bildirilir. Yaxın Şərqdə regional hegemonluq və bölgədə ABŞ-İsrail təsirini sıxışdırmaq, Yaxın Şərqdə iranyönlü hərəkatların və təşkilatların kiber imkanlarını gücləndirmək rəsmi Tehran üçün kritik asimmetrik alət olacaq.

Rusiya və Çinlə rəqabətin ABŞ siyasətçiləri və təhlükəsizlik rəsmiləri üçün əsas prioritet olaraq qalmasına baxmayaraq, “Hizbullah”ın yaratdığı kiber təhlükə daha çox nəzərə alınmalıdır. ABŞ-ın kritik infrastrukturuna dağıdıcı kiberhücum nəinki ABŞ-ın maliyyə maraqlarını təhlükə altına qoya bilər, həm də vətəndaşların həyatını təhlükə altına qoya bilər.